Bệnh bạch cầu là gì và có nguy hiểm không?
Chào bạn,
Bệnh bạch cầu (hay còn gọi là ung thư máu) là một nhóm bệnh lý ác tính bắt nguồn từ tủy xương – nơi sản xuất các tế bào máu. Trong bệnh bạch cầu, tủy xương tạo ra quá nhiều tế bào bạch cầu bất thường, chưa trưởng thành, không thực hiện được chức năng miễn dịch và lấn át các tế bào máu khỏe mạnh khác. Điều này dẫn đến thiếu máu, rối loạn đông máu và suy giảm miễn dịch – những vấn đề có thể đe dọa tính mạng nếu không được chẩn đoán và điều trị kịp thời.
Nguyên nhân và cơ chế bệnh bạch cầu
Bệnh bạch cầu không phải do vi khuẩn hay virus, mà bắt nguồn từ đột biến gen trong tế bào gốc tạo máu tại tủy xương. Những đột biến này khiến tế bào bạch cầu phát triển mất kiểm soát, không biệt hóa thành tế bào trưởng thành và tích tụ trong máu, tủy xương, thậm chí lan ra gan, lách, hạch bạch huyết.
Một số yếu tố làm tăng nguy cơ bao gồm:
– Phơi nhiễm phóng xạ hoặc hóa chất độc hại (như benzen).
– Tiền sử điều trị ung thư bằng hóa trị hoặc xạ trị.
– Rối loạn di truyền (ví dụ: hội chứng Down).
– Hút thuốc lá kéo dài.
– Tiền sử gia đình có người mắc bệnh bạch cầu (hiếm gặp).
Các loại bệnh bạch cầu thường gặp
Bệnh bạch cầu được phân loại dựa trên tốc độ tiến triển và loại tế bào bị ảnh hưởng:
– Cấp tính: Bệnh tiến triển nhanh, tế bào bất thường tăng ồ ạt trong vài ngày đến vài tuần. Đòi hỏi điều trị khẩn cấp.
– Mạn tính: Tiến triển chậm, có thể không có triệu chứng rõ rệt trong nhiều tháng hoặc năm.
Về dòng tế bào:
– Dòng lympho: Ảnh hưởng đến tế bào lympho – một nhánh quan trọng của hệ miễn dịch.
– Dòng tủy: Gây rối loạn ở tế bào tủy, làm giảm sản xuất hồng cầu, tiểu cầu và bạch cầu trưởng thành.
Dấu hiệu cảnh báo bạn nên đi khám ngay
Nhiều người ban đầu chỉ nghĩ mình “mệt do làm việc quá sức”, nhưng các triệu chứng sau đây cần được xem xét nghiêm túc:
– Mệt mỏi kéo dài, khó hồi phục dù đã nghỉ ngơi.
– Sụt cân không rõ nguyên nhân kèm chán ăn.
– Sốt, đổ mồ hôi đêm, ớn lạnh tái đi tái lại.
– Dễ bầm tím, chảy máu cam, chảy máu chân răng bất thường.
– Đau xương, khớp – đặc biệt ở trẻ em.
– Sưng hạch, gan hoặc lách to (gây đầy bụng, đau vùng hạ sườn trái).
– Nhiễm trùng thường xuyên do suy giảm miễn dịch.
Trong phòng khám, tôi từng gặp nhiều bệnh nhân đến muộn vì chủ quan với các dấu hiệu “nhỏ” như mệt mỏi hay bầm tím – đến khi xét nghiệm máu mới phát hiện bạch cầu đã tăng vọt.
Chẩn đoán và điều trị hiện nay
Chẩn đoán bệnh bạch cầu bắt đầu bằng xét nghiệm máu ngoại vi. Nếu nghi ngờ, bác sĩ sẽ chỉ định sinh thiết tủy xương để xác định loại và mức độ bệnh.
Các phương pháp điều trị chính bao gồm:
– Hóa trị: Trụ cột trong điều trị, đặc biệt với thể cấp tính.
– Liệu pháp nhắm mục tiêu: Tấn công chính xác vào các protein hoặc gen đặc hiệu trên tế bào ung thư.
– Xạ trị: Dùng trong một số trường hợp để kiểm soát khối u hoặc chuẩn bị ghép tủy.
– Ghép tế bào gốc: Giải pháp tiềm năng để “tái tạo” hệ tạo máu khỏe mạnh, thường áp dụng cho bệnh nhân trẻ và đáp ứng tốt với hóa trị ban đầu.
Tiên lượng phụ thuộc vào loại bệnh, tuổi, tình trạng sức khỏe tổng quát và thời điểm phát hiện. Với tiến bộ y học hiện nay, nhiều thể bệnh bạch cầu – đặc biệt ở trẻ em – có tỷ lệ thuyên giảm rất cao nếu được điều trị sớm.
Bệnh bạch cầu không phải là bản án tử, nhưng phát hiện sớm là yếu tố then chốt. Nếu bạn hoặc người thân có các triệu chứng kể trên kéo dài hơn 2 tuần, đừng chần chừ – hãy đến cơ sở y tế có chuyên khoa huyết học để được xét nghiệm máu và tư vấn kịp thời.
Một xét nghiệm máu đơn giản có thể là cánh cửa đầu tiên giúp bạn hiểu rõ cơ thể mình – và nếu may mắn, chỉ là do thiếu sắt hay stress thông thường. Nhưng nếu đó là bệnh bạch cầu, thì mỗi ngày trễ hẹn có thể làm thay đổi tiên lượng điều trị.
