Giao mùa dễ mắc cúm và tay chân miệng làm sao để phòng tránh hiệu quả?

Chào bạn,

Đúng như bạn lo lắng, thời điểm giao mùa – đặc biệt là từ thu sang đông – chính là “thời điểm vàng” cho nhiều bệnh truyền nhiễm như cúm mùa và tay chân miệng bùng phát mạnh. Trong thực tế lâm sàng, tôi thường xuyên gặp các ca trẻ nhỏ nhập viện vì tay chân miệng biến chứng nặng, hoặc người lớn nhập viện muộn do chủ quan với cúm. Tuy nhiên, nếu hiểu rõ nguyên nhân và áp dụng đúng biện pháp phòng ngừa, bạn hoàn toàn có thể giảm nguy cơ mắc bệnh cho cả gia đình.

Dưới đây là những thông tin chuyên sâu giúp bạn nhận biết sớm, xử trí đúng và phòng tránh hiệu quả hai căn bệnh phổ biến này trong mùa giao mùa.

Nguyên nhân khiến cúm và tay chân miệng bùng phát khi giao mùa

– Thay đổi nhiệt độ đột ngột: Làm suy giảm miễn dịch tạm thời, tạo điều kiện cho virus xâm nhập và phát triển.
– Độ ẩm không khí thấp: Virus cúm sống lâu hơn trong môi trường khô, dễ lây lan qua giọt bắn khi ho, hắt hơi.
– Tụ tập trong không gian kín: Mùa lạnh khiến mọi người ít ra ngoài, tăng tiếp xúc gần – đặc biệt tại trường học, văn phòng – làm tăng nguy cơ lây nhiễm chéo.
– Vệ sinh kém hoặc chủ quan: Tay chân miệng lây chủ yếu qua đường tiêu hóa và tiếp xúc trực tiếp với dịch tiết từ mụn nước, phân hoặc đồ dùng nhiễm virus (enterovirus, chủ yếu là EV71 và Coxsackie A16).

Dấu hiệu cảnh báo cần đi khám ngay

Với tay chân miệng:

– Sốt kèm ban đỏ/bọng nước ở lòng bàn tay, lòng bàn chân, mông, gối.
– Loét miệng sâu, khiến trẻ đau rát, bỏ ăn, quấy khóc liên tục.
– Trẻ nôn ói nhiều, run chi, thở nhanh, da nổi vằn – đây là dấu hiệu cảnh báo biến chứng thần kinh hoặc tim mạch, cần cấp cứu ngay.

Với cúm mùa:

– Sốt cao >38.5°C kéo dài trên 3 ngày, kèm ho khan, đau cơ, mệt lả.
– Khó thở, đau ngực, lơ mơ, co giật (ở trẻ nhỏ) – có thể là viêm phổi, viêm não hoặc suy hô hấp.
– Người có bệnh nền (tim mạch, tiểu đường, hen suyễn) hoặc phụ nữ mang thai xuất hiện triệu chứng cúm – cần theo dõi sát và thăm khám sớm.

Hướng dẫn giảm triệu chứng và phòng ngừa tái phát

Phòng tay chân miệng:

– Rửa tay thường xuyên bằng xà phòng cho cả trẻ và người chăm sóc – đặc biệt trước khi chế biến thức ăn, sau khi thay tã.
– Khử khuẩn đồ chơi, sàn nhà, tay nắm cửa bằng dung dịch chứa chlorine (pha đúng tỷ lệ).
– Không cho trẻ dùng chung khăn mặt, chén, muỗng, bình sữa.
– Cách ly trẻ bệnh ít nhất 7–10 ngày, không cho đi học để tránh lây lan cộng đồng.

Phòng cúm mùa:

– Tiêm vắc xin cúm hàng năm – đây là biện pháp phòng bệnh hiệu quả nhất, đặc biệt cho trẻ em, người già, phụ nữ mang thai và người có bệnh lý mạn tính.
– Che miệng khi ho/hắt hơi bằng khuỷu tay hoặc khăn giấy, không dùng tay trần.
– Giữ ấm cơ thể, uống đủ nước, ngủ đủ giấc và bổ sung vitamin C, D, kẽm từ rau củ, trái cây tươi.
– Tránh tiếp xúc gần với người có triệu chứng hô hấp; nếu bắt buộc, hãy đeo khẩu trang y tế.

Khi nào cần dùng thuốc? Có nên tự điều trị tại nhà?

– Tay chân miệng chưa có thuốc đặc trị. Điều trị chủ yếu là chăm sóc triệu chứng: hạ sốt, giảm đau miệng, bù nước và dinh dưỡng mềm, mát. Tuyệt đối không tự ý dùng kháng sinh – vì bệnh do virus, kháng sinh không có tác dụng mà còn gây hại.
– Cúm mùa có thể dùng thuốc kháng virus (như oseltamivir) trong 48 giờ đầu nếu có chỉ định của bác sĩ – đặc biệt ở nhóm nguy cơ cao. Không nên tự ý dùng thuốc hạ sốt kéo dài hoặc phối hợp nhiều loại thuốc không rõ nguồn gốc.

Giao mùa là thời điểm hệ miễn dịch dễ suy yếu, tạo điều kiện cho virus cúm và enterovirus gây tay chân miệng bùng phát mạnh. Tuy nhiên, phòng bệnh luôn hiệu quả hơn chữa bệnh. Việc giữ vệ sinh cá nhân, tiêm vắc xin đầy đủ và nhận biết sớm dấu hiệu nguy hiểm sẽ giúp bạn bảo vệ sức khỏe cho cả gia đình – đặc biệt là trẻ nhỏ và người có bệnh nền. Nếu thấy triệu chứng bất thường kéo dài, đừng chần chừ – hãy đến cơ sở y tế để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.