Tiêm viêm gan B có cần thiết không và ai nên tiêm?
Chào bạn! Câu trả lời ngắn gọn là: tiêm viêm gan B rất cần thiết, vì đây là biện pháp phòng ngừa hiệu quả nhất trước virus viêm gan B – một tác nhân có thể dẫn đến viêm gan mạn tính, xơ gan, thậm chí ung thư gan. Dưới đây, tôi sẽ giải thích rõ hơn về đối tượng nên tiêm, lịch tiêm phù hợp và những lưu ý quan trọng bạn cần biết.
Ai nên tiêm vắc xin viêm gan B?
Theo khuyến cáo của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và các hướng dẫn y khoa hiện hành, gần như tất cả mọi người đều nên được tiêm vắc xin viêm gan B, trừ khi đã có miễn dịch sẵn hoặc đang mắc bệnh mạn tính. Cụ thể:
– Trẻ sơ sinh: Nên tiêm liều đầu tiên trong vòng 24 giờ sau sinh, đặc biệt quan trọng nếu mẹ dương tính với HBsAg – nhằm ngăn ngừa lây truyền từ mẹ sang con.
– Trẻ em và thanh thiếu niên dưới 19 tuổi: Nếu chưa từng tiêm đủ liều, cần được tiêm bù càng sớm càng tốt.
– Người lớn đến 60 tuổi: Khuyến nghị mới nhất cho thấy tất cả người lớn trong độ tuổi này nên tiêm phòng, ngay cả khi không thuộc nhóm nguy cơ cao.
– Người có yếu tố nguy cơ cao, bao gồm:
• Nhân viên y tế thường xuyên tiếp xúc máu hoặc dịch cơ thể
• Người có quan hệ tình dục không an toàn hoặc nhiều bạn tình
• Người tiêm chích ma túy
• Người sống chung với người nhiễm HBV mạn tính
• Bệnh nhân suy thận, chạy thận nhân tạo hoặc mắc bệnh gan mạn tính
• Người đi du lịch đến vùng có tỷ lệ nhiễm HBV cao
– Người trên 60 tuổi: Vẫn có thể tiêm nếu có nguy cơ phơi nhiễm hoặc theo chỉ định lâm sàng của bác sĩ.
Lịch tiêm viêm gan B chuẩn hiện nay
Vắc xin viêm gan B thường được tiêm theo phác đồ 3–4 mũi, tùy loại vắc xin và đối tượng:
– Mũi 1: Thời điểm bắt đầu tiêm (ngày 0).
– Mũi 2: Sau mũi 1 khoảng 1–2 tháng.
– Mũi 3: Cách mũi 1 khoảng 6 tháng (hoặc 4 tháng sau mũi 2).
– Mũi 4 (nếu có): Áp dụng trong một số phác đồ đặc biệt, ví dụ trẻ sinh ra từ mẹ nhiễm HBV, hoặc dùng vắc xin kết hợp.
Lưu ý: Khoảng cách giữa các mũi không nên rút ngắn quá mức, vì có thể làm giảm hiệu quả miễn dịch. Tuy nhiên, nếu tiêm trễ, bạn không cần tiêm lại từ đầu – chỉ cần tiếp tục theo lịch còn lại.
Những điều quan trọng cần biết trước và sau khi tiêm
– Nên xét nghiệm trước khi tiêm (đối với người lớn): Xét nghiệm HBsAg và anti-HBs giúp xác định bạn đã nhiễm virus, đã có miễn dịch tự nhiên, hay chưa được bảo vệ. Nếu đã có anti-HBs >10 mIU/mL, bạn không cần tiêm thêm.
– Vắc xin rất an toàn: Tác dụng phụ thường nhẹ và thoáng qua, như đau, sưng tại chỗ tiêm, mệt nhẹ hoặc sốt nhẹ trong 1–2 ngày.
– Hiệu quả bảo vệ lâu dài: Với người đáp ứng tốt, miễn dịch có thể kéo dài hàng chục năm, thậm chí suốt đời – đặc biệt nếu tiêm đủ liều từ nhỏ.
– Không tự ý tiêm nhắc lại: Trừ khi xét nghiệm cho thấy nồng độ kháng thể đã giảm dưới ngưỡng bảo vệ (thường chỉ cần thiết ở nhóm nguy cơ cao như nhân viên y tế).
Trong nhiều năm hành nghề, tôi thấy không ít trường hợp phát hiện viêm gan B mạn tính ở giai đoạn muộn – trong khi bệnh hoàn toàn có thể phòng ngừa bằng vắc xin. Tiêm viêm gan B không chỉ bảo vệ bạn, mà còn góp phần ngăn chặn sự lây lan trong cộng đồng. Nếu bạn chưa chắc mình đã tiêm đủ, hãy đến cơ sở y tế để được tư vấn và xét nghiệm miễn dịch. Đừng đợi đến khi có triệu chứng mới hành động – vì lúc đó, tổn thương gan có thể đã không hồi phục được nữa.
