Cường giáp có lây không, điều trị thế nào để hiệu quả và an toàn?
Cường giáp là một rối loạn nội tiết ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe và sinh hoạt hàng ngày nếu không được phát hiện và điều trị. Tuy nhiên, do bệnh có những biểu hiện dễ nhầm lẫn với các tình trạng nhiễm trùng thông thường như mệt mỏi, sốt nhẹ, vã mồ hôi hay sụt cân nhanh… nên không ít người băn khoăn liệu cường giáp có lây không và điều trị thế nào để an toàn, hiệu quả. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ bản chất của bệnh cũng như các phương pháp điều trị phù hợp.
1. Cường giáp là gì và vì sao xảy ra?
Tuyến giáp là một cơ quan nội tiết quan trọng, nằm ở vùng cổ trước, có chức năng sản xuất hormone thyroxine (T4) và triiodothyronine (T3), giúp điều hòa quá trình chuyển hóa của cơ thể. Khi tuyến giáp hoạt động quá mức, tạo ra quá nhiều hormone, người bệnh sẽ rơi vào tình trạng gọi là cường giáp.
Nguyên nhân của cường giáp rất đa dạng. Trong đó, phổ biến nhất là bệnh Basedow (Graves) – một bệnh lý tự miễn khiến cơ thể sản sinh ra kháng thể kích thích tuyến giáp hoạt động mạnh hơn bình thường. Bên cạnh đó, viêm tuyến giáp, u giáp độc, nhân giáp, sử dụng thuốc có chứa iod hoặc yếu tố di truyền cũng là những nguyên nhân quan trọng. Tình trạng này thường gặp ở nữ giới độ tuổi từ 20 đến 40, tuy nhiên nam giới và người lớn tuổi cũng không ngoại lệ.
2. Giải đáp: Cường giáp có lây không?
Một trong những câu hỏi thường gặp là cường giáp có lây không. Câu trả lời là: KHÔNG. Cường giáp hoàn toàn không phải là bệnh truyền nhiễm và không thể lây lan từ người này sang người khác thông qua các hình thức tiếp xúc như bắt tay, ăn uống chung hay hít thở cùng không khí.
Sự hiểu lầm này xuất phát từ việc các triệu chứng như sốt nhẹ, sụt cân nhanh, mệt mỏi kéo dài… có thể khiến nhiều người lầm tưởng đây là bệnh do virus hoặc vi khuẩn gây ra. Thực tế, nguyên nhân chính của cường giáp là do rối loạn miễn dịch hoặc nội tiết, không liên quan gì đến các tác nhân truyền nhiễm.
Tuy nhiên, có một điểm đáng lưu ý: bệnh có yếu tố di truyền. Nếu trong gia đình có người từng mắc bệnh Basedow hoặc các rối loạn tuyến giáp khác, nguy cơ mắc bệnh của bạn sẽ cao hơn. Dù vậy, di truyền chỉ là một yếu tố nguy cơ, không phải yếu tố quyết định tuyệt đối.
3. Nhận biết dấu hiệu cảnh báo bệnh cường giáp
Người mắc cường giáp thường có những triệu chứng khá điển hình, nhưng dễ bị bỏ qua trong giai đoạn đầu. Một số biểu hiện thường gặp gồm: hồi hộp, tim đập nhanh, sụt cân không rõ nguyên nhân, run tay, mất ngủ, ra nhiều mồ hôi, tính khí thất thường. Ở phụ nữ, cường giáp còn có thể gây rối loạn chu kỳ kinh nguyệt.
Khi bệnh tiến triển nặng hơn, người bệnh có thể gặp biến chứng nguy hiểm như suy tim, loãng xương, yếu cơ hoặc rối loạn tâm thần. Đặc biệt, biến chứng bão giáp – tình trạng tuyến giáp tiết hormone ồ ạt một cách cấp tính – là cấp cứu nội khoa rất nguy hiểm, có thể đe dọa tính mạng nếu không được xử lý kịp thời.
4. Cường giáp điều trị thế nào cho đúng và hiệu quả?
4.1. Sử dụng thuốc kháng giáp
Đây là phương pháp điều trị thường được áp dụng đầu tiên đối với phần lớn bệnh nhân. Thuốc có tác dụng ức chế sự sản xuất hormone tuyến giáp, từ đó giúp giảm các triệu chứng lâm sàng. Người bệnh cần tuân thủ nghiêm ngặt chỉ định của bác sĩ, không được tự ý giảm liều hoặc ngưng thuốc giữa chừng dù đã cảm thấy đỡ. Việc ngưng thuốc đột ngột có thể khiến bệnh tái phát với mức độ nặng hơn.
Bên cạnh việc dùng thuốc đều đặn, bệnh nhân cần được kiểm tra định kỳ các chỉ số như TSH, FT3, FT4, công thức máu và chức năng gan để kịp thời phát hiện các tác dụng phụ như giảm bạch cầu hoặc tổn thương gan – những nguy cơ có thể xảy ra trong quá trình dùng thuốc dài ngày.
4.2. Điều trị bằng iod phóng xạ
Trong những trường hợp bệnh kéo dài, tái phát nhiều lần hoặc không đáp ứng tốt với thuốc, bác sĩ có thể chỉ định sử dụng iod phóng xạ. Phương pháp này hoạt động bằng cách đưa một lượng nhỏ iod phóng xạ vào cơ thể, giúp phá huỷ mô tuyến giáp hoạt động quá mức một cách chọn lọc. Tuy nhiên, không áp dụng phương pháp này cho phụ nữ đang mang thai hoặc cho con bú.
Sau điều trị, một số người bệnh có thể rơi vào tình trạng suy giáp và cần bổ sung hormone tuyến giáp suốt đời. Tuy vậy, hiệu quả điều trị thường rất cao và an toàn nếu được theo dõi đúng cách.
4.3. Phẫu thuật tuyến giáp
Khi tuyến giáp to quá mức gây chèn ép hoặc có nghi ngờ ung thư, phẫu thuật cắt bỏ một phần hoặc toàn bộ tuyến giáp là lựa chọn được ưu tiên. Phẫu thuật thường được cân nhắc sau khi các phương pháp nội khoa không mang lại hiệu quả như mong muốn. Sau mổ, người bệnh cần dùng hormone giáp thay thế để duy trì nồng độ hormone ổn định trong máu.
5. Hỗ trợ điều trị bằng chế độ sinh hoạt khoa học
Điều trị cường giáp không chỉ dừng lại ở việc dùng thuốc hay can thiệp y tế mà còn cần sự hỗ trợ từ lối sống hàng ngày. Người bệnh nên hạn chế sử dụng các thực phẩm giàu iod như rong biển, muối iod, thực phẩm đóng hộp và các món ăn chế biến sẵn.
Ngoài ra, cần ưu tiên các loại thực phẩm chống oxy hoá như rau xanh, trái cây tươi, các loại hạt và ngũ cốc nguyên cám. Tăng cường hoạt động thể chất ở mức độ vừa phải như đi bộ, yoga hoặc thiền giúp cân bằng hormone và giảm stress hiệu quả. Đặc biệt, nên tránh xa các chất kích thích như cà phê, rượu, thuốc lá vì chúng có thể khiến tim đập nhanh hơn và làm trầm trọng thêm triệu chứng.
6. Làm gì để phát hiện sớm và phòng ngừa hiệu quả?
Phòng bệnh luôn tốt hơn chữa bệnh. Với những người có yếu tố nguy cơ như tiền sử gia đình, đã từng mắc bệnh tuyến giáp hoặc đang có dấu hiệu bất thường về nhịp tim, cân nặng, cảm xúc…, việc khám định kỳ để tầm soát chức năng tuyến giáp là điều nên thực hiện đều đặn mỗi năm.
Nếu được phát hiện sớm, người bệnh có thể kiểm soát tình trạng cường giáp một cách hiệu quả, tránh được những biến chứng nguy hiểm và giảm gánh nặng điều trị.
Cường giáp là bệnh lý nội tiết không lây truyền, nhưng cần được quan tâm đúng mức vì có thể dẫn tới những biến chứng nghiêm trọng nếu chủ quan. Hiểu rõ cường giáp có lây không, nắm được hướng điều trị thế nào và áp dụng lối sống khoa học chính là cách tốt nhất để bảo vệ sức khỏe lâu dài. Khi có bất kỳ dấu hiệu bất thường nào, hãy tìm đến các cơ sở y tế uy tín để được thăm khám và điều trị sớm.
