HCG là gì?
Chào bạn! Câu hỏi của bạn rất đúng trọng tâm. HCG (Human Chorionic Gonadotropin) là một hormone đặc biệt chỉ xuất hiện trong cơ thể khi có thai hoặc trong một số tình trạng bệnh lý nhất định. Đây chính là “chỉ dấu sinh học” đầu tiên mà cơ thể tiết ra để báo hiệu sự hiện diện của một thai kỳ đang hình thành.
Trong lâm sàng, xét nghiệm HCG – dù qua nước tiểu hay máu – đều giúp xác định mang thai sớm, theo dõi tiến triển thai kỳ, hoặc phát hiện các bất thường như thai ngoài tử cung, chửa trứng… Tôi sẽ giải thích rõ hơn ngay sau đây.
HCG là gì và cơ thể sản xuất nó ở đâu?
HCG là một hormone glycoprotein do tế bào nuôi của nhau thai (trophectoderm) bắt đầu tiết ra ngay sau khi phôi làm tổ vào niêm mạc tử cung – thường là 6–12 ngày sau khi thụ tinh.
– Ở phụ nữ mang thai, nồng độ HCG tăng nhanh trong những tuần đầu, đạt đỉnh vào khoảng tuần thứ 8–11, rồi giảm dần và ổn định ở mức thấp hơn trong phần còn lại của thai kỳ.
– Ở người không mang thai (nam giới, phụ nữ không có thai), nồng độ HCG gần như bằng 0. Nếu phát hiện HCG dương tính ở nhóm này, cần nghi ngờ các bệnh lý như u tế bào mầm, ung thư buồng trứng/tinh hoàn, hoặc một số khối u hiếm tiết HCG.
Vì sao xét nghiệm HCG lại quan trọng trong chẩn đoán thai kỳ?
Xét nghiệm HCG là phương pháp khách quan và nhạy bén nhất để xác định có thai hay không – chính xác hơn nhiều so với que thử thai thông thường.
– Que thử thai tại nhà phát hiện HCG trong nước tiểu, nhưng có thể cho kết quả sai nếu thử quá sớm, nước tiểu quá loãng, hoặc sử dụng sai cách.
– Xét nghiệm máu định lượng HCG (beta-HCG) đo chính xác nồng độ hormone, giúp:
• Xác nhận thai sớm (ngay cả trước khi trễ kinh),
• Đánh giá sự phát triển của thai (HCG phải tăng gấp đôi mỗi 48–72 giờ trong tam cá nguyệt đầu),
• Phát hiện thai bất thường (như thai ngoài tử cung – khi HCG tăng chậm hoặc không tăng).
Trong phòng khám, tôi thường yêu cầu xét nghiệm beta-HCG khi bệnh nhân có dấu hiệu đau bụng, ra máu âm đạo nhẹ, hoặc que thử cho kết quả mờ – để tránh bỏ sót các tình huống nguy hiểm.
Những tình huống nào khiến HCG tăng mà KHÔNG phải do mang thai?
Mặc dù HCG là “hormone thai kỳ”, nhưng nó không phải lúc nào cũng đồng nghĩa với thai bình thường. Một số nguyên nhân phi thai kỳ gây tăng HCG bao gồm:
– Thai trứng (molar pregnancy): khối mô bất thường phát triển trong tử cung thay vì phôi thai, thường đi kèm HCG tăng rất cao.
– U tế bào mầm (ở buồng trứng hoặc tinh hoàn): một số khối u ác tính có khả năng tiết HCG.
– Sử dụng thuốc chứa HCG (trong điều trị vô sinh).
– Sảy thai không hoàn toàn: HCG vẫn tồn tại trong máu dù thai đã không còn phát triển.
– Hiếm hơn: một số ung thư phổi, gan, vú… cũng có thể tiết HCG (gọi là “sản xuất lạc chỗ”).
Do đó, nếu HCG dương tính nhưng siêu âm không thấy túi thai, hoặc có triệu chứng bất thường, bạn cần được đánh giá kỹ lưỡng.
Khi nào nên đi xét nghiệm HCG và cần lưu ý gì?
Bạn nên xét nghiệm HCG nếu:
– Trễ kinh từ 5–7 ngày trở lên và nghi ngờ có thai.
– Có dấu hiệu mang thai sớm (nôn, ngực căng, mệt mỏi) nhưng que thử chưa rõ.
– Đang theo dõi điều trị vô sinh hoặc có tiền sử thai ngoài tử cung.
– Xuất hiện chảy máu âm đạo hoặc đau bụng dữ dội trong giai đoạn nghi có thai.
Lưu ý:
– Xét nghiệm máu không cần nhịn ăn.
– Nên xét nghiệm vào buổi sáng để có kết quả ổn định nhất.
– Nếu nghi ngờ thai bất thường, bác sĩ có thể yêu cầu xét nghiệm HCG lặp lại sau 48 giờ để theo dõi xu hướng tăng/giảm.
HCG là “người đưa tin” đầu tiên của thai kỳ – nhưng bản thân nó không nói hết câu chuyện. Kết quả HCG cần được kết hợp với siêu âm và lâm sàng để đưa ra chẩn đoán chính xác. Đừng vội mừng hay lo lắng chỉ vì một con số – hãy để bác sĩ giải thích ý nghĩa thực sự của nó trong bối cảnh sức khỏe của bạn.
Nếu bạn đang trong hành trình tìm kiếm thiên chức làm mẹ, hoặc lo lắng về một kết quả xét nghiệm bất thường, đừng ngần ngại đi khám sớm. Việc hiểu rõ HCG là gì và vai trò của nó sẽ giúp bạn chủ động hơn trong việc chăm sóc bản thân và thai kỳ của mình.
