Nhiễm khuẩn máu có nguy hiểm không?
Chào bạn,
Nhiễm khuẩn máu (sepsis) là một phản ứng viêm toàn thân do cơ thể phản ứng quá mức với nhiễm trùng, và có thể đe dọa tính mạng nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Đây không phải là “nhiễm trùng lan khắp máu” theo nghĩa đen, mà là tình trạng rối loạn chức năng cơ quan do đáp ứng miễn dịch mất kiểm soát – và cần được xem như một cấp cứu y khoa.
Dưới đây, tôi sẽ giải thích rõ hơn để bạn hiểu bản chất, dấu hiệu cảnh báo và cách xử trí phù hợp.
Nguyên nhân dẫn đến nhiễm khuẩn máu
Nhiễm khuẩn máu thường khởi phát từ một ổ nhiễm trùng ban đầu chưa được kiểm soát, bao gồm:
– Nhiễm trùng đường tiểu, đặc biệt ở người già hoặc người có đặt sonde tiểu.
– Viêm phổi nặng, thường gặp ở người suy giảm miễn dịch hoặc nằm viện lâu ngày.
– Nhiễm trùng ổ bụng như viêm phúc mạc, thủng ruột, viêm túi mật hoại tử.
– Nhiễm trùng da – mô mềm (ví dụ: loét do tì đè, vết thương hở, nhọt lớn).
– Nhiễm trùng liên quan thủ thuật y khoa: đặt catheter tĩnh mạch, thở máy, phẫu thuật.
Khi vi khuẩn (hoặc đôi khi virus, nấm) xâm nhập vào máu, hệ miễn dịch phản ứng dữ dội – giải phóng ồ ạt các chất trung gian gây viêm, dẫn đến tổn thương mạch máu, rối loạn đông máu và suy đa cơ quan.
Dấu hiệu cảnh báo nhiễm khuẩn máu cần đi viện ngay
Bạn nên nghi ngờ nhiễm khuẩn máu nếu xuất hiện ít nhất hai trong số các triệu chứng sau, đặc biệt khi đang có nhiễm trùng nền:
– Sốt trên 38,5°C hoặc hạ thân nhiệt dưới 36°C.
– Nhịp tim nhanh (>90 lần/phút), thở nhanh (>20 lần/phút).
– Huyết áp tụt (huyết áp tâm thu <90 mmHg hoặc giảm >40 mmHg so với bình thường).
– Lơ mơ, lú lẫn, khó đánh thức – dấu hiệu của suy chức năng thần kinh.
– Da lạnh, tím tái, lượng nước tiểu giảm rõ rệt.
Trong thực tế lâm sàng, tôi từng gặp nhiều bệnh nhân nhập viện muộn vì nghĩ “chỉ là cảm cúm”, nhưng khi đến nơi đã rơi vào sốc nhiễm khuẩn – giai đoạn nguy kịch với tỷ lệ tử vong lên tới 40–50%.
Cách xử trí và điều trị nhiễm khuẩn máu
Điều trị nhiễm khuẩn máu phải bắt đầu ngay trong giờ đầu tiên khi nghi ngờ, theo nguyên tắc “giờ vàng”:
– Kháng sinh phổ rộng được tiêm tĩnh mạch ngay lập tức, sau đó điều chỉnh theo kết quả cấy máu.
– Bù dịch tích cực để duy trì tưới máu cơ quan.
– Hỗ trợ hô hấp, tuần hoàn nếu có suy đa cơ quan (thở máy, vận mạch).
– Xử lý ổ nhiễm trùng gốc: dẫn lưu mủ, cắt lọc mô hoại tử, rút catheter nhiễm trùng…
Thời gian trễ trong điều trị mỗi tăng thêm 1 giờ có thể làm tăng nguy cơ tử vong lên 7–10%. Vì vậy, không nên chần chừ khi thấy các dấu hiệu bất thường sau nhiễm trùng.
Ai có nguy cơ cao mắc nhiễm khuẩn máu?
Một số nhóm đối tượng dễ tiến triển nặng hơn khi nhiễm trùng, bao gồm:
– Người trên 65 tuổi hoặc trẻ sơ sinh.
– Bệnh nhân có bệnh mạn tính: đái tháo đường, suy thận, ung thư, xơ gan.
– Người đang dùng thuốc ức chế miễn dịch (corticoid, hóa trị).
– Người vừa trải qua phẫu thuật lớn hoặc nằm ICU kéo dài.
Ở phòng khám, tôi luôn dặn dò những bệnh nhân này: “Nếu sốt kéo dài quá 48 giờ kèm mệt mỏi bất thường, hãy đến viện ngay – đừng đợi đến khi ‘quá muộn’.”
Phòng ngừa nhiễm khuẩn máu như thế nào?
Phòng bệnh luôn hiệu quả hơn điều trị, đặc biệt với tình trạng nguy hiểm như sepsis:
– Vệ sinh tay và vết thương đúng cách – hàng rào đầu tiên ngăn vi khuẩn xâm nhập.
– Tiêm phòng đầy đủ (cúm, phế cầu, HPV…) để giảm nguy cơ nhiễm trùng khởi phát.
– Không tự ý dùng kháng sinh – lạm dụng làm tăng nguy cơ vi khuẩn đề kháng.
– Theo dõi sát các dấu hiệu nhiễm trùng dù nhỏ (nhọt, viêm họng, tiểu buốt…) ở người có bệnh nền.
Nhiễm khuẩn máu là biến chứng nghiêm trọng của nhiễm trùng, có thể tiến triển nhanh thành sốc và tử vong chỉ trong vài giờ. Tuy nhiên, nếu được phát hiện sớm và điều trị tích cực, nhiều bệnh nhân vẫn hồi phục tốt. Đừng chủ quan với cơn sốt dai dẳng – đó có thể là tiếng chuông cảnh báo đầu tiên. Nếu bạn nghi ngờ người thân có dấu hiệu sepsis, hãy đưa họ đến cơ sở y tế ngay lập tức.
