Bội nhiễm là gì và khi nào cần lo lắng?
Chào bạn,
Bội nhiễm (hay còn gọi là nhiễm trùng thứ phát) là tình trạng cơ thể bị nhiễm thêm một loại vi sinh vật khác — thường là vi khuẩn — sau khi đã mắc một bệnh nhiễm trùng ban đầu, thường do virus. Đây không phải là diễn tiến hiếm, và đôi khi chính bội nhiễm mới là nguyên nhân khiến bệnh trở nặng hoặc kéo dài.
Bội nhiễm xảy ra do đâu?
– Sức đề kháng suy giảm: Khi cơ thể đang chống chọi với một bệnh (ví dụ: cảm cúm, sốt xuất huyết), hệ miễn dịch suy yếu, tạo điều kiện cho vi khuẩn “chen chân” vào.
– Tổn thương niêm mạc: Virus như cúm hay RSV có thể làm tổn thương lớp niêm mạc đường hô hấp, khiến vi khuẩn dễ dàng xâm nhập và gây viêm phổi, viêm xoang, viêm tai giữa…
– Lạm dụng kháng sinh: Dùng kháng sinh không đúng cách khi chưa có nhiễm khuẩn thật sự có thể làm mất cân bằng hệ vi sinh tự nhiên, tạo cơ hội cho vi khuẩn đề kháng hoặc nấm phát triển.
– Môi trường y tế: Ở bệnh viện, người bệnh nằm lâu, đặt nội khí quản hoặc truyền dịch có nguy cơ cao bị bội nhiễm bởi các chủng vi khuẩn đa kháng (như Pseudomonas, Klebsiella).
Dấu hiệu cảnh báo bạn có thể bị bội nhiễm
– Sốt tái phát hoặc sốt cao hơn sau giai đoạn đã đỡ.
– Ho kéo dài, khạc đờm đặc, vàng/xanh, có mùi hôi.
– Đau ngực, khó thở, nhịp thở nhanh — gợi ý viêm phổi.
– Mệt mỏi tăng dần, chán ăn, da xanh tái dù đã qua giai đoạn cấp của bệnh ban đầu.
– Xét nghiệm máu cho thấy bạch cầu tăng cao, CRP hoặc procalcitonin tăng — dấu hiệu nhiễm khuẩn rõ rệt.
Trong phòng khám, tôi từng gặp nhiều bệnh nhân tưởng đã “qua cơn bão” sau 5 ngày cảm cúm, nhưng đến ngày thứ 7 lại nhập viện vì viêm phổi do Streptococcus pneumoniae — một vi khuẩn thường trú trong họng, chỉ chờ cơ hội để “tấn công”.
Cách xử trí và phòng ngừa bội nhiễm hiệu quả
– Không tự ý dùng kháng sinh khi chưa có chỉ định: Kháng sinh không trị được virus, mà chỉ làm tăng nguy cơ kháng thuốc và rối loạn vi sinh.
– Giữ vệ sinh đường hô hấp: Rửa tay, súc họng, đeo khẩu trang khi tiếp xúc nơi đông người — đặc biệt trong mùa dịch.
– Nghỉ ngơi đầy đủ và dinh dưỡng hợp lý: Giúp hệ miễn dịch phục hồi nhanh, ngăn vi khuẩn “tận dụng” cơ hội.
– Theo dõi sát triệu chứng: Nếu sau 5–7 ngày bệnh không cải thiện hoặc có dấu hiệu xấu đi, cần tái khám ngay.
– Tiêm vắc-xin phòng ngừa: Như vắc-xin cúm hàng năm, vắc-xin phế cầu — giúp giảm cả nguy cơ nhiễm virus ban đầu lẫn bội nhiễm sau đó.
Khi nào cần đi khám ngay?
Bạn nên đến cơ sở y tế nếu:
– Sốt trên 38,5°C kéo dài quá 48 giờ sau khi đã hạ sốt.
– Khó thở, đau ngực, môi/tím tái.
– Trẻ nhỏ bỏ bú, li bì; người lớn lú lẫn, huyết áp tụt.
– Có bệnh nền như tiểu đường, COPD, suy thận — nhóm nguy cơ cao biến chứng nặng.
Bội nhiễm không phải là “bệnh mới”, mà là hệ quả của sự suy yếu tạm thời trong hệ miễn dịch sau một đợt nhiễm trùng ban đầu. Hiểu rõ bản chất này giúp bạn tránh hoảng loạn, đồng thời không chủ quan khi thấy triệu chứng “quay lại”. Việc điều trị kịp thời — đặc biệt là xác định đúng tác nhân gây bội nhiễm — sẽ giúp bạn hồi phục nhanh và tránh biến chứng nghiêm trọng.
