Tìm hiểu về 4 giai đoạn viêm túi mật cấp

Viêm túi mật cấp là một trong những bệnh lý thường gặp của hệ gan mật, đặc trưng bởi tình trạng túi mật bị viêm do tắc nghẽn dòng chảy của dịch mật. Phần lớn các trường hợp bệnh có liên quan đến sự hiện diện của sỏi trong túi mật. Tình trạng viêm tiến triển nhanh, có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng như hoại tử, thủng túi mật hoặc nhiễm trùng ổ bụng nếu không được điều trị kịp thời.

1. Tổng quan về túi mật và bệnh lý viêm túi mật

Túi mật là cơ quan nhỏ nằm dưới gan, có nhiệm vụ dự trữ và cô đặc mật để hỗ trợ tiêu hóa chất béo. Khi dòng chảy của mật bị cản trở, áp lực trong túi mật tăng lên, gây viêm, phù nề và tổn thương niêm mạc. Trong nhiều trường hợp, bệnh tiến triển qua 4 giai đoạn từ nhẹ đến nặng, đòi hỏi người bệnh cần được theo dõi và can thiệp y khoa sớm.

1.1. Nguyên nhân gây viêm túi mật cấp

Nguyên nhân phổ biến nhất của viêm túi mật cấp là do sỏi hình thành và làm tắc nghẽn ống cổ túi mật hoặc ống dẫn mật. Khi sỏi chặn dòng chảy, mật bị ứ đọng trong túi mật, tạo môi trường thuận lợi cho vi khuẩn phát triển và gây viêm. Tình trạng này làm tăng áp lực nội túi, gây đau và dẫn tới viêm cấp tính.

Ngoài sỏi mật, viêm túi mật cấp còn có thể do nhiều yếu tố khác như:

– Nhiễm trùng do vi khuẩn đường ruột (như E.coli, Klebsiella, Enterococcus…).

– Tắc nghẽn ống mật chủ hoặc hẹp cơ vòng Oddi.

– Biến chứng sau phẫu thuật hoặc chấn thương vùng bụng.

– Bệnh lý nhiễm khuẩn huyết, thương hàn, hoặc ung thư túi mật.

– Tổn thương do phản ứng dị ứng hoặc hóa chất.

Những nguyên nhân này tuy ít gặp hơn, nhưng cũng có thể dẫn đến tình trạng viêm nặng, đặc biệt ở người có sức đề kháng yếu, người cao tuổi hoặc có bệnh nền mạn tính.

1.2. Dấu hiệu nhận biết viêm túi mật

– Đau bụng hạ sườn phải: Triệu chứng điển hình nhất là đau bụng vùng hạ sườn phải. Cơn đau có thể bắt đầu âm ỉ, sau đó tăng dần thành từng cơn quặn mạnh. Một số trường hợp đau lan ra vai phải, lưng hoặc vùng thượng vị. Cơn đau thường xuất hiện sau khi ăn, nhất là sau bữa ăn nhiều dầu mỡ, và có thể kéo dài từ vài chục phút đến vài giờ.

– Buồn nôn, nôn và rối loạn tiêu hóa; Bệnh nhân thường buồn nôn, nôn mửa nhưng không đỡ đau sau khi nôn. Ngoài ra, còn có cảm giác đầy hơi, chướng bụng, khó tiêu hoặc ợ chua. Đây là những dấu hiệu cảnh báo hệ tiêu hóa đang bị ảnh hưởng do dòng chảy của mật bị ứ trệ.

– Sốt, ớn lạnh và vàng da: Khi viêm túi mật tiến triển, người bệnh có thể bị sốt, ớn lạnh, thậm chí sốt cao nếu có nhiễm trùng. Trường hợp sỏi làm tắc ống mật chủ, mật không xuống ruột sẽ khiến da và mắt vàng, nước tiểu sẫm màu, còn phân thì nhạt màu hơn bình thường.

2. Các giai đoạn tiến triển của viêm túi mật cấp

2.1. Giai đoạn 1: Túi mật căng to

Ở giai đoạn đầu, túi mật bị căng do dịch mật bị ứ đọng. Người bệnh đau vùng thượng vị, đôi khi kèm buồn nôn và nôn. Đây là thời điểm vàng để phát hiện sớm và điều trị kịp thời.

2.2. Giai đoạn 2: Viêm túi mật mủ

Nếu không được xử lý, dịch mật ứ đọng lâu ngày có thể bị nhiễm khuẩn và tạo mủ. Cơn đau lúc này trở nên liên tục, khu trú rõ ở hạ sườn phải. Bệnh nhân thường có dấu hiệu sốt nhẹ, mệt mỏi. Khám lâm sàng có thể phát hiện dấu hiệu Murphy dương tính – khi ấn vào vùng dưới sườn phải, bệnh nhân thấy đau nhói và ngừng thở đột ngột.

2.3. Giai đoạn 3: Hoại tử túi mật

Tình trạng viêm nặng kéo dài khiến các tế bào túi mật bị hoại tử. Người bệnh đau bụng dữ dội, cơn đau lan khắp bụng, kèm sốt cao, mệt lả, phản ứng thành bụng rõ rệt. Xét nghiệm máu cho thấy dấu hiệu viêm tăng mạnh.

2.4. Giai đoạn 4: Thủng túi mật

Đây là biến chứng nghiêm trọng nhất, thường xảy ra sau vài ngày nếu không điều trị. Túi mật bị thủng khiến mật và mủ tràn ra ổ bụng, gây viêm phúc mạc, sốc nhiễm khuẩn, đe dọa tính mạng người bệnh. Trường hợp này cần can thiệp cấp cứu ngay lập tức.

3. Phân loại mức độ nặng của viêm túi mật cấp

3.1. Viêm túi mật cấp nhẹ

Ở mức độ nhẹ, túi mật chỉ bị viêm tại chỗ, các cơ quan khác trong cơ thể chưa bị ảnh hưởng. Người bệnh thường đáp ứng tốt với điều trị nội khoa nếu phát hiện sớm.

3.2. Viêm túi mật cấp trung bình

Tình trạng viêm lan rộng hơn, có thể xuất hiện khối sưng ở vùng hạ sườn phải. Một số người bị áp xe túi mật, viêm phúc mạc khu trú hoặc túi mật hoại tử từng phần. Ở giai đoạn này, việc điều trị nội khoa có thể gặp khó khăn và đôi khi cần can thiệp dẫn lưu hoặc phẫu thuật sớm.

3.3. Viêm túi mật cấp nặng

Đây là tình trạng nguy hiểm, khi viêm túi mật đi kèm rối loạn chức năng các cơ quan khác như tim mạch, hô hấp, gan hoặc thận. Người bệnh có thể rơi vào sốc nhiễm khuẩn, suy đa tạng nếu không được điều trị kịp thời.

4. Phương pháp điều trị viêm túi mật cấp

4.1. Điều trị nội khoa

Đối với các trường hợp nhẹ hoặc mới khởi phát, điều trị nội khoa thường được ưu tiên. Người bệnh sẽ được nghỉ ngơi, nhịn ăn, truyền dịch để giảm áp lực cho túi mật. Bác sĩ có thể chỉ định thuốc giảm đau, hạ sốt, kháng sinh chống nhiễm khuẩn và thuốc hỗ trợ tiêu hóa. Mục tiêu là kiểm soát viêm, giảm triệu chứng và ngăn ngừa biến chứng.

4.2. Dẫn lưu túi mật qua da

Khi người bệnh không thể phẫu thuật do sức khỏe yếu hoặc bệnh nặng, phương pháp dẫn lưu túi mật xuyên gan qua da được áp dụng. Kỹ thuật này giúp giải áp túi mật, làm giảm tình trạng viêm và cải thiện triệu chứng. Tuy nhiên, dẫn lưu túi mật cần được thực hiện trong môi trường vô khuẩn tuyệt đối và theo dõi chặt chẽ để phòng tránh biến chứng như chảy máu hoặc nhiễm trùng.

4.3. Phẫu thuật cắt túi mật

Trong các trường hợp viêm túi mật hoại tử, nung mủ hoặc tái phát nhiều lần, phẫu thuật cắt túi mật là biện pháp triệt để. Phẫu thuật có thể được tiến hành sớm trong vòng 48 giờ nếu thể trạng người bệnh cho phép. Ngày nay, kỹ thuật nội soi được áp dụng phổ biến, giúp giảm đau, rút ngắn thời gian hồi phục và hạn chế sẹo sau mổ.

5. Phòng ngừa viêm túi mật cấp

Để giảm nguy cơ mắc bệnh, cần duy trì lối sống lành mạnh và chế độ ăn hợp lý. Hạn chế thực phẩm nhiều dầu mỡ, tăng cường rau xanh, trái cây và uống đủ nước mỗi ngày để hỗ trợ tiêu hóa tốt hơn. Việc duy trì cân nặng hợp lý, kiểm soát cholesterol máu và khám sức khỏe định kỳ giúp phát hiện sớm các vấn đề về gan mật, đặc biệt là sỏi túi mật – nguyên nhân hàng đầu dẫn đến viêm túi mật cấp.

4 giai đoạn viêm túi mật cấp cần được chú ý bởi đây là bệnh lý nguy hiểm nếu không được chẩn đoán và điều trị kịp thời. Dấu hiệu sớm như đau vùng hạ sườn phải, sốt, buồn nôn, vàng da không nên bị xem nhẹ. Việc phát hiện sớm, điều trị đúng cách và chăm sóc phù hợp sẽ giúp người bệnh phục hồi nhanh, ngăn ngừa biến chứng và bảo vệ sức khỏe hệ gan mật lâu dài.