Nuốt đau họng là dấu hiệu của bệnh gì?

Chào bạn!

Tôi là bác sĩ chuyên khoa Tai – Mũi – Họng, và tôi hiểu rõ cảm giác khó chịu mà bạn đang trải qua. Nuốt đau họng là triệu chứng rất phổ biến, nhưng không phải lúc nào cũng chỉ là “viêm họng thông thường”. Trong nhiều trường hợp, đây có thể là dấu hiệu của nhiễm trùng, trào ngược dạ dày, thậm chí là các vấn đề liên quan đến tuyến giáp hoặc khối u. Tuy nhiên, đa số trường hợp là lành tính và có thể cải thiện nhanh nếu xử lý đúng cách.

Nguyên nhân phổ biến gây nuốt đau họng

Dưới góc nhìn lâm sàng, tôi thường gặp các nguyên nhân sau khiến bệnh nhân đến khám vì nuốt đau:

– Viêm họng do virus hoặc vi khuẩn: Đây là nguyên nhân thường gặp nhất. Viêm họng do virus (như cảm cúm, adenovirus) thường tự khỏi trong 5–7 ngày. Trong khi đó, viêm họng do liên cầu khuẩn có thể gây sốt cao, amidan sưng mủ và cần dùng kháng sinh.

– Viêm amidan cấp hoặc mạn tính: Amidan sưng to, đỏ, có thể có mủ trắng, gây đau rát khi nuốt, đôi khi kèm hôi miệng.

– Trào ngược dạ dày thực quản (GERD): Axit từ dạ dày trào lên thực quản và họng, làm kích ứng niêm mạc họng, gây cảm giác rát, vướng, đau khi nuốt — đặc biệt vào buổi sáng hoặc sau khi ăn no.

– Dị ứng hoặc viêm mũi xoang mạn tính: Dịch mũi chảy xuống họng (post-nasal drip) gây kích ứng, ngứa rát và đau khi nuốt.

– Yếu tố môi trường: Hít phải khói thuốc, không khí khô hanh, ô nhiễm hoặc nói nhiều cũng có thể làm tổn thương niêm mạc họng.

– Bệnh lý tuyến giáp: Bướu giáp hoặc viêm tuyến giáp (như viêm Hashimoto) đôi khi gây cảm giác đau hoặc vướng khi nuốt, đặc biệt nếu khối to chèn ép thực quản.

– Tổn thương cơ học hoặc dị vật: Ăn đồ cứng, nhọn (xương cá, bánh mì giòn) có thể gây xước niêm mạc họng, dẫn đến đau khi nuốt.

Dấu hiệu cảnh báo bạn nên đi khám ngay

Không phải cơn đau họng nào cũng nguy hiểm, nhưng bạn cần đến cơ sở y tế nếu xuất hiện các dấu hiệu sau:

– Đau họng kéo dài trên 7–10 ngày mà không cải thiện.

– Sốt cao trên 38.5°C, đặc biệt kèm ớn lạnh hoặc mệt mỏi rõ rệt.

– Khó thở, khàn tiếng kéo dài, hoặc cảm giác nghẹn khi nuốt.

– Nổi hạch cổ to, cứng, không di động — đây có thể là dấu hiệu của nhiễm trùng sâu hoặc bệnh lý ác tính.

– Ho ra máu, sụt cân không rõ nguyên nhân, hoặc nuốt đau chỉ ở một bên họng — cần loại trừ nguyên nhân nghiêm trọng.

– Trẻ nhỏ bỏ ăn, chảy dãi, quấy khóc — có thể do amidan sưng to gây tắc nghẽn.

Trong phòng khám, tôi từng gặp bệnh nhân chủ quan với triệu chứng “nuốt đau bên trái”, nghĩ do cảm cúm, nhưng hóa ra là áp xe quanh amidan — một biến chứng nhiễm trùng cần can thiệp khẩn cấp.

Cách giảm đau họng khi nuốt và phòng ngừa tái phát

Dưới đây là những biện pháp an toàn, hiệu quả và có cơ sở y học, mà tôi thường khuyên bệnh nhân áp dụng tại nhà:

– Súc họng bằng nước muối sinh lý ấm: Pha ½ thìa cà phê muối với 200ml nước ấm, súc 3–4 lần/ngày. Cách này giúp sát khuẩn nhẹ, giảm phù nề và làm dịu niêm mạc.

– Uống đủ nước, ưu tiên nước ấm: Tránh để họng khô — mất nước sẽ làm triệu chứng trầm trọng hơn. Trà gừng, mật ong chanh ấm (nếu không bị trào ngược) cũng giúp làm dịu họng.

– Tránh chất kích thích: Không hút thuốc, hạn chế cà phê, rượu bia, đồ cay nóng — chúng làm niêm mạc họng tổn thương thêm.

– Dùng thuốc giảm đau OTC hợp lý: Paracetamol hoặc ibuprofen có thể giúp giảm đau và sốt trong 2–3 ngày đầu. Không tự ý dùng kháng sinh nếu chưa có chẩn đoán vi khuẩn.

– Nâng đầu khi ngủ (nếu nghi trào ngược): Dùng gối cao 15–20 cm để hạn chế axit trào lên ban đêm.

– Giữ ẩm không khí: Dùng máy tạo ẩm trong phòng ngủ, đặc biệt vào mùa đông hoặc khi dùng điều hòa.

– Nghỉ ngơi giọng nói: Hạn chế la hét, nói nhiều — để niêm mạc họng có thời gian phục hồi.

Lưu ý: Mật ong không dùng cho trẻ dưới 1 tuổi do nguy cơ ngộ độc botulism. Với người bị tiểu đường, cần cân nhắc lượng đường khi dùng trà mật ong.

Nuốt đau họng thường khởi phát do nhiễm trùng đường hô hấp trên, nhưng không nên chủ quan nếu triệu chứng kéo dài hoặc đi kèm dấu hiệu bất thường. Trong đa số trường hợp, bạn có thể tự chăm sóc tại nhà bằng các biện pháp đơn giản. Tuy nhiên, nếu cơn đau không thuyên giảm sau 5–7 ngày, hoặc xuất hiện sốt, nổi hạch, khó thở — hãy đi khám để loại trừ nguyên nhân nghiêm trọng.

Đừng đợi “tự khỏi” khi cơ thể đã phát tín hiệu cảnh báo. Một chẩn đoán sớm không chỉ giúp bạn giảm đau nhanh hơn, mà còn ngăn ngừa biến chứng nguy hiểm như áp xe họng, viêm tấy lan tỏa, hay tổn thương thanh quản mạn tính.

Nếu bạn còn băn khoăn về triệu chứng của mình, đừng ngần ngại chia sẻ — tôi luôn sẵn sàng hỗ trợ bạn tìm ra nguyên nhân chính xác và hướng điều trị phù hợp nhất.