Dấu hiệu nhận biết U não theo từng giai đoạn và độ tuổi?
Chào bạn,
Cảm ơn bạn đã chia sẻ những lo lắng rất thật. Các dấu hiệu của u não thực sự rất đa dạng, và thường không đặc hiệu – nghĩa là chúng dễ bị nhầm với nhiều tình trạng sức khỏe khác. Tuy nhiên, nếu các triệu chứng xuất hiện lặp lại, tiến triển nặng dần hoặc đi kèm nhiều biểu hiện thần kinh bất thường, thì đó là lúc bạn nên được đánh giá chuyên sâu. Tôi sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về các dấu hiệu u não theo từng giai đoạn, bản chất khối u và nhóm tuổi.
Nguyên nhân và cơ chế gây ra các triệu chứng u não
U não – dù lành tính hay ác tính – đều có thể gây triệu chứng thông qua ba cơ chế chính:
– Chèn ép mô não: Khối u chiếm chỗ, làm tăng áp lực nội sọ hoặc chèn trực tiếp vào vùng não điều khiển chức năng cụ thể (vận động, ngôn ngữ, thị giác…).
– Gây phù não: Khối u ác tính thường kích thích phản ứng viêm, dẫn đến phù nề quanh u, làm trầm trọng thêm các triệu chứng.
– Kích thích điện não bất thường: Một số u làm thay đổi hoạt động điện của não, dẫn đến co giật – đôi khi là dấu hiệu đầu tiên.
Dấu hiệu u não ở giai đoạn đầu: Mờ nhạt nhưng không nên bỏ qua
Ở giai đoạn sớm, triệu chứng thường không rõ ràng, dễ bị gán cho stress, thiếu ngủ hay “tuổi già”. Tuy nhiên, những biểu hiện sau cần được lưu ý:
– Đau đầu mới xuất hiện, đặc biệt khi nặng hơn vào buổi sáng, khi ho, hắt hơi hoặc gắng sức.
– Buồn nôn hoặc nôn không liên quan đến bữa ăn, thường đi kèm đau đầu.
– Co giật lần đầu trong đời – dù chỉ một cơn – luôn là “cờ đỏ” cần khám thần kinh.
– Thay đổi tính cách, trí nhớ hoặc khả năng tập trung: Bạn có thể trở nên hay quên, lú lẫn, cáu gắt vô cớ hoặc khó đưa ra quyết định.
Trong phòng khám, tôi từng gặp nhiều bệnh nhân nghĩ mình “chỉ bị stress”, nhưng MRI sau đó phát hiện u não ở thùy trán – vùng chi phối hành vi và nhận thức.
Khác biệt giữa u não lành tính và ác tính
U não lành tính
– Phát triển chậm, triệu chứng tiến triển từ từ trong nhiều tháng đến vài năm.
– Thường không xâm lấn, nhưng vẫn gây chèn ép nếu nằm ở vị trí quan trọng.
– Ví dụ: u màng não (meningioma) ở vùng đỉnh có thể gây tê bì một bên người; u ở tiểu não gây mất thăng bằng, đi loạng choạng.
U não ác tính (ung thư não nguyên phát)
– Phát triển nhanh, xâm lấn mô não lành, gây phù nặng và tổn thương lan rộng.
– Triệu chứng xuất hiện đột ngột và tiến triển nhanh trong vài tuần đến vài tháng.
– Thường kèm theo: yếu liệt một bên, nói ngọng, nhìn đôi, co giật tái phát, hoặc thay đổi nhân cách rõ rệt.
Dấu hiệu u não theo độ tuổi
Ở trẻ em
Trẻ nhỏ chưa biết diễn đạt rõ ràng, nên cha mẹ cần chú ý:
– Đau đầu buổi sáng, kèm nôn vọt.
– Đi đứng loạng choạng, vụng về bất thường.
– Vòng đầu to nhanh ở trẻ sơ sinh (do thóp chưa đóng, áp lực nội sọ tăng làm giãn sọ).
– Co giật, thay đổi tính tình (trở nên lầm lì hoặc hung hăng).
Ở người lớn
Triệu chứng dễ bị nhầm với đột quỵ, thoái hóa thần kinh hoặc rối loạn tâm thần:
– Yếu hoặc tê một bên cơ thể.
– Khó tìm từ khi nói, hoặc không hiểu lời người khác.
– Mất thị lực một phần, nhìn mờ, nhìn đôi.
– Rối loạn trí nhớ ngắn hạn, hay quên tên người thân, đồ vật quen thuộc.
Dấu hiệu cảnh báo u não giai đoạn cuối
Khi khối u đã lớn hoặc di căn (trong trường hợp u ác tính), các triệu chứng trở nên nặng nề và toàn thân:
– Đau đầu dữ dội liên tục, không đáp ứng thuốc giảm đau thông thường.
– Rối loạn ý thức: lú lẫn, mê sảng, ảo giác.
– Mất kiểm soát tiểu tiện, khó nuốt, suy kiệt.
– Rối loạn hô hấp do tổn thương thân não – đây là dấu hiệu nguy kịch.
Tiên lượng sống: Phụ thuộc vào nhiều yếu tố then chốt
Thời gian sống của bệnh nhân u não không thể dự đoán chung chung, mà phụ thuộc vào:
– Loại u: U màng não lành tính có tỷ lệ sống trên 5 năm lên tới 88%, trong khi glioblastoma (u ác tính độ IV) chỉ khoảng 5–10%.
– Vị trí u: U ở vùng chức năng cao (như thân não) thường khó can thiệp hơn.
– Tuổi và sức khỏe tổng quát: Bệnh nhân trẻ, thể trạng tốt đáp ứng điều trị tốt hơn.
– Thời điểm chẩn đoán: Phát hiện sớm trước khi tổn thương lan rộng giúp cải thiện rõ rệt tiên lượng.
U não không phải lúc nào cũng là bản án, đặc biệt khi được phát hiện sớm và điều trị đúng cách. Nếu bạn hoặc người thân có ít nhất hai trong số các triệu chứng kể trên – nhất là khi chúng tiến triển theo thời gian – đừng chần chừ. Hãy đến khoa Thần kinh của bệnh viện chuyên khoa để được đánh giá bằng chụp MRI não có thuốc cản quang, xét nghiệm và tư vấn điều trị kịp thời.
Trong hơn 15 năm hành nghề, tôi luôn nhấn mạnh với bệnh nhân: “Đừng đợi đến khi không còn đi được mới đi khám – mà hãy đi khi bạn bắt đầu nghi ngờ.” Vì với u não, thời gian chính là mô não.
