Nấm Candida là gì và khi nào cần lo lắng?

Chào bạn! Nấm Candida thực chất là một loại nấm men vốn tồn tại tự nhiên trong cơ thể chúng ta – ở da, miệng, ruột và cả âm đạo – mà không gây hại, miễn là hệ vi sinh vật trong cơ thể giữ được cân bằng. Tuy nhiên, khi điều kiện thuận lợi xuất hiện, Candida có thể phát triển quá mức và gây nhiễm trùng, gọi là nhiễm nấm Candida. Đây là tình trạng khá phổ biến, nhưng nếu không xử lý đúng cách, nó có thể tái phát dai dẳng hoặc lan rộng.

Nguyên nhân khiến nấm Candida “bùng phát”

Trong phòng khám, tôi thường gặp nhiều bệnh nhân thắc mắc: “Tôi vệ sinh kỹ lắm, sao vẫn bị nấm?” Thực tế, nhiễm Candida hiếm khi chỉ do “bẩn” – mà chủ yếu do sự mất cân bằng nội môi trong cơ thể. Cụ thể:

– Lạm dụng kháng sinh: Tiêu diệt cả vi khuẩn có lợi, tạo “khoảng trống” cho nấm phát triển.

– Suy giảm miễn dịch: Như ở người mắc tiểu đường kiểm soát kém, HIV/AIDS, đang hóa trị, hoặc dùng thuốc ức chế miễn dịch.

– Thay đổi nội tiết: Đặc biệt ở phụ nữ mang thai, đang dùng thuốc tránh thai nội tiết, hoặc trong chu kỳ kinh nguyệt.

– Môi trường ẩm ướt, bí bức: Quần lót chật, đồ tập ướt lâu, hoặc thời tiết nóng ẩm kéo dài.

– Chế độ ăn nhiều đường và tinh bột tinh chế: Đường là “thức ăn” lý tưởng cho nấm men sinh sôi.

Dấu hiệu nhận biết nhiễm nấm Candida theo từng vị trí

Triệu chứng rất đặc trưng và khác nhau tùy khu vực bị ảnh hưởng:

– Ở âm đạo: Ngứa dữ dội, rát bỏng, đau khi quan hệ, tiểu buốt, kèm dịch trắng đục, vón cục như phô mai, thường không có mùi hôi nặng (nếu có mùi tanh, hôi thối – cần nghĩ đến nhiễm khuẩn khác).

– Ở miệng (tưa miệng): Mảng trắng bám chắc trên lưỡi, niêm mạc má trong, nướu – cạo ra để lại nền đỏ, dễ chảy máu; có thể kèm nứt góc môi.

– Ở da: Vùng da ẩm như nếp bẹn, kẽ ngón tay/chân, dưới ngực… xuất hiện mảng đỏ, ngứa, bong tróc viền rõ, đôi khi có mụn nước nhỏ hoặc rỉ dịch.

Khi nào bạn nên đi khám bác sĩ?

Không phải mọi trường hợp ngứa hay dịch trắng đều là nấm – và tự ý dùng thuốc kháng nấm có thể làm tình trạng trầm trọng hơn nếu chẩn đoán sai. Bạn nên đi khám nếu:

– Triệu chứng kéo dài trên 3–5 ngày dù đã vệ sinh kỹ và dùng thuốc không kê đơn.

– Đây là lần đầu tiên bạn gặp các dấu hiệu này.

– Bạn mang thai, bị tiểu đường, hoặc có bệnh lý suy giảm miễn dịch.

– Có sốt, sưng đau lan rộng, hoặc tổn thương da loét, chảy mủ – dấu hiệu nhiễm trùng thứ phát.

– Nhiễm nấm tái phát ≥4 lần/năm – đây là dạng “nhiễm nấm mạn tính”, cần phác đồ điều trị đặc biệt.

Nhiễm nấm Candida thường lành tính, nhưng không nên xem nhẹ, nhất là khi nó tái đi tái lại. Trong nhiều trường hợp, nguyên nhân sâu xa lại nằm ở lối sống, rối loạn chuyển hóa (như tiểu đường chưa được chẩn đoán) hoặc tác dụng phụ của thuốc. Việc điều trị không chỉ là “diệt nấm” mà còn phải khôi phục lại hệ vi sinh vật cân bằng và loại bỏ yếu tố thuận lợi.

Nếu bạn đang gặp các triệu chứng nghi ngờ, đừng ngại đi khám sớm – chẩn đoán chính xác ngay từ đầu sẽ giúp bạn tránh được những đợt điều trị kéo dài, tốn kém và ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống.