Cấu tạo của âm đạo như thế nào?

Chào bạn! Tôi hiểu những băn khoăn này rất thường gặp – đặc biệt ở những người trẻ chưa từng được giải thích rõ ràng về cơ thể mình. Âm đạo không chỉ là “ống dẫn” đơn thuần như nhiều người lầm tưởng, mà là một cơ quan sinh học phức tạp, linh hoạt và đóng vai trò then chốt trong đời sống sinh lý, sinh sản và cả miễn dịch của phụ nữ. Hãy cùng tôi tìm hiểu kỹ hơn về cấu tạo của âm đạo để bạn hiểu rõ hơn về cơ thể mình.

Cấu tạo của âm đạo gồm những phần nào?

Âm đạo là một ống cơ – niêm mạc mềm, dài khoảng 7–10 cm ở phụ nữ trưởng thành, nối từ âm hộ (bên ngoài) đến cổ tử cung (phần dưới của tử cung). Dù gọi là “ống”, nhưng thực chất âm đạo không phải là một đường rỗng cố định – hai thành trước và sau áp sát vào nhau khi nghỉ, chỉ giãn nở khi cần thiết (như trong quan hệ tình dục hoặc sinh nở).

Cấu trúc của âm đạo gồm ba lớp chính:

– Lớp niêm mạc trong cùng: Lót bởi biểu mô vảy tầng không sừng hóa, chứa nhiều nếp gấp gọi là rugae. Những nếp gấp này giúp âm đạo co giãn mạnh – đủ để em bé chào đời, rồi lại trở về kích thước ban đầu sau sinh. Lớp niêm mạc cũng tiết dịch nhờn (dưới tác động của estrogen), giúp duy trì độ ẩm và bảo vệ khỏi vi khuẩn gây hại.

– Lớp cơ trơn ở giữa: Gồm các bó cơ vòng và dọc, cho phép âm đạo co bóp linh hoạt. Chính lớp cơ này tạo nên cảm giác “ôm khít” trong quan hệ và hỗ trợ đẩy thai ra ngoài khi chuyển dạ.

– Lớp vỏ ngoài (mô liên kết): Chứa mạch máu, dây thần kinh và bạch huyết phong phú, kết nối với các cơ quan lân cận như bàng quang, trực tràng và tử cung.

Điều thú vị là âm đạo không có tuyến tiết dịch riêng – dịch âm đạo chủ yếu đến từ cổ tử cung, tuyến Bartholin (ở cửa vào âm đạo) và sự thẩm thấu qua niêm mạc dưới ảnh hưởng nội tiết tố.

Âm đạo nằm ở đâu và liên quan đến những cơ quan nào?

Âm đạo nằm giữa bàng quang (phía trước) và trực tràng (phía sau). Phía trên nối với cổ tử cung, phía dưới mở ra ngoài qua lỗ âm đạo, nằm ngay sau niệu đạo và trước hậu môn.

Vì vị trí giải phẫu gần gũi này, bất kỳ viêm nhiễm nào ở niệu đạo, hậu môn hay tử cung đều có thể lan sang âm đạo – và ngược lại. Đó cũng là lý do vì sao giữ vệ sinh đúng cách và cân bằng hệ vi sinh âm đạo rất quan trọng.

Vai trò sinh lý của âm đạo

Ngoài chức năng sinh sản rõ ràng, âm đạo còn đảm nhiệm nhiều vai trò thiết yếu:

– Kênh dẫn tinh trùng lên tử cung và vòi trứng.
– Đường sinh nở tự nhiên trong quá trình chuyển dạ.
– Cơ quan cảm thụ tình dục: Dù ít đầu mút thần kinh hơn so với âm vật, nhưng 1/3 trước của âm đạo (gần lỗ vào) rất nhạy cảm và tham gia vào khoái cảm.
– Hệ miễn dịch tại chỗ: Dịch âm đạo có pH axit nhẹ (khoảng 3.8–4.5) nhờ vi khuẩn Lactobacillus, giúp ức chế nấm, vi khuẩn có hại.

Khi nào nên lo lắng về cấu tạo hoặc chức năng âm đạo?

Bạn nên đi khám nếu gặp các dấu hiệu sau:

– Khô rát kéo dài, ngay cả khi không quan hệ.
– Dịch âm đạo đổi màu, có mùi hôi, kèm ngứa hoặc bỏng rát.
– Đau khi quan hệ (đặc biệt là đau sâu).
– Cảm giác “lỏng lẻo” hoặc “sa xuống” ở vùng chậu – có thể gợi ý sa thành âm đạo.
– Chảy máu bất thường ngoài chu kỳ kinh.

Những triệu chứng này không nhất thiết do bất thường bẩm sinh về cấu tạo của âm đạo, mà thường liên quan đến mất cân bằng nội tiết, nhiễm trùng, tổn thương sau sinh hoặc suy giảm estrogen (sau mãn kinh).

Hiểu rõ cấu tạo của âm đạo không chỉ giúp bạn chăm sóc sức khỏe sinh sản tốt hơn, mà còn giảm bớt lo âu không cần thiết. Âm đạo là một cơ quan thông minh – tự làm sạch, tự bảo vệ và tự hồi phục. Điều quan trọng là không can thiệp quá mức: tránh thụt rửa sâu, dùng dung dịch có tính kiềm mạnh, hoặc tự ý dùng kháng sinh.

Nếu bạn cảm thấy bất thường, đừng ngại đi khám phụ khoa. Rất nhiều vấn đề – từ khô âm đạo đến viêm nhiễm – đều có thể điều trị hiệu quả nếu phát hiện sớm.

“Biết mình, hiểu thân – đó là bước đầu tiên để bảo vệ sức khỏe sinh lý trọn đời.”