Cách đào thải acid uric nhanh
Chào bạn,
Việc nồng độ acid uric trong máu tăng cao không chỉ làm tăng nguy cơ gout mà còn có thể ảnh hưởng đến thận và tim mạch. May mắn thay, chế độ ăn uống đóng vai trò then chốt trong việc hỗ trợ cơ thể đào thải acid uric một cách tự nhiên và an toàn. Dưới đây là những nguyên tắc dinh dưỡng lâm sàng tôi thường tư vấn cho bệnh nhân có acid uric cao.
Nguyên nhân khiến acid uric tích tụ trong cơ thể
Acid uric là sản phẩm cuối cùng của quá trình chuyển hóa purin – một hợp chất có sẵn trong cơ thể và trong nhiều loại thực phẩm. Khi lượng purin đưa vào quá nhiều, hoặc khi thận không đào thải đủ, acid uric sẽ tích tụ trong máu, dễ kết tinh thành muối urat gây viêm khớp (gout) hoặc sỏi thận.
Một số yếu tố thúc đẩy tình trạng này bao gồm:
– Ăn quá nhiều thực phẩm giàu purin (nội tạng, hải sản, thịt đỏ).
– Uống ít nước, khiến acid uric bị cô đặc trong nước tiểu.
– Tiêu thụ nhiều đường fructose (nước ngọt, siro, trái cây quá ngọt).
– Lạm dụng rượu bia, đặc biệt là bia – vừa chứa purin, vừa ức chế bài tiết uric.
– Thừa cân, béo phì làm tăng sản xuất purin nội sinh và giảm khả năng thải uric qua thận.
Dấu hiệu cảnh báo bạn cần điều chỉnh chế độ ăn
Bạn nên xem lại lối sống và dinh dưỡng nếu có các biểu hiện sau:
– Xét nghiệm máu cho thấy acid uric > 420 µmol/L (nam) hoặc > 360 µmol/L (nữ).
– Đau nhức khớp đột ngột, đặc biệt ở ngón chân cái, mắt cá chân.
– Thường xuyên mệt mỏi, tiểu ít hoặc nước tiểu đục.
– Có tiền sử sỏi thận hoặc gia đình có người bị gout.
Lưu ý: ngay cả khi chưa có triệu chứng, nồng độ acid uric cao kéo dài vẫn có thể gây tổn thương âm thầm cho thận và mạch máu.
Hướng dẫn ăn uống giúp thải acid uric hiệu quả
1. Uống đủ nước – ưu tiên hàng đầu
Nước giúp pha loãng acid uric trong máu và tăng đào thải qua nước tiểu.
– Mục tiêu: 1,5–2,5 lít/ngày (tùy cân nặng và mức độ vận động).
– Ưu tiên nước lọc, nước chanh pha loãng (chanh giàu citrate – giúp kiềm hóa nước tiểu, giảm kết tinh urat).
– Tránh nước ngọt có gas, nước tăng lực – chứa fructose và phosphate làm tăng uric.
2. Hạn chế thực phẩm giàu purin
Không cần kiêng hoàn toàn, nhưng nên giảm đáng kể các nhóm sau:
– Nội tạng động vật (gan, lòng, óc).
– Hải sản: tôm, cua, mực, cá cơm, cá mòi.
– Thịt đỏ: bò, heo, dê – đặc biệt khi nướng hoặc chiên.
– Thực phẩm chế biến: xúc xích, pate, thịt xông khói.
Thay vào đó, chọn đạm lành mạnh như:
– Ức gà, cá trắng (cá hồi, cá basa).
– Trứng, đậu hũ, các loại đậu (đậu xanh, đậu đen – nấu chín kỹ).
3. Tăng cường rau xanh và trái cây giàu vitamin C
Vitamin C giúp tăng bài tiết acid uric qua thận – nhưng không dùng liều cao dạng bổ sung (có thể gây axit hóa nước tiểu).
– Ăn trực tiếp từ thực phẩm: cam, quýt, ổi, kiwi, ớt chuông đỏ, bông cải xanh, cherry (anh đào).
– Cherry đặc biệt được nhiều nghiên cứu ghi nhận giúp giảm tần suất cơn gout.
4. Hạn chế đường fructose và đồ ngọt
Fructose làm tăng sản xuất acid uric tại gan và giảm thải trừ qua thận.
– Tránh: nước ngọt, siro ngô, mật ong nguyên chất, trái cây sấy, mứt.
– Hạn chế trái cây quá ngọt như mít, sầu riêng, vải, nhãn – ăn ở mức vừa phải.
5. Dùng sữa ít béo và chế phẩm từ sữa
Sữa và sữa chua ít béo có tác dụng tăng thải urat nhờ protein whey và casein. Nhiều nghiên cứu cho thấy người uống sữa thường xuyên có nguy cơ gout thấp hơn.
6. Cà phê và trà xanh – dùng đúng cách
– Cà phê đen (không đường, không kem): có thể giúp giảm acid uric nhờ ức chế enzyme xanthine oxidase và tác dụng lợi tiểu.
– Trà xanh: giàu polyphenol, chống oxy hóa, hỗ trợ chức năng gan thận.
→ Tuy nhiên, nếu bạn bị loét dạ dày, tim đập nhanh hoặc mất ngủ, hãy tham vấn bác sĩ trước khi dùng đều đặn.
7. Tránh rượu bia và đồ chiên rán
– Bia là “kẻ thù số một” của người acid uric cao: vừa giàu purin (từ men bia), vừa làm thận giảm thải uric.
– Rượu mạnh cũng ức chế đào thải acid uric.
– Đồ chiên rán, mỡ động vật làm tăng viêm và rối loạn chuyển hóa – gián tiếp làm uric tăng.
Lưu ý quan trọng về thuốc và cân nặng
– Một số thuốc như aspirin liều thấp, thuốc lợi tiểu (thiazide), niacin (vitamin B3) có thể làm tăng acid uric. Nếu bạn đang dùng, đừng tự ý ngưng – hãy trao đổi với bác sĩ để cân nhắc điều chỉnh.
– Giảm cân từ từ nếu thừa cân: mỗi tuần giảm 0,5–1 kg là an toàn. Giảm cân quá nhanh có thể làm tăng tạm thời acid uric do phân hủy mô.
Acid uric cao không phải là bản án, mà là lời cảnh báo sớm từ cơ thể. Với chế độ ăn uống hợp lý – uống đủ nước, giảm purin, tăng rau xanh, tránh rượu bia và đồ ngọt – bạn hoàn toàn có thể kiểm soát tốt nồng độ uric mà không cần dùng thuốc ngay. Tuy nhiên, nếu acid uric đã vượt ngưỡng hoặc có cơn gout, việc kết hợp dinh dưỡng với điều trị y khoa là cần thiết. Hãy theo dõi định kỳ và đừng chủ quan, vì tổn thương thận do uric thường diễn tiến âm thầm.
