Các mũi tiêm cho trẻ sơ sinh trong những tháng đầu đời?
Chào bạn,
Đúng vậy — ngay từ những ngày đầu đời, trẻ sơ sinh đã cần được tiêm một số vắc xin quan trọng để phòng ngừa các bệnh nguy hiểm. Đây không phải là “nhiều” một cách tùy tiện, mà là lịch tiêm được xây dựng dựa trên bằng chứng y học vững chắc, nhằm bảo vệ bé khi hệ miễn dịch còn non nớt. Dưới đây, tôi sẽ giải thích cụ thể từng mũi tiêm cần thiết, thời điểm tiêm và lý do vì sao chúng lại quan trọng đến vậy.
Các mũi tiêm bắt buộc cho trẻ sơ sinh trong tháng đầu tiên
Trong vòng 24 giờ đầu sau sinh, trẻ sơ sinh tại Việt Nam thường được tiêm 2 mũi vắc xin đầu tiên:
– Vắc xin viêm gan B liều sơ sinh: Được tiêm trong vòng 24 giờ đầu để ngăn ngừa lây truyền virus viêm gan B từ mẹ sang con — một nguy cơ rất cao nếu mẹ mang virus.
– Vắc xin BCG (phòng lao): Tiêm một lần duy nhất trong tháng đầu đời, giúp phòng bệnh lao màng não và lao kê — những thể lao nặng ở trẻ nhỏ.
Đây là hai mũi tiêm nằm trong Chương trình Tiêm chủng mở rộng quốc gia, hoàn toàn miễn phí và bắt buộc vì tính cấp thiết về sức khỏe cộng đồng.
Lịch tiêm vắc xin tiếp theo trong 6 tháng đầu đời
Sau tháng đầu, trẻ sẽ tiếp tục được tiêm theo lịch chuẩn như sau:
– 2 tháng tuổi: Bắt đầu tiêm vắc xin 5 trong 1 (hoặc 6 trong 1) — bao gồm phòng bạch hầu, ho gà, uốn ván, viêm gan B, Hib (viêm màng não do Hib) và bại liệt (nếu là 6 trong 1).
– 3 và 4 tháng tuổi: Tiếp tục các mũi nhắc lại của vắc xin 5/6 trong 1.
– 2, 3, 4 tháng tuổi: Đồng thời tiêm vắc xin phế cầu (nếu tiêm dịch vụ) để phòng viêm phổi, viêm màng não do Streptococcus pneumoniae.
– 2 tháng tuổi trở đi: Có thể bắt đầu tiêm vắc xin Rota (uống) để phòng tiêu chảy do virus Rota — lưu ý phải bắt đầu trước 15 tuần tuổi.
Tôi thường dặn phụ huynh: đừng hoãn tiêm chỉ vì lo bé “yếu” — hệ miễn dịch của trẻ sơ sinh đã sẵn sàng đáp ứng với vắc xin, và việc trì hoãn càng làm tăng nguy cơ mắc bệnh khi chưa được bảo vệ.
Vắc xin dịch vụ và vắc xin trong chương trình tiêm chủng mở rộng – nên chọn thế nào?
Nhiều cha mẹ thắc mắc: “Có nên tiêm vắc xin dịch vụ thay vì miễn phí?”. Câu trả lời là tùy theo điều kiện và nhu cầu, nhưng cả hai đều an toàn và hiệu quả:
– Vắc xin miễn phí (Tiêm chủng mở rộng): Đủ để phòng các bệnh nguy hiểm nhất.
– Vắc xin dịch vụ: Thường ít phản ứng phụ hơn (ví dụ vắc xin 6 trong 1 vô bào thay vì 5 trong 1 có thành phần ho gà toàn tế bào), và có thể bổ sung thêm các bệnh như thủy đậu, viêm màng não mô cầu, cúm.
Trong phòng khám, tôi thấy nhiều gia đình chọn kết hợp: tiêm vắc xin bắt buộc theo lịch quốc gia, đồng thời bổ sung vắc xin dịch vụ như phế cầu, Rota, cúm để tăng lớp bảo vệ cho con.
Những lưu ý quan trọng khi đưa trẻ đi tiêm chủng
– Không tiêm nếu trẻ sốt cao, co giật, hoặc có phản ứng dị ứng nặng trước đó với cùng loại vắc xin.
– Theo dõi 30 phút sau tiêm tại cơ sở y tế để xử trí kịp thời nếu có phản ứng.
– Chăm sóc sau tiêm: Chườm mát chỗ tiêm, cho bé bú nhiều, theo dõi sốt trong 48 giờ đầu.
– Ghi chép đầy đủ sổ tiêm: Đây là “hộ chiếu sức khỏe” của trẻ, cần mang theo khi khám bệnh hoặc nhập học.
Một điều tôi luôn nhấn mạnh: phản ứng sau tiêm (sốt nhẹ, quấy khóc, sưng chỗ tiêm) là bình thường, cho thấy hệ miễn dịch đang “học cách” nhận diện mầm bệnh. Chỉ khi có dấu hiệu bất thường (tím tái, khó thở, co giật), mới cần can thiệp y tế khẩn cấp.
Các mũi tiêm cho trẻ sơ sinh không phải là gánh nặng, mà là lá chắn đầu tiên và quan trọng nhất giúp bé vượt qua giai đoạn dễ tổn thương nhất của đời người. Lịch tiêm hiện nay đã được tối ưu để vừa hiệu quả, vừa an toàn. Nếu bạn còn băn khoăn về từng loại vắc xin hay thời điểm tiêm, hãy trao đổi trực tiếp với bác sĩ nhi — đừng để nỗi lo vô hình cản trở lá chắn hữu hình cho con bạn.
