Lưu ý về dinh dưỡng cho bệnh nhân áp xe phổi

Áp xe phổi là một bệnh lý nhiễm trùng nghiêm trọng, có thể gây ra nhiều biến chứng nếu không được điều trị và chăm sóc đúng cách. Ngoài việc tuân thủ phác đồ điều trị của bác sĩ, chế độ dinh dưỡng cho bệnh nhân áp xe phổi đóng vai trò vô cùng quan trọng trong quá trình hồi phục. Bài viết dưới đây sẽ chia sẻ những kiến thức cần thiết về dinh dưỡng, thực phẩm nên và không nên dùng, cùng các lưu ý quan trọng dành cho người đang điều trị áp xe phổi. 

1. Tầm quan trọng của dinh dưỡng cho bệnh nhân áp xe phổi

1.1. Bệnh áp xe phổi ảnh hưởng tới ăn uống thế nào?

Áp xe phổi là tình trạng trong phổi hình thành một ổ chứa mủ do vi khuẩn gây viêm, dẫn đến hoại tử mô phổi. Bệnh thường bắt nguồn từ vi khuẩn ở khoang miệng hoặc họng xâm nhập vào phổi. Khi mắc bệnh, người bệnh thường đối mặt với hàng loạt triệu chứng khiến việc ăn uống trở nên khó khăn.

Một trong những triệu chứng nổi bật nhất là chán ăn, khiến người bệnh không còn cảm giác thèm ăn. Triệu chứng này, kết hợp với tình trạng mệt mỏi, làm giảm đáng kể cả mong muốn lẫn thể chất để chuẩn bị và ăn. Các triệu chứng như ho nhiều đờm, đau tức ngực, khó thở khiến việc nhai nuốt trở nên bất tiện và đôi khi nguy hiểm. Một số bệnh nhân còn bị đau khi ngồi thẳng để ăn, ảnh hưởng đến khả năng hô hấp và tiêu hóa.

Ngoài ra, tình trạng khó nuốt cũng là một yếu tố nguy cơ lớn, có thể trực tiếp gây ra áp xe phổi. Điều này tạo ra một vòng luẩn quẩn: chính tình trạng sức khỏe kém trong khoang miệng là nguyên nhân gây bệnh, và các triệu chứng của bệnh lại càng cản trở khả năng ăn uống, duy trì dinh dưỡng, làm bệnh trở nên nghiêm trọng hơn.

1.2. Vai trò của dinh dưỡng cho bệnh nhân áp xe phổi

Mối liên hệ giữa áp xe phổi và dinh dưỡng không chỉ là hệ quả một chiều. Thực tế, suy dinh dưỡng còn là yếu tố nguy cơ khiến cơ thể dễ mắc bệnh hơn. Cơ chế chính mà suy dinh dưỡng làm tăng nguy cơ mắc bệnh là do suy giảm hệ miễn dịch. Khi cơ thể thiếu dinh dưỡng, sẽ ưu tiên phân bổ năng lượng hạn chế cho các chức năng sống còn, trong khi đó, hệ miễn dịch bị suy yếu. Tình trạng này làm giảm số lượng và chức năng của các tế bào miễn dịch, cũng như quá trình tổng hợp các kháng thể cần thiết. Do đó, dinh dưỡng cho bệnh nhân áp xe phổi giúp phục hồi sức khỏe, đồng thời góp phần ngăn ngừa bệnh tiến triển nặng hơn.

1.3. Tình trạng suy dinh dưỡng khi bệnh tiến triển nặng

Khi áp xe phổi đã ở giai đoạn nặng, suy dinh dưỡng càng làm tình hình trở nên nghiêm trọng. Cơ thể thiếu chất khiến hệ miễn dịch yếu, khó tạo ra phản ứng viêm hiệu quả để tiêu diệt vi khuẩn.

Suy dinh dưỡng còn làm teo cơ, bao gồm cả cơ hô hấp như cơ hoành. Điều này khiến áp lực hít vào giảm, khả năng thông khí kém và nguy cơ suy hô hấp tăng cao. Khả năng tái tạo mô phổi cũng bị hạn chế, vết thương khó lành, thời gian nằm viện kéo dài và nguy cơ nhiễm trùng thứ phát tăng. Thực tế lâm sàng cho thấy, việc điều trị chỉ tập trung vào kháng sinh mà bỏ qua cải thiện dinh dưỡng sẽ khó đạt hiệu quả tối ưu.

2. Những điều cần biết về dinh dưỡng cho bệnh nhân áp xe phổi

2.1. Chế độ ăn uống để kiểm soát triệu chứng tiến triển của áp xe phổi

Để hỗ trợ người bệnh áp xe phổi hồi phục, một chế độ ăn uống khoa học và cân bằng là vô cùng cần thiết. Cần kết hợp giữa việc điều chỉnh chế độ ăn để giảm nhẹ triệu chứng và cung cấp đầy đủ các dưỡng chất thiết yếu để chống lại bệnh.

Với những bệnh nhân vẫn ăn uống được, nên chia thành 5-6 bữa nhỏ mỗi ngày để tránh cảm giác no nhanh, đồng thời cung cấp năng lượng liên tục cho cơ thể. Người bệnh nên ưu tiên các món mềm, dễ nuốt như cháo, súp, sinh tố. Để tăng năng lượng, có thể thêm bơ, phô mai, sữa nguyên kem hoặc bơ đậu phộng. Hạn chế thực phẩm ít calo vì sẽ không đáp ứng được nhu cầu năng lượng cao khi cơ thể đang chống lại nhiễm trùng.

Quan trọng, cần uống đủ 1,5-2 lít nước mỗi ngày sẽ giúp làm loãng dịch đờm, dễ khạc ra ngoài, giảm nguy cơ nhiễm trùng lan rộng. Nếu bị đầy hơi, nên tránh các thực phẩm sinh khí như đậu, bắp cải, nước có ga và nên ăn chậm, nhai kỹ khi ở tư thế ngồi thẳng.

2.2. Lưu ý về dinh dưỡng cho bệnh nhân áp xe phổi

Một chế độ ăn uống trị liệu hợp lý phải cung cấp sự cân bằng các chất dinh dưỡng đa lượng và vi lượng để đáp ứng nhu cầu tăng cao của cơ thể trong giai đoạn nhiễm trùng và hồi phục.

– Protein: Giúp duy trì khối cơ, hỗ trợ sản xuất kháng thể và tế bào miễn dịch. Vì vậy cần phải bổ sung từ thịt nạc, cá, trứng, sữa, đậu nành.

– Carbohydrate: Cung cấp năng lượng chính cho cơ thể, đặc biệt quan trọng trong quá trình tái tạo mô.

– Chất béo: vai trò là nguồn calo đậm đặc, cũng rất cần thiết để ngăn ngừa sụt cân và giúp hỗ trợ hấp thu vitamin tan trong dầu như A, D, E, K.

Hơn nữa, một loạt các vi chất dinh dưỡng đóng vai trò quan trọng trong việc điều hòa phản ứng miễn dịch và viêm. Các loại vitamin như A, C, D, E và các khoáng chất như kẽm, selen, magie có đặc tính chống oxy hóa và chống viêm, giúp chống lại những tác động có hại của phản ứng miễn dịch với nhiễm trùng.

3. Những đồ ăn cần tránh khi mắc áp xe phổi

3.1. Thực phẩm nhiều dầu mỡ

Các loại thức ăn chiên, xào, nướng chứa nhiều dầu mỡ và gia vị mạnh không chỉ khó tiêu mà còn có thể gây đầy bụng, khó thở, ảnh hưởng đến chức năng hô hấp. Việc tiêu thụ quá nhiều chất béo không lành mạnh cũng làm tăng phản ứng viêm trong cơ thể, khiến quá trình phục hồi trở nên chậm hơn.

Các thực phẩm chế biến sẵn như xúc xích, thịt xông khói cần được hạn chế tối đa vì chúng thường chứa nhiều muối, đường, chất béo chuyển hóa và chất bảo quản, không tốt cho sức khỏe tổng thể và làm tăng gánh nặng cho cơ thể trong giai đoạn điều trị.

3.2. Rượu bia thuốc lá

Rượu bia, thuốc lá và các chất kích thích đều gây hại cho phổi, làm chậm quá trình hồi phục và tăng nguy cơ biến chứng. Ngoài ra, còn làm suy giảm miễn dịch, khiến cơ thể khó chống lại vi khuẩn.

3.3. Đồ ăn lạnh

Đồ ăn và đồ uống lạnh có thể gây co thắt đường thở, kích thích tiết nhiều đờm hơn, làm người bệnh khó chịu và ho nhiều hơn. Với người đang mắc áp xe phổi, điều này còn có thể khiến tình trạng viêm nặng hơn. Tốt nhất nên dùng thức ăn ấm, mềm, dễ nuốt để giảm áp lực cho đường hô hấp và hỗ trợ tiêu hóa.

Áp xe phổi là một bệnh lý đòi hỏi sự kiên nhẫn và một phác đồ điều trị toàn diện. Bên cạnh việc tuân thủ nghiêm ngặt chỉ định của bác sĩ, việc xây dựng một chế độ dinh dưỡng cho bệnh nhân áp xe phổi khoa học là yếu tố then chốt, quyết định đến kết quả điều trị. Bằng cách bổ sung đầy đủ protein, vitamin, khoáng chất và tránh xa các thực phẩm có hại, người bệnh sẽ tăng cường sức đề kháng, rút ngắn thời gian hồi phục và phòng ngừa những biến chứng nguy hiểm.