Phác đồ điều trị hen phế quản mà người bệnh nên nắm bắt rõ

Ngày cập nhật: 31/07/2025

Chia sẻ:

Hen phế quản là bệnh lý hô hấp mạn tính có thể kiểm soát tốt nếu người bệnh tuân thủ đúng hướng dẫn điều trị. Tuy nhiên, nhiều người vẫn còn mơ hồ hoặc không hiểu rõ quy trình điều trị bệnh, dẫn đến tình trạng tái phát thường xuyên và gia tăng nguy cơ biến chứng. Việc chủ động tìm hiểu phác đồ điều trị hen phế quản mà người bệnh nên nắm bắt rõ sẽ giúp kiểm soát triệu chứng hiệu quả, cải thiện chất lượng cuộc sống và hạn chế tối đa đợt cấp xảy ra bất ngờ.

1. Nguyên nhân thường gặp của bệnh hen phế quản mà nhiều người không ngờ tới

Hen phế quản là một bệnh lý viêm mạn tính của đường hô hấp, đặc trưng bởi sự co thắt các phế quản dẫn đến khó thở từng cơn. Việc hiểu rõ các yếu tố khởi phát cũng như triệu chứng điển hình có ý nghĩa quan trọng trong việc kiểm soát bệnh hiệu quả và phòng ngừa các cơn kịch phát nguy hiểm.

1.1. Dị nguyên trong nhà

Môi trường sống là nơi tiềm ẩn nhiều dị nguyên gây khởi phát hen như:

– Nấm mốc ở tường hoặc đồ nội thất

– Bụi nhà, mạt bụi

– Lông thú cưng

– Các loại hóa chất tẩy rửa, mùi sơn, nước hoa

– Một số loại thuốc

Môi trường sống là nơi tiềm ẩn nhiều dị nguyên gây khởi phát hen

1.2. Thực phẩm dễ gây dị ứng

Một số loại thức ăn có thể đóng vai trò là yếu tố kích phát cơn hen, đặc biệt ở người có cơ địa dị ứng:

– Hải sản (tôm, cua, cá…)

– Trứng

– Đậu phộng

– Thịt gà hoặc một số chất phụ gia thực phẩm

1.3. Nhiễm khuẩn đường hô hấp

Các bệnh lý viêm nhiễm như viêm xoang, viêm mũi, viêm họng, viêm amidan… có thể là nguyên nhân trực tiếp khiến cơn hen bùng phát.

1.4. Môi trường ô nhiễm

Việc sống hoặc làm việc trong khu vực có không khí ô nhiễm, gần nhà máy, công trường hoặc tiếp xúc thường xuyên với bụi khói và khí thải công nghiệp có thể làm trầm trọng thêm tình trạng bệnh.

1.5. Tác động tâm lý

Tâm trạng căng thẳng, lo âu kéo dài, sang chấn tinh thần cũng có thể kích hoạt cơn hen ở một số người, đặc biệt là người bệnh có nền tảng thần kinh thực vật nhạy cảm.

1.6. Yếu tố di truyền

Người có người thân trong gia đình từng mắc hen phế quản hoặc các bệnh lý dị ứng khác có nguy cơ cao hơn trong việc phát triển bệnh.

2. Triệu chứng điển hình của những cơn hen phế quản

Các cơn hen thường xuất hiện đột ngột, đặc biệt vào ban đêm hoặc sau khi tiếp xúc với các yếu tố khởi phát. Biểu hiện thường gặp gồm:

– Khó thở, thở rít, khò khè: Cơn khó thở thường xảy ra về đêm, đặc biệt khó thở ra nhiều hơn hít vào.

– Ho kéo dài, có thể kèm đờm nhầy: Cơn ho thường khan, nhưng đôi khi có thể có đờm trắng, dính.

– Các biểu hiện dị ứng đi kèm: Hắt hơi, sổ mũi, ngứa mắt, buồn ngủ – nhất là khi tiếp xúc với phấn hoa, bụi hoặc lông thú.

– Thời gian cơn hen: Có thể kéo dài từ vài phút đến nhiều giờ hoặc thậm chí hàng ngày nếu không được kiểm soát đúng cách.

– Tình trạng nguy hiểm: Nếu không được xử lý kịp thời, cơn hen có thể khiến người bệnh không hấp thụ đủ oxy, dẫn đến suy hô hấp, mất ý thức hoặc thậm chí đe dọa tính mạng.

Các cơn hen thường xuất hiện đột ngột, đặc biệt vào ban đêm hoặc sau khi tiếp xúc với các yếu tố khởi phát

3. Cùng tìm hiểu về phác đồ điều trị hen phế quản

Hen phế quản là bệnh lý viêm mạn tính đường hô hấp, đặc trưng bởi sự co thắt phế quản từng cơn và tăng phản ứng với các tác nhân kích thích từ môi trường. Việc điều trị cần cá thể hóa dựa trên mức độ bệnh và yếu tố khởi phát, với mục tiêu kiểm soát triệu chứng, ngăn ngừa cơn kịch phát và cải thiện chất lượng sống cho người bệnh.

3.1. Chẩn đoán hen phế quản như thế nào để xây dựng phác đồ điều trị hen phế quản?

Để xây dựng phác đồ điều trị phù hợp, trước hết cần xác định chính xác người bệnh có thực sự mắc hen phế quản hay không. Các bước chẩn đoán bao gồm:

– Tiền sử dị ứng: Người bệnh hoặc gia đình có tiền sử mắc các bệnh dị ứng như viêm mũi dị ứng, chàm, nổi mề đay…

– Triệu chứng điển hình: Khó thở từng cơn, ho khan về đêm, khạc đờm nhầy, cảm giác nặng ngực, mệt mỏi sau cơn hen.

– Đo chức năng hô hấp: Cho thấy rối loạn thông khí tắc nghẽn có khả năng hồi phục sau khi dùng thuốc giãn phế quản.

– Chẩn đoán phân biệt: Loại trừ các bệnh lý hô hấp khác như tắc nghẽn thanh quản, tràn khí màng phổi, viêm tiểu phế quản, hoặc có dị vật đường thở.

3.2. Phân loại mức độ hen để lên phác đồ điều trị hen phế quản

Mức độ nghiêm trọng của hen được chia thành nhiều cấp độ khác nhau, từ nhẹ đến nặng:

– Hen mức độ nhẹ: Cơn hen chỉ xảy ra khi vận động mạnh, nói chuyện còn dễ dàng, tri giác còn tỉnh.

– Hen mức độ trung bình: Người bệnh khó thở khi nói chuyện, cần ngồi nghỉ mới dễ chịu.

– Hen mức độ nặng: Cơn hen xuất hiện ngay cả khi nghỉ ngơi, khó nói, nhịp thở tăng nhanh, phải ngồi cúi người ra trước để thở.

3.3. Nguyên tắc điều trị

Hen phế quản không thể chữa khỏi hoàn toàn, tuy nhiên, nếu tuân thủ đúng hướng dẫn điều trị, bệnh có thể được kiểm soát lâu dài. Điều trị hen gồm 3 phần chính:

Điều trị kiểm soát lâu dài (phòng cơn)

Là các biện pháp giúp làm giảm viêm đường thở, ngăn ngừa sự tái phát của các cơn hen và duy trì chức năng hô hấp ổn định. Người bệnh cần dùng thuốc đều đặn mỗi ngày theo hướng dẫn của bác sĩ, ngay cả khi không có triệu chứng.

Điều trị cắt cơn cấp tính (xử trí cơn hen)

Dùng khi người bệnh lên cơn hen với các biểu hiện khó thở, tức ngực. Tác dụng chính là giãn phế quản nhanh chóng, giúp cải thiện triệu chứng trong thời gian ngắn. Với các trường hợp nặng, có thể cần hỗ trợ thở oxy và theo dõi sát tại cơ sở y tế.

Điều chỉnh phác đồ điều trị theo mức độ kiểm soát

Tùy vào tình trạng kiểm soát triệu chứng qua từng giai đoạn, bác sĩ sẽ quyết định tăng hoặc giảm mức điều trị (gọi là bậc điều trị). Việc đánh giá lại thường được thực hiện sau mỗi 1–6 tháng điều trị.

Hen phế quản không thể chữa khỏi hoàn toàn, tuy nhiên, nếu tuân thủ đúng phác đồ điều trị hen phế quản, bệnh có thể được kiểm soát lâu dài

3.4. Phác đồ điều trị bệnh hen phế quản theo bậc

Hệ thống bậc điều trị giúp cá thể hóa phác đồ phù hợp với từng người bệnh:

– Bậc 1: Dành cho người có triệu chứng thưa, chỉ cần hỗ trợ khi cần thiết.

– Bậc 2: Bắt đầu điều trị phòng ngừa ở liều thấp.

– Bậc 3 – 4: Khi triệu chứng xuất hiện thường xuyên hoặc có cơn hen về đêm, cần phối hợp nhiều nhóm thuốc để kiểm soát.

– Bậc 5: Trường hợp hen dai dẳng hoặc khó kiểm soát, có thể cần kết hợp nhiều phương pháp và theo dõi sát bởi bác sĩ chuyên khoa.

Nắm bắt rõ phác đồ điều trị hen phế quản mà người bệnh nên nắm bắt rõ không chỉ giúp quá trình kiểm soát bệnh thuận lợi hơn mà còn tạo điều kiện để ngăn ngừa các biến chứng nặng nề về lâu dài. Người bệnh cần phối hợp chặt chẽ với bác sĩ, dùng thuốc đúng – đủ liều, kết hợp thay đổi lối sống lành mạnh và tái khám định kỳ. Chủ động hiểu về bệnh chính là bước đầu để bảo vệ hệ hô hấp khỏe mạnh một cách bền vững.