Bệnh rsv là gì?
Chào bạn, tôi hiểu nỗi lo lắng của bạn khi thấy con nhỏ có dấu hiệu hô hấp bất thường. Bệnh RSV (do virus hợp bào hô hấp gây ra) thực chất là một nhiễm trùng đường hô hấp rất phổ biến, nhưng ở trẻ nhỏ – đặc biệt là dưới 6 tháng tuổi – có thể tiến triển nhanh và gây biến chứng nghiêm trọng như viêm tiểu phế quản hay viêm phổi.
Dưới đây, tôi sẽ giải thích rõ hơn để bạn hiểu bản chất của bệnh, nhận biết dấu hiệu nguy hiểm và biết cách phòng ngừa hiệu quả.
Nguyên nhân và cách lây truyền của virus RSV
Virus RSV (Respiratory Syncytial Virus) là tác nhân hàng đầu gây viêm đường hô hấp dưới ở trẻ nhỏ. Virus này rất dễ lây lan, đặc biệt trong mùa đông – xuân, và có thể bùng phát thành dịch tại nhà trẻ, trường học hoặc khu dân cư.
– Lây qua giọt bắn: Khi người nhiễm ho, hắt hơi hoặc nói chuyện, virus phát tán vào không khí và người xung quanh hít phải.
– Lây qua bề mặt: RSV có thể sống trên tay, đồ chơi, tay nắm cửa, điện thoại… từ vài giờ đến hơn 6 giờ. Nếu bạn chạm vào bề mặt nhiễm virus rồi đưa tay lên mắt, mũi hoặc miệng, bạn có thể mắc bệnh.
– Lây trực tiếp: Ôm, hôn, dùng chung cốc chén với người bệnh cũng là con đường lây nhiễm phổ biến – đặc biệt nguy hiểm với trẻ sơ sinh.
Trong phòng khám, tôi từng gặp nhiều gia đình chủ quan vì nghĩ “chỉ là cảm lạnh”, nhưng sau vài ngày, trẻ nhập viện trong tình trạng suy hô hấp do RSV – điều hoàn toàn có thể phòng tránh được nếu hiểu rõ cách lây.
Dấu hiệu nhận biết RSV ở từng nhóm tuổi
Triệu chứng RSV thường bắt đầu giống cảm lạnh thông thường, nhưng tiến triển khác nhau tùy theo độ tuổi và sức đề kháng:
Ở trẻ lớn và người lớn khỏe mạnh:
– Sổ mũi, nghẹt mũi
– Ho khan hoặc có đờm
– Sốt nhẹ, mệt mỏi
– Hầu hết tự khỏi trong 7–10 ngày
Ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ (dưới 2 tuổi):
– Ban đầu: quấy khóc, bú kém, sốt nhẹ, ho khan
– Sau 2–3 ngày: thở nhanh (>50 lần/phút), co lõm lồng ngực, khò khè, cánh mũi phập phồng
– Nặng hơn: tím tái, bỏ bú, li bì – đây là dấu hiệu cần nhập viện ngay
Lưu ý: Trẻ sinh non, có bệnh tim bẩm sinh, suy giảm miễn dịch hoặc bệnh phổi mạn tính có nguy cơ cao diễn tiến nặng, thậm chí tử vong nếu không được can thiệp kịp thời.
Khi nào cần đưa trẻ đi khám?
Bạn nên đưa trẻ đến cơ sở y tế nếu xuất hiện bất kỳ dấu hiệu sau:
– Thở nhanh, khó thở, co kéo cơ liên sườn
– Bỏ bú hoặc uống rất ít (<50% lượng bình thường)
– Sốt cao trên 38.5°C kéo dài hơn 3 ngày
– Li bì, khó đánh thức, tím quanh môi hoặc đầu ngón tay
– Âm thanh thở bất thường như rít, khò khè kéo dài
Ở người lớn tuổi có bệnh nền (tim, phổi, đái tháo đường), nếu ho kéo dài kèm mệt mỏi tăng dần, khó thở khi gắng sức – cũng nên đi khám sớm để loại trừ RSV hoặc bội nhiễm.
Điều trị và phòng ngừa RSV hiệu quả
Hiện nay chưa có thuốc kháng virus đặc hiệu cho RSV, nên điều trị chủ yếu là hỗ trợ:
– Tại nhà: Cho trẻ bú/ăn đủ, dùng nước muối sinh lý rửa mũi, hạ sốt khi cần, giữ ấm nhưng không ủ quá kín.
– Tại bệnh viện: Trẻ nặng có thể cần oxy, khí dung, truyền dịch hoặc hỗ trợ thở.
Về phòng ngừa, bạn có thể áp dụng những biện pháp sau:
– Rửa tay thường xuyên bằng xà phòng – đây là biện pháp đơn giản nhưng hiệu quả nhất.
– Tránh cho trẻ tiếp xúc với người đang ho, sổ mũi – kể cả người lớn “chỉ cảm nhẹ”.
– Không hôn trẻ sơ sinh khi bạn hoặc người thân đang có triệu chứng hô hấp.
– Giữ vệ sinh đồ chơi, tay nắm cửa, điện thoại – virus RSV bám rất lâu trên bề mặt.
– Tiêm phòng: Hiện đã có vắc xin RSV cho người lớn từ 60 tuổi trở lên và kháng thể đơn dòng (nirsevimab) tiêm phòng cho trẻ sơ sinh – đặc biệt hiệu quả trong 5 tháng đầu đời.
Bệnh RSV tuy phổ biến nhưng không nên xem nhẹ, nhất là ở trẻ nhỏ và người cao tuổi. Trong nhiều trường hợp, triệu chứng ban đầu rất mơ hồ, nhưng chỉ sau 48–72 giờ, trẻ có thể suy hô hấp nhanh chóng. Nếu con bạn dưới 6 tháng tuổi và có bất kỳ dấu hiệu bất thường nào về hô hấp, đừng chần chừ – hãy đưa đi khám ngay.
Phòng bệnh luôn tốt hơn chữa bệnh. Một thói quen nhỏ như rửa tay trước khi bế trẻ có thể cứu con bạn khỏi một đợt nhập viện nguy hiểm.
