Tiêm vắc xin phế cầu có cần thiết không?
Chào bạn,
Câu hỏi của bạn rất hợp lý và tôi gặp khá thường xuyên trong phòng khám. Tiêm vắc xin phế cầu là cần thiết, đặc biệt ở nhóm nguy cơ cao như trẻ nhỏ dưới 5 tuổi, người trên 65 tuổi, hoặc những ai có bệnh nền (tim mạch, tiểu đường, suy giảm miễn dịch…). Vi khuẩn Streptococcus pneumoniae (phế cầu) không chỉ gây viêm phổi mà còn có thể dẫn đến các biến chứng nặng như viêm màng não, nhiễm trùng huyết – thậm chí tử vong nếu không được điều trị kịp thời.
Dưới đây, tôi sẽ chia sẻ rõ hơn để bạn hiểu vì sao vắc xin này lại quan trọng đến vậy.
Nguyên nhân và nguy cơ từ vi khuẩn phế cầu
– Vi khuẩn phế cầu cư trú âm thầm ở mũi họng của khoảng 30–70% người khỏe mạnh, đặc biệt phổ biến ở trẻ em.
– Khi sức đề kháng suy giảm (do cảm lạnh, cúm, mệt mỏi…), vi khuẩn có thể xâm nhập vào phổi, máu hoặc màng não.
– Trẻ nhỏ và người già là hai nhóm dễ bị tấn công nhất do hệ miễn dịch chưa hoàn thiện hoặc đã suy yếu.
– Một số chủng phế cầu hiện nay đã kháng kháng sinh, khiến điều trị trở nên khó khăn và tốn kém hơn.
Dấu hiệu cảnh báo bạn hoặc con bạn cần tiêm phòng sớm
– Trẻ dưới 2 tuổi hay bị viêm tai giữa tái phát, viêm phổi nhiều lần trong năm.
– Người lớn có tiền sử hút thuốc lá, mắc bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD), suy thận, hoặc đang điều trị ung thư.
– Gia đình có người từng nhập viện vì nhiễm trùng do phế cầu.
– Sống trong môi trường tập thể (trường mầm non, viện dưỡng lão) – nơi nguy cơ lây lan cao.
Lợi ích và hiệu quả của vắc xin phế cầu
– Vắc xin giúp cơ thể tạo kháng thể chống lại các chủng phế cầu nguy hiểm nhất (PCV13 bảo vệ 13 chủng, PPSV23 bảo vệ 23 chủng).
– Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), tiêm phế cầu làm giảm tới 50% nguy cơ viêm phổi do vi khuẩn này ở trẻ em.
– Không chỉ bảo vệ cá nhân, tiêm chủng còn góp phần “miễn dịch cộng đồng”, hạn chế lây lan cho người xung quanh.
– Hiệu quả kéo dài nhiều năm; ở người lớn, thường chỉ cần tiêm nhắc 1 lần trong đời.
Hướng dẫn tiêm phòng an toàn và đúng lịch
– Trẻ em: Tiêm PCV13 theo lịch 4 mũi (2, 4, 6 tháng và nhắc lại lúc 12–15 tháng).
– Người lớn ≥65 tuổi: Tiêm 1 mũi PCV13, sau đó ít nhất 1 năm tiêm PPSV23.
– Người có bệnh nền <65 tuổi: Có thể tiêm sớm hơn theo chỉ định bác sĩ.
– Không tiêm khi đang sốt cao hoặc có phản ứng dị ứng nặng với liều trước.
– Tác dụng phụ thường nhẹ: đau tại chỗ tiêm, sốt nhẹ, mệt mỏi – tự hết sau 1–2 ngày.
Tôi luôn khuyến nghị tiêm vắc xin phế cầu cho trẻ nhỏ và người lớn tuổi – không phải vì “sợ quá”, mà vì ngăn ngừa một mối đe dọa thực sự có thể gây hậu quả nghiêm trọng. Viêm phổi do phế cầu không phải “bệnh vặt”, và may mắn thay, chúng ta có công cụ hiệu quả để phòng tránh. Hãy chủ động bảo vệ bản thân và gia đình bạn bằng một mũi tiêm đơn giản, an toàn và đã được kiểm chứng qua hàng thập kỷ.
