Suy thận độ 1 là gì?

“Dạo gần đây, tôi thấy mệt mỏi, đi tiểu đêm nhiều hơn bình thường, nhưng vẫn nghĩ do làm việc căng thẳng. Khi đi khám sức khỏe định kỳ, bác sĩ thông báo tôi bị suy thận độ 1. Tôi rất lo — liệu đây có phải dấu hiệu nguy hiểm? Liệu có chữa được không hay sẽ phải sống chung với bệnh suốt đời?”

Chuyên viên tư vấn

Đã trả lời: Ngày

Chào bạn, tôi hiểu nỗi lo lắng của bạn khi lần đầu nghe đến chẩn đoán “suy thận độ 1”. Thực ra, đây là giai đoạn sớm nhất của suy thận mạn tính — khi chức năng thận vẫn còn trên 90% so với bình thường. Tuy chưa nguy hiểm ngay lập tức, nhưng nếu bỏ qua, bệnh có thể âm thầm tiến triển và gây tổn thương không hồi phục. Điều đáng mừng là ở giai đoạn này, bạn hoàn toàn có thể kiểm soát và làm chậm tiến triển bệnh nếu can thiệp đúng cách.

Nguyên nhân phổ biến gây suy thận độ 1

– Tăng huyết áp không kiểm soát: Áp lực máu cao kéo dài làm tổn thương các mạch máu nhỏ trong thận.
– Đái tháo đường: Lượng đường máu cao liên tục gây xơ hóa cầu thận, làm giảm khả năng lọc.
– Viêm cầu thận mạn tính hoặc bệnh lý thận di truyền (như bệnh thận đa nang).
– Lạm dụng thuốc giảm đau NSAIDs (ibuprofen, diclofenac…) hoặc thuốc có độc tính với thận.
– Nhiễm trùng tiểu tái phát, sỏi thận, hoặc tắc nghẽn đường tiểu kéo dài.

Dấu hiệu nhận biết suy thận độ 1 – thường rất mơ hồ

Ở giai đoạn này, triệu chứng thường không rõ ràng, thậm chí nhiều người hoàn toàn không có biểu hiện. Tuy nhiên, một số dấu hiệu “mờ” bạn có thể để ý:
– Mệt mỏi nhẹ, khó tập trung.
– Đi tiểu đêm 2–3 lần dù không uống nhiều nước buổi tối.
– Sưng nhẹ ở mắt cá chân hoặc mí mắt vào buổi sáng.
– Nước tiểu có bọt (dấu hiệu protein niệu).

Vì vậy, suy thận độ 1 thường được phát hiện tình cờ qua xét nghiệm máu hoặc nước tiểu định kỳ, chứ không phải do triệu chứng rõ rệt.

Suy thận độ 1 có chữa khỏi hoàn toàn được không?

Thật lòng mà nói, “chữa khỏi hoàn toàn” là điều khó xảy ra nếu đã có tổn thương cấu trúc thận. Tuy nhiên, mục tiêu điều trị ở giai đoạn này không phải là “chữa khỏi”, mà là ngăn bệnh tiến triển.

Nhiều bệnh nhân dưới sự theo dõi chặt chẽ của bác sĩ, kết hợp thay đổi lối sống và kiểm soát nguyên nhân nền (như huyết áp, đường huyết), có thể duy trì chức năng thận ổn định trong nhiều năm, thậm chí suốt đời mà không tiến tới suy thận nặng.

Chế độ dinh dưỡng: “Thuốc” đầu tiên cho người suy thận độ 1

Dinh dưỡng không chỉ hỗ trợ mà còn là nền tảng trong điều trị suy thận độ 1. Mục tiêu là giảm gánh nặng lọc cho thận, kiểm soát huyết áp và đường huyết, đồng thời ngăn tích tụ chất độc.

Thực phẩm nên ưu tiên:

– Rau xanh lá đậm (rau cải, rau dền – nhưng cần theo dõi kali nếu có rối loạn điện giải).
– Trái cây ít kali: táo, nho, dứa, ổi.
– Ngũ cốc nguyên hạt (gạo lứt, yến mạch) – nhưng hạn chế nếu có đái tháo đường.
– Protein chất lượng cao với lượng vừa phải: cá, trứng, đậu hũ, ức gà.

Thực phẩm nên hạn chế hoặc tránh:

– Muối (natri): dưới 5g/ngày – tránh đồ chế biến sẵn, mắm, dưa muối.
– Đường và tinh bột tinh chế: bánh ngọt, nước ngọt, cơm trắng quá nhiều.
– Thịt đỏ và nội tạng: giàu phospho và protein dư thừa.
– Đồ uống có cồn, cà phê đậm đặc, nước tăng lực.

Xét nghiệm cần làm để chẩn đoán suy thận độ 1

Chẩn đoán dựa trên sự kết hợp giữa xét nghiệm và lâm sàng:
– Xét nghiệm máu: Đo creatinine để tính GFR (tốc độ lọc cầu thận) – GFR ≥90 ml/phút/1.73m² nhưng có dấu hiệu tổn thương thận (như protein niệu) thì vẫn chẩn đoán suy thận độ 1.
– Xét nghiệm nước tiểu: Tìm protein niệu (albumin niệu vi thể) – dấu hiệu sớm của tổn thương thận.
– Siêu âm thận: Đánh giá kích thước, cấu trúc, phát hiện sỏi hoặc tắc nghẽn.
– Nếu cần, bác sĩ có thể chỉ định xét nghiệm HbA1c (nếu nghi đái tháo đường) hoặc theo dõi huyết áp 24 giờ.

Kiểm soát huyết áp và đường huyết – chìa khóa ngăn suy thận tiến triển

– Huyết áp mục tiêu: Dưới 130/80 mmHg. Ưu tiên nhóm thuốc ức chế men chuyển (ACEI) hoặc chẹn thụ thể angiotensin (ARB) – vì chúng vừa hạ áp, vừa bảo vệ thận.
– Đường huyết: HbA1c nên duy trì dưới 7% (ở người đái tháo đường).
– Tự theo dõi tại nhà: Đo huyết áp đều đặn, kiểm tra đường huyết nếu có chỉ định.
– Không tự ý ngưng thuốc dù cảm thấy “ổn” – vì tổn thương thận diễn ra âm thầm.

Suy thận độ 1 có cần lọc máu hay ghép thận không?

Hoàn toàn không. Lọc máu (thẩm phân) hoặc ghép thận chỉ được cân nhắc khi suy thận tiến tới độ 4–5, tức là chức năng thận còn dưới 30%.

Ở độ 1, thận vẫn hoạt động gần như bình thường – nhiệm vụ của bạn và bác sĩ là giữ nguyên trạng thái đó càng lâu càng tốt.

Thói quen sinh hoạt giúp cải thiện chức năng thận

– Tập thể dục đều đặn: 30 phút đi bộ nhanh/ngày giúp kiểm soát huyết áp, cân nặng và insulin.
– Ngủ đủ 7–8 tiếng: Thiếu ngủ làm tăng stress oxy hóa, ảnh hưởng thận.
– Không hút thuốc: Nicotin co mạch thận, làm giảm lưu lượng máu nuôi thận.
– Tránh lạm dụng thuốc: Kể cả thuốc bổ, thảo dược – vì nhiều loại có độc tính với thận.
– Uống đủ nước – nhưng không “uống thật nhiều” một cách máy móc (xem phần dưới).

Suy thận độ 1 có nên uống nhiều nước không?

Câu trả lời là: Uống đủ, không uống quá nhiều.

Ở giai đoạn này, thận vẫn điều tiết nước tốt, nên bạn không cần ép uống 3–4 lít/ngày. Lượng nước phù hợp phụ thuộc vào cân nặng, thời tiết và mức độ vận động – thường khoảng 1.5–2 lít/ngày là đủ.

Dấu hiệu bạn uống đủ nước:
– Nước tiểu trong, không sẫm màu.
– Đi tiểu 5–7 lần/ngày.

Uống quá nhiều nước không “rửa sạch thận” như nhiều người nghĩ – ngược lại, có thể gây mất cân bằng điện giải, đặc biệt nếu bạn đang dùng thuốc lợi tiểu.

Suy thận độ 1 không phải bản án, mà là lời cảnh tỉnh nhẹ nhàng từ cơ thể. Trong phòng khám, tôi từng gặp nhiều bệnh nhân trẻ – mới ngoài 30 – phát hiện suy thận độ 1 do tăng huyết áp vô căn hoặc đái tháo đường tuýp 2 không kiểm soát. Nhưng nhờ thay đổi lối sống kịp thời, họ giữ được chức năng thận ổn định suốt 10–15 năm sau.

Hãy xem đây là cơ hội để bạn chủ động chăm sóc sức khỏe, chứ không phải gánh nặng. Khám định kỳ 6 tháng/lần, tuân thủ hướng dẫn dinh dưỡng và dùng thuốc – đó là cách tốt nhất để “sống khỏe cùng thận”.