Cục u ở cổ có nguy hiểm không?
Đây là câu hỏi rất phổ biến trong phòng khám của tôi. Nhiều người hoảng hốt khi phát hiện u cổ, dù đôi khi đó chỉ là phản ứng sinh lý bình thường của cơ thể. Tuy nhiên, cũng có những trường hợp u cổ lại là biểu hiện sớm của bệnh lý nghiêm trọng. Vì vậy, việc hiểu rõ nguyên nhân và biết khi nào cần can thiệp y tế là vô cùng quan trọng.
Nguyên nhân phổ biến gây u cổ
Trong lâm sàng, tôi thường gặp các trường hợp u cổ do những nguyên nhân sau:
– Hạch bạch huyết sưng: Đây là nguyên nhân lành tính và thường gặp nhất. Khi bạn bị viêm họng, viêm amidan, viêm xoang hay thậm chí cảm cúm, hệ miễn dịch sẽ kích hoạt các hạch vùng cổ để “chiến đấu” với vi khuẩn/virus, khiến chúng sưng to lên. Thông thường, hạch sẽ xẹp dần sau 1–2 tuần khi nhiễm trùng được kiểm soát.
– U mỡ (lipoma): Là khối u mềm, di động nhẹ dưới da, hình thành từ mô mỡ. U mỡ hoàn toàn lành tính, phát triển chậm và hiếm khi gây đau, trừ khi chèn ép vào dây thần kinh hoặc mạch máu xung quanh.
– Nang tuyến giáp hoặc nang bã nhờn: Các nang này xuất hiện do tắc nghẽn tuyến dưới da hoặc bất thường trong cấu trúc tuyến giáp. Chúng thường tròn, mềm, không đau và di chuyển theo nhịp nuốt nếu liên quan đến tuyến giáp.
– U bã đậu (sebaceous cyst): Hình thành khi keratin – một loại protein trong da – bị tích tụ dưới bề mặt da do tuyến bã nhờn bị tắc. Khối u này có thể sưng, đỏ, đau nếu bị nhiễm trùng thứ phát.
Lưu ý: Trong một số ít trường hợp, u cổ có thể là biểu hiện của ung thư hạch, ung thư tuyến giáp, hoặc di căn từ các cơ quan khác như vòm họng, thanh quản. Do đó, không nên chủ quan nếu khối u tồn tại dai dẳng.
Dấu hiệu cảnh báo cần đi khám ngay
Bạn nên đến gặp bác sĩ chuyên khoa (tai mũi họng, nội tiết hoặc ung bướu) nếu u cổ đi kèm bất kỳ dấu hiệu sau:
– Khối u không đau, cứng, cố định và không giảm sau 2–3 tuần.
– Đau họng kéo dài, khó nuốt, khó thở hoặc khàn tiếng dai dẳng.
– Sụt cân không rõ nguyên nhân, sốt kéo dài, mệt mỏi toàn thân.
– Thay đổi da tại vùng u: đỏ, nóng, loét, chảy dịch hoặc thay đổi màu sắc.
– Tiền sử gia đình có người mắc ung thư tuyến giáp, ung thư đầu – cổ.
Trong nhiều ca tôi từng tiếp nhận, bệnh nhân chủ quan vì “không đau”, đến khi khối u to chèn ép khí quản mới đi khám – lúc đó đã bỏ lỡ giai đoạn điều trị tối ưu.
Hướng dẫn xử trí và chẩn đoán
Khi bạn phát hiện u cổ, bước đầu tiên và quan trọng nhất là đi khám bác sĩ, chứ không phải tự tra Google hay dùng thuốc kháng sinh bừa bãi.
Quy trình chẩn đoán thường bao gồm:
– Khám lâm sàng kỹ lưỡng: Bác sĩ sẽ đánh giá vị trí, kích thước, độ di động, tính chất (mềm/cứng), có đau hay không, và mối liên hệ với cử động nuốt.
– Siêu âm cổ: Là xét nghiệm hình ảnh đầu tay, giúp phân biệt u đặc/u nang, xác định nguồn gốc (hạch, tuyến giáp, mô mềm…).
– Xét nghiệm máu: Đánh giá dấu hiệu viêm, chức năng tuyến giáp hoặc các marker ung thư nếu nghi ngờ.
– Chọc hút tế bào (FNA): Nếu nghi ngờ ác tính, bác sĩ có thể lấy mẫu tế bào từ khối u để phân tích dưới kính hiển vi.
– MRI/CT scan: Chỉ định khi cần đánh giá sâu hơn về mức độ lan rộng, đặc biệt nếu nghi ngờ ung thư.
Điều trị hoàn toàn phụ thuộc vào nguyên nhân:
– Nhiễm trùng → dùng kháng sinh phù hợp.
– U mỡ/nang lành tính → theo dõi hoặc phẫu thuật cắt bỏ nếu gây khó chịu.
– Ung thư → phối hợp đa mô thức: phẫu thuật, xạ trị, hóa trị hoặc điều trị đích.
U cổ đa phần là lành tính, nhưng không vì thế mà bạn nên bỏ qua. Trong thực hành lâm sàng, tôi luôn nhấn mạnh với bệnh nhân: “Một khối u không đau đôi khi đáng lo hơn một khối u đau.” Bởi vì các khối u ác tính thường tiến triển âm thầm, không gây triệu chứng rõ rệt ở giai đoạn sớm.
Nếu bạn vừa phát hiện u cổ, hãy ghi lại thời điểm xuất hiện, kích thước ước lượng, có thay đổi theo thời gian không, và các triệu chứng kèm theo. Những thông tin này sẽ giúp bác sĩ chẩn đoán chính xác hơn.
Đừng chần chừ – khám sớm không chỉ giúp bạn yên tâm, mà còn có thể cứu sống bạn nếu đó là dấu hiệu của bệnh lý nghiêm trọng.
