Xạ trị có thực sự nguy hiểm như nhiều người nghĩ?
Chào bạn, tôi hiểu nỗi lo lắng ấy – vì trong suốt nhiều năm hành nghề tại khoa Xạ trị, tôi đã gặp rất nhiều bệnh nhân mang cùng tâm trạng như bạn. Những hiểu lầm về xạ trị không chỉ khiến người bệnh chần chừ, mà đôi khi còn bỏ lỡ cơ hội điều trị hiệu quả. Hãy để tôi chia sẻ rõ hơn về 5 quan niệm sai phổ biến nhất – và đâu mới là sự thật dựa trên bằng chứng y khoa hiện nay.
1. Xạ trị luôn gây ra tác dụng phụ nặng nề và làm suy kiệt cơ thể
Không phải vậy. Đúng là xạ trị có thể gây một số tác dụng phụ, nhưng mức độ phụ thuộc vào vị trí chiếu xạ, liều lượng và tình trạng sức khỏe của từng người.
– Ngày nay, với công nghệ như xạ trị điều biến liều (IMRT), xạ trị định vị thân (SBRT) hay xạ phẫu (SRS), tia xạ được tập trung chính xác vào khối u, hạn chế tối đa tổn thương mô lành.
– Tác dụng phụ thường gặp nhất là mệt mỏi nhẹ, khô hoặc đỏ da vùng chiếu xạ, viêm niêm mạc miệng/họng (nếu xạ vùng đầu cổ) – nhưng đều có thể kiểm soát tốt nhờ dinh dưỡng hợp lý, chăm sóc da đúng cách và theo dõi sát từ đội ngũ y tế.
– Tôi từng điều trị cho nhiều bệnh nhân lớn tuổi, thể trạng yếu, nhưng họ vẫn hoàn thành liệu trình xạ trị mà không suy kiệt – nhờ được hỗ trợ tích cực từ đầu.
2. Xạ trị dễ gây ung thư thứ phát
Đây là nỗi sợ rất thật, nhưng nguy cơ thực tế rất thấp.
– Ung thư thứ phát sau xạ trị (nếu có) thường xuất hiện sau 5–10 năm hoặc lâu hơn, và chỉ chiếm dưới 1% các trường hợp.
– Trong khi đó, lợi ích của xạ trị – như tiêu diệt tế bào ung thư, ngăn tái phát, kéo dài sự sống – vượt trội hơn nhiều so với rủi ro lý thuyết này.
– Tôi luôn cân nhắc kỹ giữa “nguy cơ tiềm ẩn” và “lợi ích rõ ràng ngay lúc này” khi tư vấn cho bệnh nhân. Với đa số trường hợp, xạ trị là lựa chọn an toàn và cần thiết.
3. Xạ trị chắc chắn làm rụng tóc
Chỉ đúng nếu bạn xạ trị vùng đầu hoặc cổ.
– Tóc rụng là do tia xạ ảnh hưởng đến nang tóc – nên nếu điều trị ở ngực, bụng, xương chậu… thì tóc trên đầu hoàn toàn không bị ảnh hưởng.
– Ngay cả khi xạ vùng đầu, tóc thường mọc lại sau 2–3 tháng kết thúc điều trị, dù có thể thưa hoặc thay đổi kết cấu nhẹ.
– Trong phòng khám, tôi thường khuyên bệnh nhân chuẩn bị tinh thần, nhưng cũng nhắc họ: “Rụng tóc là tạm thời, còn sức khỏe là lâu dài.”
4. Xạ trị chỉ dùng khi ung thư đã ở giai đoạn cuối
Hoàn toàn sai lầm. Xạ trị là một phần trong chiến lược điều trị toàn diện, áp dụng ở mọi giai đoạn.
– Giai đoạn sớm: Xạ trị có thể thay thế phẫu thuật (ví dụ ung thư tuyến tiền liệt, cổ tử cung) hoặc bảo tồn cơ quan (như vú, thanh quản).
– Trước mổ: Giúp thu nhỏ khối u, tăng khả năng cắt bỏ triệt để (ung thư trực tràng, thực quản).
– Sau mổ: Tiêu diệt tế bào ung thư còn sót, giảm nguy cơ tái phát tại chỗ.
– Giai đoạn muộn: Giảm đau do di căn xương, cầm máu, giải ép tủy – cải thiện chất lượng sống rõ rệt, dù không còn mục tiêu chữa khỏi.
5. Người xạ trị sẽ “phóng xạ” và nguy hiểm cho người thân
Chỉ đúng trong một số trường hợp rất cụ thể.
– Xạ trị chiếu ngoài (phổ biến nhất): Tia xạ chỉ tồn tại trong lúc máy hoạt động. Khi bạn rời khỏi phòng, không còn phóng xạ trong cơ thể – bạn có thể ôm con, chăm cháu, sinh hoạt bình thường.
– Xạ trị trong (như I-131 cho ung thư tuyến giáp): Lúc này, cơ thể bạn tạm thời phát ra bức xạ, nên cần cách ly ngắn ngày (thường 2–5 ngày) theo hướng dẫn. Nhưng ngay cả khi đó, rủi ro với người xung quanh cũng rất thấp nếu tuân thủ đúng.
Tôi luôn giải thích rõ điều này với gia đình bệnh nhân – để họ không xa lánh người thân trong thời điểm họ cần sự hỗ trợ tinh thần nhất.
Xạ trị không phải “con dao hai lưỡi” như nhiều người tưởng. Với tiến bộ y học hiện nay, đây là phương pháp chính xác, an toàn và hiệu quả, đóng vai trò then chốt trong điều trị ung thư – từ giai đoạn sớm đến giai đoạn muộn.
Nếu bạn đang lo lắng vì những tin đồn, hãy trao đổi trực tiếp với bác sĩ xạ trị. Chúng tôi không chỉ lên kế hoạch điều trị, mà còn đồng hành cùng bạn kiểm soát tác dụng phụ, giảm lo âu và duy trì chất lượng sống trong suốt hành trình này. Đừng để hiểu lầm cản bước bạn đến với cơ hội hồi phục.
