Ngứa cổ họng kèm ho có đờm: viêm họng hay trào ngược?
Chào bạn,
Triệu chứng ngứa cổ họng kèm ho có đờm rất thường gặp trong thực hành lâm sàng, và nguyên nhân có thể từ nhẹ như cảm lạnh thông thường đến các tình trạng mạn tính như trào ngược dạ dày – thực quản hoặc viêm mũi xoang mạn tính. Tôi sẽ giải thích rõ hơn để bạn hiểu và biết cách xử trí phù hợp.
Nguyên nhân thường gặp gây ngứa cổ họng và ho có đờm
– Viêm họng do virus hoặc vi khuẩn: Đây là nguyên nhân phổ biến nhất, đặc biệt vào thời điểm giao mùa. Virus (như rhinovirus, coronavirus) gây kích ứng niêm mạc họng, dẫn đến ngứa, ho và tăng tiết đờm trong suốt hoặc đục.
– Viêm mũi xoang mạn tính: Dịch mũi sau (post-nasal drip) chảy xuống thành sau họng kích thích niêm mạc, gây cảm giác ngứa, vướng và ho – đặc biệt về đêm hoặc khi nằm.
– Trào ngược dạ dày – thực quản (GERD): Axit dạ dày trào lên thực quản và họng, dù không luôn kèm ợ nóng, vẫn có thể gây ngứa cổ, ho khan hoặc ho có đờm trong suốt, nhất là sau ăn hoặc khi nằm.
– Dị ứng hoặc kích ứng môi trường: Khói bụi, lông thú, phấn hoa, hoặc không khí khô lạnh có thể làm niêm mạc họng phản ứng bằng cách tăng tiết nhầy và gây ngứa.
– Hút thuốc lá hoặc tiếp xúc khói thuốc thụ động: Gây viêm mạn tính niêm mạc đường thở, dẫn đến ho kéo dài và đờm dai dẳng.
Dấu hiệu cảnh báo bạn nên đi khám
– Ho kéo dài trên 2–3 tuần không cải thiện dù đã dùng thuốc ho thông thường.
– Đờm đổi màu vàng, xanh, lẫn máu hoặc có mùi hôi.
– Kèm theo khó thở, sốt, sụt cân không rõ nguyên nhân.
– Cảm giác vướng nghẹn khi nuốt, khàn tiếng kéo dài.
– Triệu chứng nặng hơn vào ban đêm hoặc sau khi ăn – gợi ý trào ngược.
Hướng dẫn giảm triệu chứng và phòng ngừa tái phát
– Súc họng bằng nước muối sinh lý ấm 2–3 lần/ngày giúp làm sạch niêm mạc và giảm kích ứng.
– Uống đủ nước (1.5–2 lít/ngày) để làm loãng đờm, dễ khạc ra.
– Tránh các chất kích thích: thuốc lá, rượu, cà phê, đồ cay nóng – nhất là nếu nghi ngờ trào ngược.
– Nâng cao đầu khi ngủ nếu ho tăng về đêm – biện pháp đơn giản nhưng hiệu quả với trào ngược.
– Không lạm dụng thuốc ho có chứa dextromethorphan nếu có đờm, vì ức chế ho sẽ khiến đờm ứ đọng, dễ gây viêm phế quản.
– Duy trì độ ẩm không khí trong phòng (dùng máy tạo ẩm nếu cần), đặc biệt trong mùa hanh khô.
Ngứa cổ họng kèm ho có đờm thường là phản ứng bảo vệ của cơ thể trước kích thích, nhưng nếu kéo dài hoặc tái phát nhiều lần, đó có thể là dấu hiệu của viêm mũi xoang, trào ngược dạ dày hoặc thậm chí viêm phế quản mạn tính. Trong phòng khám, tôi thường khuyên bệnh nhân không nên xem nhẹ triệu chứng này nếu đã kéo dài hơn 2 tuần – vì chẩn đoán sớm sẽ giúp điều trị đúng và tránh biến chứng. Nếu bạn thấy các dấu hiệu cảnh báo nêu trên, hãy đi khám chuyên khoa Tai – Mũi – Họng hoặc Tiêu hóa để được đánh giá toàn diện.
