Bệnh sán lá gan: Triệu chứng, điều trị và phòng ngừa hiệu quả

Bệnh sán lá gan là một trong những bệnh ký sinh trùng nguy hiểm thường gặp, ảnh hưởng trực tiếp đến chức năng gan và đường mật. Bệnh đặc biệt phổ biến ở những vùng có điều kiện vệ sinh kém và thói quen ăn uống chưa an toàn như sử dụng rau sống hoặc các món cá, tôm chưa được nấu chín kỹ. Hiểu đúng về nguyên nhân, triệu chứng, phương pháp chẩn đoán và đặc biệt các biện pháp phòng ngừa bệnh sẽ giúp mọi người bảo vệ sức khỏe cá nhân và hạn chế rủi ro cho cộng đồng.

1. Nhiễm sán lá gan có đáng lo ngại không?

1.1. Đặc điểm chung khi mắc sán lá gan

Sán lá gan là bệnh do ký sinh trùng gây nên, được chia thành hai nhóm chính: sán lá gan nhỏ (Clonorchis sinensis, Opisthorchis viverrini, Opisthorchis felineus) và sán lá gan lớn (Fasciola hepatica, Fasciola gigantica).

Khi xâm nhập vào cơ thể, sán có thể ký sinh trong gan hoặc một số cơ quan khác nếu đi lạc chỗ, gây tổn thương mô và hình thành áp xe. Người bệnh thường bị nhiễm do ăn phải thực phẩm chứa ấu trùng sán hoặc uống nguồn nước không đảm bảo vệ sinh.

Nếu không được điều trị, bệnh có thể tiến triển thành nhiều biến chứng nặng nề như xơ gan, ung thư gan, rối loạn hấp thu dưỡng chất, thậm chí tử vong.

Nguồn lây nhiễm phổ biến: Ấu trùng sán lá gan thường xâm nhập qua đường ăn uống, đặc biệt khi người bệnh ăn rau thủy sinh chưa rửa sạch, trái cây nhiễm bẩn, uống nước lã hoặc thực phẩm chế biến từ cá chưa được nấu chín kỹ.

1.2. Các giai đoạn tiến triển của bệnh trong cơ thể người

Bệnh sán lá gan thường diễn biến qua 3 giai đoạn chính:

– Giai đoạn 1: Ấu trùng xâm nhập vào cơ thể: Trứng sán khi được đưa vào cơ thể qua đường tiêu hóa sẽ nở thành ấu trùng, rồi ngược theo ống mật đi đến gan. Ở giai đoạn này, ký sinh trùng chưa trưởng thành nên thường không gây triệu chứng rõ rệt. Nếu phát hiện sớm và điều trị kịp thời, khả năng hồi phục của người bệnh sẽ cao.

– Giai đoạn 2: Sán lá gan gây tổn thương tại gan. Khi đã phát triển, sán bắt đầu ký sinh ở gan, gây tổn thương cho các mô gan và ảnh hưởng đến hoạt động của cơ quan này. Người bệnh có thể xuất hiện triệu chứng đau bụng, khó chịu, nhưng mức độ biểu hiện còn tùy thuộc vào số lượng sán và phản ứng của cơ thể. Ở giai đoạn này, nguy cơ biến chứng như xơ gan, áp xe gan hay ung thư gan đã bắt đầu xuất hiện. Ngoài ra, sán còn có thể di chuyển lạc chỗ đến các vị trí khác như thành dạ dày, thành bụng hay tuyến vú.

– Giai đoạn 3: Sán trưởng thành và sinh sản. Khi định cư trong mô gan, sán phát triển thành con trưởng thành và bắt đầu đẻ trứng trong đường mật. Sán có thể tồn tại và gây bệnh trong nhiều năm, thậm chí tới 10 năm, nếu không được can thiệp y tế. Chính vì vậy, phát hiện và điều trị kịp thời là yếu tố then chốt để ngăn ngừa bệnh tiến triển nặng.

3. Tìm hiểu triệu chứng và biểu hiện lâm sàng của bệnh sán lá gan

Trong giai đoạn đầu khi ấu trùng bắt đầu di chuyển và xâm nhập gan, bệnh thường không có triệu chứng rõ rệt. Người bệnh có thể gặp mệt mỏi, đau nhẹ vùng thượng vị hoặc hạ sườn phải, đôi khi sốt nhẹ hoặc rối loạn tiêu hóa nhẹ khiến nhiều người dễ bỏ qua hoặc nhầm sang các bệnh khác.

Khi sán trưởng thành ký sinh trong ống mật, các triệu chứng trở nên rõ ràng hơn như đau vùng hạ sườn phải, vàng da từng đợt, ngứa da, ăn không ngon, buồn nôn và có thể kèm sốt. Một số trường hợp viêm đường mật hoặc áp xe gan với biểu hiện sốt cao, rét run, đau bụng nặng có thể xuất hiện.

Nếu không được điều trị, bệnh có thể tiến triển thành mãn tính, dẫn đến tắc nghẽn đường mật kéo dài, xơ gan mật, thậm chí tăng nguy cơ ung thư đường mật. Bệnh làm giảm chức năng gan, gây suy giảm sức khỏe và ảnh hưởng nặng nề đến cuộc sống người bệnh.

2. Tổng hợp các phương pháp điều trị sán lá gan hiệu quả

2.1. Điều trị sán lá gan bằng thuốc đặc hiệu

Sử dụng thuốc đặc hiệu hiện là biện pháp phổ biến và mang lại hiệu quả cao trong việc loại bỏ sán lá gan ra khỏi cơ thể. Thuốc có tác dụng tiêu diệt ký sinh trùng cùng trứng của chúng, từ đó ngăn chặn nguy cơ lây lan cũng như tái nhiễm. Tuy nhiên, việc dùng thuốc phải có sự chỉ định từ bác sĩ và tuân thủ đúng liều lượng, thời gian điều trị để đảm bảo đạt kết quả tốt nhất.

2.2. Điều trị sán lá gan bằng can thiệp ngoại khoa

Ở những trường hợp nặng, khi sán đã gây hình thành ổ áp xe lớn trong gan và thuốc không còn đáp ứng hiệu quả, bác sĩ có thể áp dụng phương pháp kết hợp: vừa sử dụng thuốc, vừa tiến hành chọc hút ổ áp xe.

Nếu bệnh được phát hiện muộn hoặc tổn thương ở gan đã tiến triển nghiêm trọng, người bệnh có thể phải điều trị ngoại khoa theo chỉ định cụ thể của bác sĩ.

3. Chủ động phòng ngừa sán lá gan để hạn chế biến chứng

Phát hiện sớm và điều trị kịp thời có vai trò quan trọng trong việc ngăn ngừa biến chứng do sán lá gan gây ra. Để loại bỏ nguy cơ mắc bệnh, cần cắt đứt chuỗi vòng đời phát triển của ký sinh trùng, trong đó then chốt là ngăn chặn sự xâm nhập qua con đường ăn uống. Một số biện pháp phòng bệnh hiệu quả bao gồm:

– Rửa tay sạch sẽ bằng xà phòng và nước sạch nhiều lần trong ngày, đặc biệt trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh.

– Ăn uống an toàn, không ăn rau sống mọc dưới nước, tránh các món cá chưa nấu chín kỹ như gỏi cá, cá nướng tái, cá rán chưa chín. Bên cạnh đó, cần tránh uống nước lã và duy trì thói quen ăn chín, uống sôi để bảo vệ sức khỏe.

Bệnh sán lá gan là loại bệnh nguy hiểm, có thể để lại nhiều hậu quả nặng nề nếu không được phát hiện và xử trí sớm. Vì vậy, hãy luôn chú ý đến những dấu hiệu bất thường của cơ thể và đến các cơ sở y tế uy tín để được chẩn đoán, điều trị kịp thời, bảo toàn sự khỏe mạnh của lá gan.