Trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ cần tiêm những vắc xin nào?
Chào bạn,
Câu hỏi của bạn rất phổ biến và hoàn toàn hợp lý. Việc tiêm chủng đầy đủ – kết hợp cả vắc xin trong chương trình tiêm chủng mở rộng (miễn phí) và vắc xin dịch vụ (tự nguyện) – chính là cách tốt nhất để bảo vệ trẻ khỏi nhiều bệnh nguy hiểm ngay từ những năm đầu đời. Dưới đây, tôi sẽ giải thích rõ hơn để bạn dễ theo dõi và lên kế hoạch tiêm chủng phù hợp cho con.
Các nhóm vắc xin cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ
Hiện nay, vắc xin cho trẻ được chia thành hai nhóm chính:
– Tiêm chủng mở rộng: Do Bộ Y tế cung cấp miễn phí tại các trạm y tế xã/phường, bao gồm các vắc xin cơ bản phòng những bệnh truyền nhiễm nguy hiểm.
– Tiêm chủng dịch vụ: Là các vắc xin không nằm trong chương trình miễn phí nhưng có giá trị phòng bệnh cao, thường được tiêm tại các cơ sở y tế tư hoặc trung tâm tiêm chủng.
Việc kết hợp cả hai nhóm sẽ giúp trẻ được bảo vệ toàn diện hơn, vì chương trình mở rộng dù rất hiệu quả nhưng không bao phủ hết tất cả các tác nhân gây bệnh phổ biến hiện nay.
Lịch tiêm chủng mở rộng (miễn phí) theo độ tuổi
Lịch này áp dụng cho trẻ từ 0–5 tuổi, có thể tiêm tại trạm y tế địa phương:
– Sơ sinh:
• Vắc xin BCG (phòng lao)
• Vắc xin Viêm gan B (mũi 1, tiêm trong vòng 24 giờ sau sinh)
– 2, 3, 4 tháng tuổi:
• Mỗi tháng 1 mũi vắc xin 5 trong 1 (DPT-VGB-Hib) – phòng Bạch hầu, Ho gà, Uốn ván, Viêm gan B, và bệnh do Hib (gây viêm màng não, viêm phổi)
– 5 tháng tuổi:
• Uống vắc xin Bại liệt (IPV)
– 9 tháng tuổi:
• Tiêm vắc xin Sởi
– 18 tháng tuổi:
• Nhắc lại vắc xin Sởi
• Nhắc lại vắc xin 5 trong 1
Các vắc xin dịch vụ nên cân nhắc tiêm cho trẻ
Những vắc xin này không bắt buộc nhưng rất nên tiêm để tăng cường miễn dịch, đặc biệt với những bệnh có nguy cơ cao hoặc biến chứng nặng:
– Sơ sinh:
• Viêm gan B (nếu chưa tiêm kịp trong 24 giờ đầu – mũi này có thể trùng với mũi miễn phí nhưng vẫn cần đảm bảo đủ liều)
– 1–2 tháng tuổi:
• Rotavirus – uống, phòng tiêu chảy cấp do virus Rotavirus (phải bắt đầu trước 15 tuần tuổi)
– Từ 6 tuần tuổi:
• Phế cầu (PCV) – phòng viêm phổi, viêm tai giữa, viêm màng não do vi khuẩn Streptococcus pneumoniae
– 2, 3, 4 tháng tuổi:
• Vắc xin 6 trong 1 – thay thế cho vắc xin 5 trong 1 miễn phí, thêm thành phần phòng Bại liệt, đồng thời thường ít gây sốt hơn
– 6 tháng tuổi trở lên:
• Cúm mùa – tiêm hàng năm (trẻ dưới 9 tuổi cần 2 mũi đầu tiên cách nhau 4 tuần)
• Não mô cầu B – nếu có nguy cơ tiếp xúc hoặc sống trong vùng dịch
– 9 tháng tuổi:
• Não mô cầu A+C – phòng viêm màng não do não mô cầu nhóm A và C
– 12 tháng tuổi:
• MMR (Sởi – Quai bị – Rubella) – tiêm sớm hơn lịch miễn phí để tăng độ bao phủ
• Nhắc lại phế cầu (nếu tiêm đủ 3 mũi cơ bản)
– 12–24 tháng tuổi:
• Viêm não Nhật Bản
• Viêm gan A
– 2 tuổi:
• Thủy đậu
– 4 tuổi:
• Nhắc lại Bạch hầu – Ho gà – Uốn ván – Bại liệt (thường dưới dạng vắc xin 4 trong 1)
Dấu hiệu cần đưa trẻ đi khám ngay sau tiêm
Mặc dù vắc xin rất an toàn, bạn vẫn nên theo dõi sát trong 24–48 giờ đầu:
– Sốt cao trên 39°C, co giật
– Khóc thét liên tục trên 3 giờ
– Tím tái, khó thở, phát ban toàn thân
– Sưng đỏ lan rộng tại chỗ tiêm (>5 cm)
– Trẻ li bì, bú kém, nôn trớ nhiều
Nếu có bất kỳ dấu hiệu bất thường nào, hãy đưa trẻ đến cơ sở y tế gần nhất ngay lập tức.
Trong phòng khám, tôi thường gặp phụ huynh băn khoăn: “Chỉ tiêm miễn phí có đủ không?”. Thực tế, chương trình tiêm chủng mở rộng đã cứu sống hàng triệu trẻ, nhưng các vắc xin dịch vụ giúp lấp đầy những “khoảng trống” mà chương trình miễn phí chưa bao phủ – như Rotavirus, phế cầu, thủy đậu hay viêm gan A.
Nếu điều kiện cho phép, hãy kết hợp cả hai nhóm vắc xin và tuân thủ đúng lịch tiêm để tạo “lá chắn” vững chắc cho con. Đừng vì lo ngại phản ứng phụ mà trì hoãn – nguy cơ mắc bệnh thực sự nguy hiểm hơn rất nhiều so với tác dụng phụ thông thường của vắc xin.
Bạn có thể mang sổ tiêm chủng của con đến gặp bác sĩ để được tư vấn cá thể hóa lịch tiêm phù hợp với tình trạng sức khỏe và điều kiện gia đình.
