Sổ mũi nên dùng thuốc gì và cách chăm sóc tại nhà hiệu quả?

Chào bạn! Sổ mũi là triệu chứng rất phổ biến, có thể do cảm cúm, dị ứng hoặc các yếu tố môi trường. Trong nhiều trường hợp, bạn hoàn toàn có thể kiểm soát tốt bằng thuốc không kê đơn kết hợp với các biện pháp hỗ trợ tại nhà. Tuy nhiên, việc chọn đúng loại thuốc và dùng đúng cách sẽ giúp bạn giảm nhanh triệu chứng mà không gây tác dụng phụ không mong muốn.

Dưới đây là hướng dẫn chi tiết từ góc nhìn lâm sàng — những gì tôi thường tư vấn cho bệnh nhân trong phòng khám.

Nguyên nhân phổ biến gây sổ mũi

Sổ mũi không phải là bệnh mà là phản ứng của cơ thể trước một tác nhân kích thích. Một số nguyên nhân thường gặp bao gồm:

– Cảm cúm hoặc cảm lạnh do virus: Kèm theo hắt hơi, đau họng, mệt mỏi, đôi khi sốt nhẹ.

– Viêm mũi dị ứng: Thường xuất hiện theo mùa hoặc khi tiếp xúc với bụi, phấn hoa, lông thú… với biểu hiện ngứa mũi, hắt hơi thành tràng.

– Kích ứng môi trường: Khói thuốc, thay đổi thời tiết, không khí khô… cũng có thể làm niêm mạc mũi tăng tiết dịch.

– Viêm xoang cấp hoặc mạn tính: Sổ mũi đặc, có màu vàng/xanh, kèm theo đau mặt hoặc nặng đầu.

Thuốc điều trị sổ mũi – dùng sao cho đúng?

1. Thuốc kháng histamin – “trợ thủ” chính với sổ mũi do dị ứng

– Clorpheniramin: Kháng histamin thế hệ cũ, hiệu quả nhanh nhưng dễ gây buồn ngủ, khô miệng. Phù hợp dùng vào buổi tối nếu bạn cần nghỉ ngơi.

– Loratadin, Cetirizin, Fexofenadine: Thế hệ mới, ít ảnh hưởng đến thần kinh trung ương, có thể dùng ban ngày mà không lo mệt mỏi. Đây là lựa chọn an toàn hơn cho người lái xe hoặc làm việc đòi hỏi tập trung.

Trong phòng khám, tôi thường ưu tiên Cetirizin hoặc Loratadin cho bệnh nhân trưởng thành vì hiệu quả ổn định và ít tương tác thuốc.

2. Thuốc giảm đau, hạ sốt – hỗ trợ khi sổ mũi do cảm cúm

– Paracetamol: An toàn, phù hợp cho cả trẻ em và người lớn nếu dùng đúng liều (tối đa 4g/ngày ở người lớn).

– Ibuprofen hoặc Aspirin: Có thể dùng nếu bạn không có tiền sử loét dạ dày, nhưng nên uống sau ăn và không kéo dài quá 3–5 ngày.

3. Thuốc phối hợp – tiện lợi nhưng cần thận trọng

Các sản phẩm như Decolgen, Rhumenol, Atussin thường kết hợp kháng histamin + giảm đau + co mạch. Chúng giúp giảm nhanh các triệu chứng như sổ mũi, nghẹt mũi, hắt hơi. Tuy nhiên:

– Không nên dùng quá 5–7 ngày liên tục.

– Tránh dùng cho trẻ dưới 6 tuổi, phụ nữ có thai, hoặc người có tăng huyết áp, tim mạch.

– Đọc kỹ thành phần để tránh dùng chồng chéo (ví dụ: uống thêm Paracetamol riêng khi trong thuốc phối hợp đã có).

Dấu hiệu cảnh báo cần đi khám bác sĩ

Bạn nên đến cơ sở y tế nếu xuất hiện:

– Sổ mũi kéo dài trên 10–14 ngày không cải thiện.

– Dịch mũi đặc, vàng/xanh, kèm theo sốt cao, đau mặt, mất khứu giác – có thể là viêm xoang.

– Khó thở, thở khò khè, hoặc sổ mũi kèm phát ban, sưng mặt – dấu hiệu phản ứng dị ứng nặng.

– Trẻ nhỏ bị sổ mũi kèm bỏ bú, sốt cao, li bì – cần đánh giá ngay.

Biện pháp hỗ trợ tại nhà – đơn giản nhưng hiệu quả

Những cách sau không thay thế thuốc nhưng giúp rút ngắn thời gian hồi phục và giảm tần suất tái phát:

– Rửa mũi bằng nước muối sinh lý 0.9%: 2–3 lần/ngày giúp loại bỏ dị nguyên, virus, làm sạch niêm mạc.

– Uống đủ nước ấm: Giúp làm loãng dịch mũi, giảm nghẹt và hỗ trợ đào thải độc tố.

– Xông mũi bằng nước nóng (có thể thêm tinh dầu bạc hà, sả): Làm giãn mạch, thông thoáng đường thở – nhưng tránh bỏng, đặc biệt ở trẻ em.

– Trà gừng – chanh – mật ong ấm: Không chỉ làm dịu họng mà còn có tính kháng viêm nhẹ, hỗ trợ miễn dịch.

Lưu ý: Mật ong không dùng cho trẻ dưới 1 tuổi do nguy cơ ngộ độc botulinum.

Lưu ý quan trọng khi dùng thuốc

– Không tự ý dùng kháng sinh: Cảm cúm do virus chiếm hơn 90% trường hợp sổ mũi – kháng sinh vô ích và có thể gây kháng thuốc.

– Tránh lạm dụng thuốc co mạch nhỏ mũi (như Xylometazolin): Dùng quá 3–5 ngày có thể gây viêm mũi do thuốc, làm triệu chứng nặng hơn.

– Corticoid xịt mũi (như Fluticasone) rất hiệu quả với viêm mũi dị ứng mạn tính, nhưng phải dùng theo chỉ định, không tự ý ngưng hay tăng liều.

Sổ mũi thường lành tính và tự khỏi trong vòng 7–10 ngày. Tuy nhiên, việc chọn đúng thuốc theo nguyên nhân, kết hợp chăm sóc mũi đúng cách tại nhà, sẽ giúp bạn giảm khó chịu nhanh chóng và tránh biến chứng. Nếu triệu chứng kéo dài, tái phát nhiều lần hoặc kèm dấu hiệu bất thường, đừng chần chừ — hãy đi khám để được chẩn đoán chính xác.

Vì trong nhiều trường hợp, “chỉ là sổ mũi” lại là biểu hiện đầu tiên của viêm mũi dị ứng mạn tính, viêm xoang hoặc thậm chí là phản ứng với môi trường làm việc — và can thiệp sớm luôn mang lại hiệu quả tốt hơn.