Bánh nhau thai hình thành thế nào? Cấu tạo, chức năng của bánh nhau

Chào bạn! Câu hỏi của bạn rất hay và cũng là thắc mắc phổ biến của nhiều mẹ bầu. Bánh nhau (còn gọi là rau thai) là một cơ quan tạm thời nhưng cực kỳ quan trọng, chỉ tồn tại trong thai kỳ và đóng vai trò như “trái tim thứ hai” nuôi dưỡng em bé từ trong bụng mẹ. Tôi sẽ giải thích rõ hơn để bạn yên tâm và hiểu đúng về cơ quan kỳ diệu này.

Quá trình hình thành bánh nhau diễn ra như thế nào?

Bánh nhau không xuất hiện ngay lập tức mà bắt đầu hình thành ngay sau khi phôi thai làm tổ trong tử cung:

– Khoảng 6–12 ngày sau thụ tinh, phôi nang bám vào niêm mạc tử cung.
– Lớp tế bào bên ngoài của phôi (gọi là nguyên bào nuôi – trophoblast) bắt đầu xâm lấn sâu vào thành tử cung, phá vỡ các mạch máu nhỏ của mẹ để thiết lập hệ tuần hoàn riêng.
– Từ đó, các gai nhau (nhung mao đệm) mọc ra như những “rễ cây”, len lỏi trong lòng tử cung để tiếp nhận máu mẹ.
– Đến tuần thứ 3–4, hệ mạch trong gai nhau kết nối với dây rốn, tạo thành đường dẫn máu giữa mẹ và con.
– Đến tuần thứ 12, bánh nhau gần như hoàn chỉnh về cấu trúc và chính thức “đảm nhiệm vai trò” thay hoàng thể trong việc duy trì thai kỳ.

Trong phòng khám, tôi thường ví bánh nhau như một “trạm trung chuyển sinh học” – nơi mọi chất cần thiết cho sự sống của thai nhi đều phải đi qua.

Cấu tạo của bánh nhau gồm những phần nào?

Khi đủ tháng, bánh nhau có hình đĩa tròn, đường kính khoảng 15–20 cm, dày 2,5–3 cm, nặng 400–600 gram, màu đỏ sẫm. Cấu tạo gồm:

– Mặt mẹ: Tiếp giáp với thành tử cung, gồ ghề, chia thành 15–20 múi (gọi là cotyledon), nơi máu mẹ chảy vào các khoang gian nhau.
– Mặt thai: Nhẵn, bóng, phủ bởi màng ối – nơi dây rốn thường bám vào chính giữa.
– Dây rốn: Chứa 1 tĩnh mạch (mang máu giàu oxy và dinh dưỡng từ nhau đến bé) và 2 động mạch (mang máu nghèo oxy và chất thải từ bé về nhau).
– Hàng rào nhau thai: Một lớp màng chọn lọc ngăn máu mẹ và máu con không trộn lẫn, nhưng vẫn cho phép trao đổi khí, chất dinh dưỡng và kháng thể.

Bánh nhau đảm nhận những chức năng gì trong thai kỳ?

Bạn có thể hình dung bánh nhau như lá phổi, quả thận, bộ máy tiêu hóa và tuyến nội tiết tạm thời của thai nhi – tất cả trong một:

– Trao đổi khí: Cung cấp oxy từ mẹ sang con, đồng thời đưa CO₂ từ con trở lại máu mẹ để thải ra ngoài.
– Cung cấp dinh dưỡng & loại bỏ chất thải: Glucose, axit amin, vitamin, nước… được vận chuyển đến bé; urê, creatinin… được đưa ngược về cơ thể mẹ xử lý.
– Sản xuất hormone: Bánh nhau tiết ra hCG (hormone giúp que thử thai lên 2 vạch), progesterone, estrogen và lactogen nhau thai (hPL) – tất cả đều cần thiết để duy trì thai kỳ và chuẩn bị cho việc nuôi con sau sinh.
– Bảo vệ miễn dịch: Đóng vai trò rào cản sinh học, ngăn vi khuẩn xâm nhập và truyền kháng thể IgG từ mẹ sang con, giúp bé có “lá chắn miễn dịch” trong 6 tháng đầu đời.

Khi nào cần lo lắng về bánh nhau?

Mặc dù bánh nhau hoạt động âm thầm, nhưng nếu có các dấu hiệu sau, bạn nên đi khám sớm:

– Ra máu âm đạo bất thường trong thai kỳ.
– Thai máy giảm rõ rệt hoặc ngừng hẳn.
– Tăng huyết áp, phù nề, protein niệu (dấu hiệu tiền sản giật – liên quan đến rối loạn chức năng nhau).
– Siêu âm thấy bánh nhau bám thấp (nhau tiền đạo), bong non hoặc vôi hóa sớm.

Bánh nhau là minh chứng tuyệt vời cho sự hợp tác tinh tế giữa cơ thể mẹ và con. Dù chỉ tồn tại trong 9 tháng, nó quyết định trực tiếp đến sự sống, phát triển và sức khỏe lâu dài của em bé. Việc chăm sóc tốt bản thân – ăn uống đủ chất, tránh hút thuốc, kiểm soát bệnh nền – chính là cách bạn đang bảo vệ cả bánh nhau lẫn thai nhi.

Nếu bạn còn lo lắng hay có triệu chứng bất thường, đừng ngần ngại đi khám. Trong nhiều trường hợp, siêu âm Doppler hay xét nghiệm chức năng nhau có thể giúp đánh giá sớm và can thiệp kịp thời.