Những thói quen tưởng vô hại nào có thể gây đột quỵ khi trời lạnh?
Chào bạn, cảm ơn bạn đã chia sẻ – đó là một lo lắng rất hợp lý, đặc biệt trong những ngày rét đậm. Đúng như bạn nghi ngờ, một số thói quen tưởng chừng vô hại lại có thể làm tăng đáng kể nguy cơ đột quỵ hoặc nhồi máu cơ tim khi trời lạnh, nhất là ở người trung niên, cao tuổi hoặc có bệnh nền tim mạch.
Nguyên nhân chính nằm ở sự thay đổi nhiệt độ đột ngột và tình trạng mất nước âm thầm – hai yếu tố tưởng nhỏ nhưng lại tạo ra gánh nặng lớn cho hệ tim mạch. Tôi sẽ giải thích rõ hơn để bạn hiểu và chủ động phòng tránh.
Những thói quen “vô hại” nhưng tiềm ẩn nguy cơ đột quỵ
Dưới tiết trời lạnh giá, cơ thể chúng ta phải đối mặt với nhiều thay đổi sinh lý. Một số hành động quen thuộc có thể vô tình kích hoạt phản ứng nguy hiểm:
– Thức dậy bật dậy ngay khỏi giường ấm: Khi chuyển từ trạng thái nghỉ ngơi trong chăn ấm sang môi trường lạnh, huyết áp tăng vọt do co mạch ngoại vi.
– Tắm nước nóng trong phòng chưa được làm ấm: Sự chênh lệch nhiệt độ giữa da và không khí khiến tim phải bơm máu mạnh hơn, dễ gây rối loạn nhịp hoặc hình thành cục máu đông.
– Uống ít nước vì không khát: Không khí hanh khô làm cơ thể mất nước qua da và hơi thở mà bạn không nhận ra, dẫn đến máu cô đặc, tăng độ nhớt.
– Lạm dụng thuốc thông mũi: Các hoạt chất như pseudoephedrine hay naphazolin gây co mạch toàn thân, làm tăng huyết áp và gánh nặng cho tim.
– Tiếp tục hút thuốc: Nicotine làm co thắt mạch máu, kết hợp với lạnh sẽ đẩy nguy cơ tắc mạch lên cao hơn gấp nhiều lần.
Dấu hiệu cảnh báo cần đi khám ngay
Đột quỵ có thể xảy ra rất nhanh, đôi khi không có triệu chứng báo trước. Tuy nhiên, bạn nên đặc biệt cảnh giác nếu xuất hiện:
– Méo miệng, nói ngọng, khó phát âm đột ngột.
– Yếu hoặc tê liệt một bên mặt, tay, chân – dù chỉ thoáng qua.
– Chóng mặt dữ dội, mất thăng bằng, kèm buồn nôn không rõ nguyên nhân.
– Đau đầu đột ngột, dữ dội như “búa bổ”, khác hẳn các cơn đau đầu thông thường.
– Rối loạn thị giác (mờ mắt, nhìn đôi) hoặc lú lẫn ngắn hạn.
Nếu có bất kỳ dấu hiệu nào trên, hãy gọi cấp cứu 115 ngay lập tức – vì “thời gian là não”, can thiệp sớm trong vòng 3–4,5 giờ đầu có thể cứu sống và giảm di chứng nặng nề.
Làm sao để giảm nguy cơ đột quỵ trong mùa lạnh?
Phòng bệnh luôn hiệu quả hơn chữa bệnh. Dưới đây là những điều bạn có thể thực hiện ngay tại nhà:
– Giữ đủ nước: Uống 1,5–2 lít nước/ngày, ưu tiên nước ấm. Đừng đợi khát mới uống – vì khi trời lạnh, cảm giác khát thường mờ nhạt.
– Tránh sốc nhiệt: Áp dụng “quy tắc 3 phút” – sau khi tỉnh giấc, nằm vận động nhẹ trong chăn 3 phút trước khi ra khỏi giường. Làm ấm phòng tắm trước khi tắm.
– Duy trì độ ẩm trong nhà: Dùng máy tạo ẩm giữ độ ẩm 45–55% để giảm mất nước qua da và niêm mạc.
– Kiểm soát bệnh nền: Nếu bạn bị tăng huyết áp, đái tháo đường hay rối loạn lipid, hãy tuân thủ điều trị và đo huyết áp 2 lần/ngày (sáng – chiều) trong đợt rét.
– Không tự ý dùng thuốc co mạch: Hạn chế tối đa thuốc thông mũi, đặc biệt nếu bạn trên 50 tuổi hoặc có tiền sử tim mạch.
Lưu ý đặc biệt với người có bệnh tim mạch
Trong phòng khám, tôi từng gặp nhiều bệnh nhân bị nhồi máu cơ tim chỉ sau một lần tắm khuya trong phòng lạnh, hoặc sau khi ra ngoài tập thể dục sáng sớm mà không khởi động. Với nhóm nguy cơ cao, sự thay đổi nhiệt độ dù nhỏ cũng có thể là “giọt nước tràn ly”.
Vì vậy, ngoài các biện pháp trên, bạn nên:
– Tránh ra ngoài khi nhiệt độ dưới 15°C, nhất là vào sáng sớm hoặc đêm khuya.
– Mặc đủ ấm, đặc biệt giữ ấm cổ, ngực và bàn chân.
– Tập thể dục trong nhà hoặc vào buổi trưa khi trời ấm hơn.
Đột quỵ trong mùa lạnh không phải là chuyện “xui xẻo” – mà thường bắt nguồn từ những thói quen sinh hoạt tưởng chừng bình thường kết hợp với phản ứng sinh lý tự nhiên của cơ thể trước cái lạnh. Việc chủ động điều chỉnh lối sống, giữ ấm đúng cách và bù đủ nước có thể giảm đáng kể nguy cơ biến cố tim mạch.
Nếu bạn trên 50 tuổi, có tiền sử tăng huyết áp, hút thuốc hoặc gia đình có người từng đột quỵ, đừng ngần ngại đi khám tầm soát sớm. Một chút cẩn trọng hôm nay có thể giúp bạn an toàn suốt mùa đông.
