Mùa lạnh có nguy hiểm với người cao tuổi không?

Chào bạn,
Câu hỏi của bạn rất đúng và đáng được quan tâm. Mùa lạnh thực sự là “kẻ thù thầm lặng” đối với người cao tuổi, không chỉ vì cảm lạnh thông thường, mà còn do hàng loạt biến chứng nghiêm trọng từ các bệnh nền sẵn có. Nguyên nhân chính nằm ở sự suy giảm miễn dịch, rối loạn điều hòa thân nhiệt và chức năng hô hấp – tim mạch đã suy yếu theo tuổi tác.

Dưới đây, tôi sẽ giải thích rõ hơn để bạn hiểu tại sao thời tiết lạnh lại nguy hiểm đến vậy, và làm thế nào để bảo vệ sức khỏe cho người thân lớn tuổi trong gia đình.

Nguyên nhân khiến người cao tuổi dễ gặp nguy trong mùa lạnh

– Sức đề kháng suy giảm: Hệ miễn dịch lão hóa khiến cơ thể khó chống lại virus (như cúm, RSV) và vi khuẩn gây viêm phổi – nguyên nhân hàng đầu dẫn đến tử vong ở người già.
– Rối loạn điều hòa thân nhiệt: Người cao tuổi thường không cảm nhận rõ lạnh, dễ bị hạ thân nhiệt mà không biết, dẫn đến suy đa cơ quan nếu không xử trí kịp.
– Phản xạ ho và khạc đờm yếu: Đờm đặc ứ đọng trong phế quản tạo môi trường lý tưởng cho nhiễm trùng lan rộng, dễ tiến triển thành viêm phổi nặng.
– Co mạch do lạnh: Nhiệt độ giảm khiến mạch máu co lại → huyết áp tăng đột ngột → nguy cơ đột quỵ, nhồi máu cơ tim cao hơn, đặc biệt ở người có tiền sử tim mạch.
– Tai nạn sinh hoạt: Trượt ngã khi tắm muộn, ngạt khí than tổ ong, hoặc té ngã do chuột rút ban đêm cũng gia tăng rõ rệt trong mùa đông.

Dấu hiệu cảnh báo cần đưa người cao tuổi đi viện ngay

Bạn đừng chủ quan nếu người thân xuất hiện bất kỳ dấu hiệu sau:
– Khó thở, thở nhanh (>20 lần/phút), SpO₂ < 94% (dùng máy đo nồng độ oxy tại nhà rất hữu ích).
– Ho kéo dài >3 ngày kèm sốt, đờm đặc, có máu hoặc mùi hôi.
– Lú lẫn, mệt lả, bỏ ăn, tiểu ít – đây có thể là biểu hiện của nhiễm trùng toàn thân hoặc suy hô hấp âm thầm.
– Sốt cao không hạ dù đã dùng thuốc hạ sốt.
– Tê yếu nửa người, méo miệng, nói ngọng – dấu hiệu đột quỵ, cần cấp cứu trong “giờ vàng” (dưới 4,5 giờ).

Trong phòng khám, tôi từng gặp nhiều cụ nhập viện muộn vì gia đình nghĩ “chỉ là cảm lạnh”. Nhưng khi vào viện, đã viêm phổi nặng, tràn dịch màng phổi, thậm chí suy hô hấp – điều hoàn toàn có thể tránh được nếu can thiệp sớm.

Cách giữ ấm và phòng bệnh hiệu quả cho người cao tuổi

Không cần biện pháp phức tạp – chỉ cần chăm sóc đúng cách mỗi ngày là đã tạo “lá chắn” vững chắc:

– Giữ ấm toàn thân, đặc biệt vùng cổ, ngực, tay chân. Nên mặc nhiều lớp mỏng thay vì một lớp dày để dễ điều chỉnh.
– Không tắm sau 18h, nước ấm vừa phải (35–37°C), thời gian dưới 10 phút. Lau khô nhanh, mặc áo ngay sau khi tắm.
– Uống đủ nước ấm (1,2–1,5 lít/ngày) để làm loãng đờm, tránh khô niêm mạc đường thở.
– Ăn đủ chất: Tăng protein (cá, trứng, đậu), rau xanh, trái cây giàu vitamin C và D. Tránh kiêng khem quá mức.
– Vận động nhẹ trong nhà: Đi bộ chậm, tập thở sâu, xoay khớp vai – giúp lưu thông máu và ngăn ứ đọng dịch phổi.
– Tiêm phòng đầy đủ: Cúm hàng năm và vắc xin phế cầu (PCV13/PPSV23) theo lịch của Bộ Y tế – giảm tới 50% nguy cơ viêm phổi nặng.
– Theo dõi huyết áp, đường huyết đều đặn và tuân thủ thuốc điều trị bệnh nền – tuyệt đối không tự ý ngưng hay đổi liều.

Những sai lầm phổ biến cần tránh

– Sưởi than trong phòng kín: Nguy cơ ngộ độc CO (carbon monoxide) – không mùi, không màu, nhưng có thể gây hôn mê, tử vong trong vài phút.
– Tự ý dùng kháng sinh hoặc thuốc ho có codein: Ở người già, thuốc ho ức chế phản xạ ho có thể khiến đờm ứ tắc, dẫn đến suy hô hấp.
– Kiêng tắm vì sợ lạnh: Vệ sinh kém làm da bít tắc, dễ nhiễm trùng da – nhất là với người nằm lâu. Chỉ cần tắm đúng cách là an toàn.

Mùa lạnh không chỉ mang theo giá rét, mà còn là thời điểm “bùng phát” của hàng loạt bệnh lý nguy hiểm ở người cao tuổi – từ viêm phổi, đột quỵ đến suy tim. Tuy nhiên, hầu hết trường hợp đều có thể phòng ngừa nếu được chăm sóc chủ động, đúng cách.

Hãy nhớ: “Giữ ấm không chỉ là mặc thêm áo, mà là duy trì thân nhiệt ổn định, dinh dưỡng đầy đủ và theo dõi sức khỏe sát sao.” Nếu thấy bất thường dù nhỏ, đừng chần chừ – hãy đưa người thân đến cơ sở y tế sớm. Vì với người cao tuổi, mỗi giờ trôi qua đều quý giá