Sữa đậu nành có thật sự gây vô sinh không?

Chào bạn, lo ngại sữa đậu nành gây vô sinh xuất phát từ hàm lượng isoflavone – một dạng phytoestrogen (nội tiết tố thực vật) có cấu trúc tương tự estrogen người. Tuy nhiên, nghiên cứu lâm sàng trên người cho đến nay chưa chứng minh mối liên hệ nhân quả giữa tiêu thụ đậu nành điều độ và vô sinh ở cả nam lẫn nữ.

Isoflavone trong đậu nành có giống estrogen thật không?

1. Isoflavone (chủ yếu là genistein và daidzein) gắn yếu vào thụ thể estrogen trong cơ thể, nhưng hoạt tính sinh học chỉ bằng 1/1000–1/100.000 so với estrogen nội sinh.
2. Cơ thể người không chuyển hóa isoflavone thành estrogen thật, và tác động của nó thường mang tính điều hòa hai chiều: có thể nhẹ nhàng bổ sung khi estrogen thấp, hoặc cạnh tranh nhẹ khi estrogen cao.

Ảnh hưởng đến nam giới: có làm teo tinh hoàn hay giảm tinh trùng?

1. Nhiều phân tích tổng hợp (meta-analysis) từ các thử nghiệm ngẫu nhiên có đối chứng cho thấy: tiêu thụ đậu nành hoặc isoflavone không làm thay đổi nồng độ testosterone, estrogen, số lượng hay chất lượng tinh trùng ở nam giới khỏe mạnh.
2. Một số nghiên cứu nhỏ từng báo cáo thay đổi tạm thời, nhưng không có bằng chứng lâm sàng về suy giảm khả năng sinh sản.

Ở nữ giới: đậu nành rối loạn kinh nguyệt hay cản trở thụ thai?

1. Ngược lại, ở phụ nữ, đậu nành còn có thể hỗ trợ cân bằng nội tiết, đặc biệt trong giai đoạn tiền mãn kinh.
2. Các nghiên cứu trên phụ nữ đang điều trị vô sinh cho thấy việc tiêu thụ đậu nành điều độ không làm giảm tỷ lệ thành công của thụ tinh trong ống nghiệm (IVF), thậm chí có thể có lợi nhẹ.

Vậy uống bao nhiêu là “điều độ”?

1. 1–2 khẩu phần đậu nành/ngày (tương đương 1 ly sữa đậu nành ~250ml hoặc 100g đậu hũ) được xem là an toàn và có lợi cho sức khỏe tim mạch, chuyển hóa.
2. Chỉ nên thận trọng nếu dùng liều rất cao (trên 100 mg isoflavone/ngày, tương đương 3–4 ly sữa đậu nành đậm đặc + thực phẩm bổ sung) trong thời gian dài – nhưng tình huống này hiếm gặp trong chế độ ăn thông thường.

Khi nào cần thận trọng?

1. Người có rối loạn tuyến giáp chưa kiểm soát (vì isoflavone có thể ảnh hưởng nhẹ đến hấp thu iod, nhưng không gây suy giáp nếu đủ iod).
2. Trẻ sơ sinh dùng sữa công thức từ đậu nành – cần theo dõi sát, nhưng hiện cũng không có bằng chứng rõ ràng về vô sinh sau này.

Sữa đậu nành không gây vô sinh khi dùng ở mức hợp lý trong chế độ ăn cân bằng. Lo ngại này phần lớn xuất phát từ hiểu lầm về phytoestrogen và các nghiên cứu trên động vật (liều cực cao, không tương ứng với người). Nếu bạn không có bệnh lý nền đặc biệt, việc tiếp tục uống sữa đậu nành là an toàn và thậm chí có lợi. Tuy nhiên, nếu đang trong quá trình điều trị hiếm muộn, bạn có thể trao đổi với bác sĩ để điều chỉnh phù hợp – nhưng không cần kiêng hoàn toàn.