Mệt mỏi quá – liệu có phải dấu hiệu của bệnh lý tiềm ẩn?

Chào bạn,

Khi bạn cảm thấy “mệt mỏi quá” — nghĩa là tình trạng kiệt sức kéo dài dù đã nghỉ ngơi đầy đủ — thì rất có thể đây không đơn thuần là do làm việc quá sức hay thiếu ngủ. Trong nhiều trường hợp, mệt mỏi dai dẳng là biểu hiện của rối loạn nội tiết, thiếu máu, suy giáp, trầm cảm, hoặc thậm chí là các bệnh lý mãn tính như đái tháo đường, suy tim, hay hội chứng mệt mỏi mạn tính. Tôi thường gặp những bệnh nhân đến khám với đúng cảm giác ấy: “Bác sĩ ơi, con mệt lắm, mà không hiểu vì sao.”

Dưới đây, tôi sẽ chia sẻ rõ hơn về những nguyên nhân thường gặp, dấu hiệu cảnh báo cần lưu ý, và cách bạn có thể chủ động cải thiện tình trạng này.

Nguyên nhân phổ biến khiến bạn cảm thấy mệt mỏi quá mức

– Thiếu ngủ chất lượng: Ngủ đủ giờ nhưng giấc ngủ bị gián đoạn (do ngưng thở khi ngủ, lo âu, tiếng ồn…) khiến cơ thể không phục hồi được.
– Thiếu máu: Đặc biệt ở phụ nữ trong độ tuổi sinh sản, do mất máu kinh nguyệt hoặc chế độ ăn thiếu sắt, vitamin B12, axit folic.
– Rối loạn tuyến giáp: Suy giáp (giảm hoạt động tuyến giáp) gây mệt mỏi, tăng cân, da khô, lạnh tay chân.
– Trầm cảm hoặc lo âu kéo dài: Không chỉ ảnh hưởng tâm lý mà còn làm suy giảm năng lượng thể chất rõ rệt.
– Nhiễm trùng mạn tính hoặc bệnh tự miễn: Như viêm gan, lupus, HIV, hoặc hậu COVID-19 – đều có thể gây mệt mỏi dai dẳng.
– Lối sống ít vận động hoặc thừa cân: Cơ thể càng ít hoạt động, hệ tuần hoàn và trao đổi chất càng trì trệ, dẫn đến cảm giác ì ạch, uể oải.

Dấu hiệu cảnh báo bạn nên đi khám ngay

– Mệt mỏi kéo dài trên 2 tuần dù đã nghỉ ngơi, điều chỉnh giấc ngủ và ăn uống.
– Kèm theo sụt cân không rõ nguyên nhân, sốt nhẹ kéo dài, đổ mồ hôi đêm.
– Khó tập trung, trí nhớ suy giảm, cảm xúc trống rỗng hoặc dễ cáu gắt.
– Tim đập nhanh, khó thở khi gắng sức nhẹ (như leo cầu thang, đi bộ nhanh).
– Da xanh, niêm mạc nhợt, móng giòn, rụng tóc – gợi ý thiếu máu hoặc suy giáp.

Nếu bạn có từ 2 dấu hiệu trở lên, đừng chần chừ — hãy đến cơ sở y tế để được đánh giá toàn diện.

Cách giảm mệt mỏi và phục hồi năng lượng một cách an toàn

– Ưu tiên giấc ngủ sâu: Đặt lịch ngủ – thức cố định, tránh màn hình điện tử trước 1 tiếng đi ngủ, tạo phòng tối – yên tĩnh – mát mẻ.
– Vận động nhẹ mỗi ngày: Đi bộ 20–30 phút, yoga, hoặc kéo giãn cơ giúp tăng lưu thông máu và giải phóng endorphin – “hormone hạnh phúc”.
– Ăn đủ chất, đặc biệt sắt và vitamin nhóm B: Thịt đỏ, rau lá xanh đậm, trứng, đậu, ngũ cốc nguyên cám. Tránh bỏ bữa hoặc ăn kiêng cực đoan.
– Uống đủ nước: Chỉ cần mất nước nhẹ (1–2%) cũng làm giảm khả năng tập trung và gây mệt.
– Giới hạn caffeine và rượu: Chúng có thể làm gián đoạn giấc ngủ và làm trầm trọng thêm tình trạng kiệt sức thần kinh.

Lưu ý: Không tự ý dùng thuốc bổ, thuốc tăng lực hay thực phẩm chức năng nếu chưa xác định rõ nguyên nhân. Nhiều trường hợp mệt mỏi lại xấu đi do dùng sai loại bổ sung.

Khi nào cần xét nghiệm hoặc thăm khám chuyên sâu?

Bạn nên yêu cầu bác sĩ chỉ định các xét nghiệm cơ bản như:
– Công thức máu toàn phần (CBC)
– Ferritin, sắt huyết thanh, vitamin B12, acid folic
– TSH, FT4 (đánh giá chức năng tuyến giáp)
– Đường huyết lúc đói và HbA1c
– Men gan, chức năng thận

Trong một số trường hợp, nếu nghi ngờ rối loạn giấc ngủ hoặc bệnh thần kinh – cơ, bạn có thể cần đa ký giấc ngủ (polysomnography) hoặc điện cơ (EMG).

“Mệt mỏi quá” không phải là điều bạn nên bỏ qua hay cho rằng “ai cũng vậy”. Trong phòng khám của tôi, gần một nửa bệnh nhân đến vì mệt mỏi dai dẳng sau cùng được chẩn đoán có nguyên nhân y khoa cụ thể – và hoàn toàn có thể điều trị được. Hãy lắng nghe cơ thể mình: nếu sự mệt mỏi đang cản trở cuộc sống hàng ngày, đó là lúc bạn cần được hỗ trợ y tế chuyên nghiệp, chứ không phải “cố chịu đựng thêm chút nữa”.