Tại sao đột quỵ có thể xảy ra ngay cả với những người khỏe mạnh?
Chào bạn,
Câu hỏi của bạn rất đáng quan tâm – và tôi gặp khá nhiều trường hợp tương tự trong phòng khám. Đột quỵ hoàn toàn có thể xảy ra ngay cả với những người trẻ, khỏe mạnh, không có tiền sử bệnh tim mạch hay huyết áp cao. Lý do là vì nhiều yếu tố nguy cơ âm thầm, không gây triệu chứng rõ ràng, nhưng lại âm thầm làm tổn thương mạch máu não theo thời gian.
Dưới đây, tôi sẽ giải thích rõ hơn để bạn hiểu tại sao điều này xảy ra – và quan trọng hơn, làm sao để phòng tránh.
Nguyên nhân đột quỵ ở người “khỏe mạnh”
– Rối loạn nhịp tim ẩn (như rung nhĩ): Nhiều người trẻ không biết mình bị rung nhĩ – một dạng rối loạn nhịp tim có thể tạo cục máu đông trong tim, sau đó di chuyển lên não gây đột quỵ.
– Dị dạng mạch máu bẩm sinh: Một số người sinh ra đã có dị dạng động-tĩnh mạch não (AVM) hoặc phình mạch não – chúng có thể vỡ bất ngờ mà không có dấu hiệu báo trước.
– Căng thẳng mạn tính và thiếu ngủ: Khi bạn liên tục chịu áp lực, cơ thể tăng tiết cortisol – hormone này làm tăng huyết áp, viêm mạch và tổn thương nội mạc mạch máu.
– Mất nước kéo dài: Uống ít nước khiến máu đặc hơn, dễ hình thành cục máu đông – đặc biệt nguy hiểm khi kết hợp với ngồi lâu, đi máy bay dài ngày hoặc dùng thuốc tránh thai.
– Thói quen sinh hoạt cực đoan: Ăn kiêng quá mức, tập luyện quá sức, hoặc lạm dụng chất kích thích (như caffeine, năng lượng, thậm chí cả thuốc giảm cân) có thể gây rối loạn điện giải, tăng huyết áp đột ngột và tổn thương mạch máu.
Dấu hiệu cảnh báo sớm – đừng bỏ qua
Đột quỵ không luôn bắt đầu bằng cơn đau dữ dội. Hãy cảnh giác nếu bạn hoặc người thân có:
– Tê yếu đột ngột ở mặt, tay hoặc chân (thường ở một bên cơ thể).
– Nói ngọng, nói khó hoặc không hiểu lời người khác.
– Mất thăng bằng, chóng mặt đột ngột kèm nhìn mờ.
– Đau đầu dữ dội, khác hẳn mọi cơn đau đầu trước đây.
– Triệu chứng thoáng qua rồi hết (đột quỵ nhẹ – TIA): Đây là “lời cảnh báo đỏ” – khoảng 1/3 người bị TIA sẽ bị đột quỵ thật trong vòng 1 năm nếu không can thiệp.
Làm gì để giảm nguy cơ – ngay cả khi bạn đang khỏe?
– Uống đủ nước: Tối thiểu 1.5–2 lít/ngày, đặc biệt khi vận động nhiều, trời nóng hoặc dùng thuốc lợi tiểu.
– Ngủ đủ 7–8 tiếng mỗi đêm: Thiếu ngủ không chỉ mệt mỏi – nó làm tăng viêm, rối loạn huyết áp và đông máu.
– Quản lý căng thẳng chủ động: Thiền, hít thở sâu, đi bộ ngoài trời – những việc nhỏ này giúp ổn định hệ thần kinh thực vật và bảo vệ mạch máu.
– Tránh cực đoan trong ăn uống và tập luyện: Cơ thể cần cân bằng – không phải “càng gầy càng tốt” hay “tập càng nhiều càng khỏe”.
– Tầm soát định kỳ: Dù trẻ, bạn vẫn nên đo huyết áp, xét nghiệm lipid máu, điện tim ít nhất 1–2 năm/lần. Nếu có người thân bị đột quỵ trước 50 tuổi, hãy trao đổi với bác sĩ về siêu âm tim hoặc MRI mạch máu não.
Khi nào cần đi khám ngay?
Nếu bạn từng có triệu chứng thoáng qua (dù chỉ vài phút), hoặc có tiền sử gia đình đột quỵ, rối loạn đông máu, dị dạng mạch – đừng chần chừ. Một lần khám chuyên sâu có thể phát hiện những “quả bom hẹn giờ” mà cơ thể bạn đang âm thầm mang theo.
Trong nhiều năm làm lâm sàng, tôi thấy ngày càng nhiều ca đột quỵ ở người dưới 40 tuổi – họ không béo, không tiểu đường, nhưng lại làm việc quá sức, ngủ ít, sống trong áp lực triền miên. Sức khỏe mạch máu không chỉ phụ thuộc vào “bệnh nền”, mà còn vào cách bạn đối xử với cơ thể mỗi ngày.
Đột quỵ có thể xảy ra với bất kỳ ai – nhưng với hiểu biết và lối sống chủ động, bạn hoàn toàn có thể giảm nguy cơ đáng kể, ngay cả khi nghĩ mình “vẫn khỏe”.
