Vắc xin phòng sốt xuất huyết có những loại nào và ai nên tiêm?

Chào bạn, câu hỏi của bạn rất hợp lý và cũng là băn khoăn chung của nhiều phụ huynh, đặc biệt trong bối cảnh sốt xuất huyết đang gia tăng ở cả thành thị lẫn nông thôn. Hiện nay tại Việt Nam, vắc xin phòng sốt xuất huyết đã được Bộ Y tế phê duyệt sử dụng, nhưng không phải loại nào cũng phù hợp với mọi đối tượng. Tôi sẽ giải thích rõ để bạn hiểu và đưa ra quyết định an toàn, hiệu quả.

Hiện nay có những loại vắc xin phòng sốt xuất huyết nào?

Tính đến thời điểm hiện tại, Việt Nam đã cấp phép hai loại vắc xin phòng sốt xuất huyết: Qdenga và Dengvaxia. Cả hai đều nhằm mục tiêu phòng bệnh do virus Dengue – tác nhân gây sốt xuất huyết – nhưng khác nhau đáng kể về đối tượng sử dụng, phác đồ tiêm và yêu cầu sàng lọc.

– Vắc xin Qdenga:

• Được Bộ Y tế Việt Nam phê duyệt từ năm 2023.
• Dành cho người từ 4 tuổi trở lên, bất kể đã từng hay chưa từng nhiễm Dengue.
• Phác đồ gồm 2 mũi, tiêm cách nhau 3 tháng.
• Đây là lựa chọn linh hoạt hơn, đặc biệt phù hợp với trẻ em và người lớn sống ở vùng có nguy cơ dịch lưu hành cao.

– Vắc xin Dengvaxia:

• Đã được cấp phép nhưng có điều kiện sử dụng nghiêm ngặt.
• Chỉ dành cho người từ 9 đến 45 tuổi (một số tài liệu mở rộng đến 60 tuổi) ở vùng lưu hành dịch.
• Bắt buộc phải xét nghiệm xác nhận đã từng nhiễm Dengue trước khi tiêm.
• Nếu tiêm cho người chưa từng nhiễm, vắc xin này có thể làm tăng nguy cơ bệnh nặng nếu sau này họ mắc sốt xuất huyết – đây là lý do vì sao sàng lọc là bắt buộc.
• Phác đồ gồm 3 mũi, tiêm cách nhau 6 tháng.

Trong thực tế lâm sàng, tôi thường thấy nhiều phụ huynh muốn tiêm vắc xin cho con sau một lần nhập viện vì sốt xuất huyết. Với Qdenga, điều đó hoàn toàn khả thi và an toàn. Nhưng với Dengvaxia, nếu không có bằng chứng rõ ràng về lần nhiễm trước (qua xét nghiệm IgG hoặc PCR hồi cứu), việc tiêm có thể phản tác dụng.

Khi nào nên cân nhắc tiêm vắc xin phòng sốt xuất huyết?

Bạn nên trao đổi với bác sĩ nếu:
– Bạn hoặc con bạn sống hoặc thường xuyên đi lại ở khu vực có dịch sốt xuất huyết lưu hành (như TP.HCM, Đồng Nai, Bình Dương, Hà Nội…).
– Đã từng mắc sốt xuất huyết và muốn giảm nguy cơ tái nhiễm – vì lần thứ hai thường nặng hơn.
– Chưa từng mắc, nhưng thuộc nhóm nguy cơ cao (trẻ đi học, người làm việc ngoài trời, cư dân khu ổ chuột, nơi vệ sinh kém).

Tuy nhiên, không nên tự ý tiêm mà không được tư vấn y tế. Đặc biệt với Dengvaxia, việc bỏ qua bước sàng lọc có thể gây hại nhiều hơn lợi.

Tác dụng phụ và lưu ý khi tiêm vắc xin

Như mọi vắc xin khác, vắc xin phòng sốt xuất huyết có thể gây một số phản ứng nhẹ, bao gồm:
– Đau, sưng, ban đỏ tại chỗ tiêm
– Sốt nhẹ, mệt mỏi, đau đầu hoặc đau cơ
– Các triệu chứng này thường tự hết trong 1–3 ngày và hiếm khi cần can thiệp y tế.

Tuy nhiên, bạn nên:
– Theo dõi ít nhất 30 phút sau tiêm tại cơ sở y tế.
– Thông báo tiền sử dị ứng, bệnh nền hoặc đang dùng thuốc cho nhân viên y tế.
– Không tiêm nếu đang sốt, nhiễm trùng cấp tính hoặc có rối loạn đông máu.

Chi phí và địa điểm tiêm

Hiện nay, chi phí tiêm vắc xin phòng sốt xuất huyết dao động tùy theo loại vắc xin và cơ sở y tế, thường từ 1,5 – 2,5 triệu đồng/liều. Vì đây là vắc xin dịch vụ (chưa nằm trong chương trình tiêm chủng mở rộng), bạn nên:
– Chọn trung tâm tiêm chủng uy tín, có giấy phép và đội ngũ y bác sĩ chuyên môn.
– Hỏi rõ về nguồn gốc, hạn sử dụng và quy trình bảo quản vắc xin.
– Lưu giữ sổ tiêm chủng để theo dõi đúng lịch nhắc lại.

Vắc xin phòng sốt xuất huyết là bước tiến quan trọng trong kiểm soát bệnh, nhưng không phải “thần dược” – nó chỉ hiệu quả khi được dùng đúng đối tượng và đúng cách. Trong hai loại hiện có, Qdenga đang là lựa chọn an toàn và linh hoạt hơn cho đa số người dân, trong khi Dengvaxia đòi hỏi đánh giá kỹ lưỡng.

Nếu bạn còn phân vân, hãy đến gặp bác sĩ để được tư vấn cá nhân hóa dựa trên tiền sử bệnh, độ tuổi và môi trường sống. Bởi phòng bệnh luôn tốt hơn chữa bệnh – nhất là với một căn bệnh có thể diễn tiến rất nhanh như sốt xuất huyết.