Các bệnh lý túi mật thường gặp

Bệnh túi mật có thể phát triển âm thầm trong nhiều năm, chỉ bùng phát khi đã gây ra những tổn thương nghiêm trọng. Từ sỏi mật cho đến viêm túi mật, polyp hay thậm chí là ung thư túi mật – mỗi tình trạng đều mang đặc điểm khác nhau nhưng có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Bài viết dưới đây sẽ cung cấp cái nhìn toàn diện về những bệnh lý túi mật thường gặp, giúp người đọc nhận diện sớm, hiểu đúng và chủ động trong việc chăm sóc sức khỏe hệ gan mật.

1. Sỏi túi mật – Bệnh lý túi mật phổ biến nhất

1.1 Cơ chế hình thành và yếu tố nguy cơ

Sỏi túi mật là tình trạng các tinh thể trong dịch mật bao gồm cholesterol, bilirubin hoặc muối mật kết tụ và tạo thành khối rắn bên trong túi mật. Thông thường, dịch mật được duy trì ở trạng thái cân bằng giữa các thành phần hóa học. Tuy nhiên, khi có sự rối loạn chẳng hạn như lượng cholesterol cao vượt mức, chức năng co bóp túi mật kém hoặc dòng chảy mật bị ứ trệ các tinh thể sẽ lắng đọng và kết tinh thành sỏi.

Nhiều yếu tố làm gia tăng nguy cơ mắc sỏi túi mật, trong đó phổ biến nhất là chế độ ăn nhiều chất béo, ít chất xơ, béo phì, giảm cân nhanh chóng, tuổi tác cao và tiền sử gia đình có người từng mắc bệnh. Phụ nữ, đặc biệt là người mang thai hoặc sử dụng hormone estrogen, cũng có nguy cơ cao hơn nam giới.

1.2 Triệu chứng và biến chứng tiềm ẩn

Một đặc điểm đặc trưng của bệnh túi mật do sỏi là có thể diễn ra âm thầm trong nhiều năm mà không gây triệu chứng. Tuy nhiên, khi viên sỏi di chuyển, gây tắc ống túi mật hoặc ống mật chủ, người bệnh có thể xuất hiện cơn đau dữ dội vùng hạ sườn phải, lan lên vai hoặc sau lưng, kèm theo buồn nôn, đầy bụng, sốt.

Biến chứng nguy hiểm nhất của sỏi túi mật là viêm túi mật cấp tính, hoại tử túi mật, thủng túi mật hoặc sỏi rơi vào ống mật chủ gây viêm tụy cấp, vàng da tắc mật. Nếu không được điều trị đúng lúc, các biến chứng này có thể đe dọa tính mạng. Do đó, với những trường hợp phát hiện sỏi nhưng đã có dấu hiệu đau tái phát, bác sĩ thường khuyến cáo can thiệp ngoại khoa để cắt bỏ túi mật, ngăn ngừa biến chứng nặng nề về sau.

2. Viêm túi mật – Khi túi mật bị nhiễm trùng và tổn thương

2.1 Bệnh viêm túi mật cấp tính và nguyên nhân liên quan đến sỏi

Viêm túi mật xảy ra khi thành túi mật bị viêm, thường do tắc nghẽn dòng chảy mật bởi sỏi. Khi ống túi mật bị bít kín, dịch mật bị ứ đọng, tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển, gây viêm nhiễm. Viêm túi mật cấp tính là một trong những dạng nguy hiểm nhất của bệnh túi mật, với biểu hiện đặc trưng là đau vùng hạ sườn phải kéo dài, sốt cao, ớn lạnh, buồn nôn và có thể dẫn đến hoại tử nếu không điều trị kịp thời.

Trong một số trường hợp hiếm, viêm túi mật cấp có thể xảy ra mà không có sỏi, gọi là viêm túi mật không do sỏi thường gặp ở bệnh nhân nặng, sau phẫu thuật lớn hoặc chấn thương.

2.2 Bệnh viêm túi mật mạn tính và hệ lụy lâu dài

Không giống với thể cấp, viêm túi mật mạn tính tiến triển âm thầm qua nhiều năm. Nguyên nhân chủ yếu là do sỏi nhỏ gây viêm tái đi tái lại, khiến thành túi mật dày lên, xơ hóa và giảm chức năng co bóp. Triệu chứng thường không rõ rệt, chỉ biểu hiện dưới dạng chán ăn, đầy hơi, đau âm ỉ sau ăn nhiều dầu mỡ. Qua thời gian, túi mật có thể bị teo nhỏ, không còn thực hiện được chức năng vốn có.

Viêm túi mật mạn tính cũng là yếu tố nguy cơ cao dẫn đến ung thư túi mật. Vì vậy, khi chẩn đoán có sỏi mật hoặc viêm mạn tính kéo dài, người bệnh cần được theo dõi định kỳ và đánh giá khả năng phẫu thuật cắt túi mật trong thời điểm thích hợp để tránh biến chứng nguy hiểm.

3. Polyp và ung thư túi mật – Những bất thường cần cảnh giác

3.1 Polyp túi mật: Bệnh lý túi mật lành tính nhưng cần theo dõi chặt chẽ

Polyp túi mật là sự phát triển bất thường của lớp niêm mạc bên trong túi mật, tạo thành khối u nhỏ nhô vào lòng túi. Hầu hết các polyp đều lành tính và không gây triệu chứng, được phát hiện tình cờ qua siêu âm. Tuy nhiên, điều đáng lưu ý là polyp lớn hơn 10mm hoặc có đặc điểm tăng trưởng nhanh có thể mang nguy cơ ác tính.

Đối với các trường hợp polyp nhỏ dưới 5mm, không tăng kích thước theo thời gian, người bệnh chỉ cần theo dõi định kỳ. Trong khi đó, với polyp lớn hoặc có yếu tố nguy cơ (tiền sử viêm mạn tính, sỏi mật đi kèm), bác sĩ thường khuyến cáo phẫu thuật cắt túi mật để phòng ngừa ung thư.

3.2 Ung thư túi mật – Thể bệnh hiếm nhưng rất ác tính

Trong nhóm các bệnh túi mật, ung thư túi mật là dạng ít gặp nhất nhưng lại có tiên lượng xấu do phát hiện muộn. Hầu hết các trường hợp ung thư đều không có triệu chứng rõ rệt trong giai đoạn đầu. Khi bệnh đã lan rộng, người bệnh mới bắt đầu thấy đau bụng, vàng da, sút cân không rõ nguyên nhân, buồn nôn kéo dài và rối loạn tiêu hóa.

Các yếu tố nguy cơ cao gây ung thư túi mật bao gồm viêm túi mật mạn tính kéo dài, sỏi mật tồn tại lâu năm, polyp túi mật lớn hoặc có tiền sử gia đình mắc ung thư đường mật. Siêu âm, chụp CT hoặc MRI có thể giúp phát hiện khối u, nhưng sinh thiết mới là tiêu chuẩn chẩn đoán xác định. Do diễn tiến âm thầm và khó điều trị ở giai đoạn muộn, ung thư túi mật đòi hỏi cần được tầm soát định kỳ ở những nhóm có yếu tố nguy cơ cao.

Như vậy, khi túi mật gặp vấn đề, người bệnh có thể phải đối mặt với nhiều rối loạn nghiêm trọng như sỏi mật, viêm cấp, viêm mạn, polyp hoặc thậm chí là ung thư. Mỗi loại bệnh túi mật đều có cơ chế hình thành, triệu chứng và hướng xử lý khác nhau, nhưng điểm chung là đều cần phát hiện sớm để điều trị hiệu quả, tránh biến chứng.