Bà bầu nên tiêm phòng vào tháng thứ mấy của thai kỳ?
Chào bạn! Câu hỏi của bạn rất hợp lý và cũng là băn khoăn chung của nhiều bà bầu. Việc tiêm phòng trong thai kỳ không chỉ bảo vệ sức khỏe của mẹ mà còn giúp truyền kháng thể sang con, tạo “lá chắn miễn dịch” trong những tháng đầu đời – khi bé chưa đủ tuổi để tiêm chủng. Tuy nhiên, không phải vắc xin nào cũng tiêm được trong thai kỳ, và thời điểm tiêm rất quan trọng.
Dưới đây, tôi sẽ giải thích rõ từng loại vắc xin cần thiết, thời điểm tiêm an toàn và những lưu ý quan trọng bạn nên biết.
Các loại vắc xin an toàn và cần thiết cho bà bầu
Trong thai kỳ, chỉ một số vắc xin chứa virus bất hoạt hoặc thành phần không sống mới được khuyến cáo sử dụng. Những loại này đã được chứng minh an toàn qua nhiều nghiên cứu lâm sàng lớn. Cụ thể:
– Vắc xin uốn ván – bạch hầu – ho gà (Tdap): Tiêm một mũi duy nhất trong tam cá nguyệt thứ ba, lý tưởng nhất là từ tuần 27 đến 36. Mục đích là để kháng thể chống ho gà truyền qua nhau thai, bảo vệ trẻ sơ sinh – nhóm đối tượng dễ tử vong vì ho gà trong 2 tháng đầu đời.
– Vắc xin cúm (dạng bất hoạt, tiêm): Có thể tiêm bất kỳ thời điểm nào trong thai kỳ, đặc biệt nếu bạn mang thai vào mùa cúm (thường từ tháng 10 đến tháng 4 ở miền Bắc). Cúm khi mang thai làm tăng nguy cơ sinh non, tiền sản giật và biến chứng hô hấp nặng.
– Vắc xin viêm gan B: Nếu bạn thuộc nhóm nguy cơ cao (tiếp xúc với máu, quan hệ không an toàn, người nhà bị viêm gan B…), bác sĩ có thể chỉ định tiêm trong thai kỳ – dù thông thường vắc xin này được khuyến cáo tiêm trước khi mang thai.
Lưu ý: Các vắc xin sống giảm độc lực như sởi – quai bị – rubella (MMR), thủy đậu, viêm não Nhật Bản sống… tuyệt đối không tiêm trong thai kỳ vì có nguy cơ ảnh hưởng đến thai nhi.
Thời điểm tiêm phòng lý tưởng theo từng tam cá nguyệt
Việc lên kế hoạch tiêm chủng nên bắt đầu trước khi mang thai, nhưng nếu bạn đã có thai rồi thì vẫn có thể tiêm một số loại an toàn:
– Tam cá nguyệt thứ nhất (tuần 1–13): Giai đoạn này hạn chế tối đa tiêm chủng, trừ khi có chỉ định đặc biệt (ví dụ: phơi nhiễm bệnh cấp tính). Vắc xin cúm có thể tiêm nếu cần, nhưng nhiều bà bầu chọn đợi qua 3 tháng đầu để yên tâm hơn.
– Tam cá nguyệt thứ hai (tuần 14–26): Đây là giai đoạn ổn định hơn. Bạn có thể tiêm vắc xin cúm nếu chưa tiêm và chưa đến thời điểm tiêm Tdap.
– Tam cá nguyệt thứ ba (tuần 27–40): Thời điểm vàng để tiêm vắc xin Tdap. Đừng bỏ lỡ khoảng từ tuần 27–36, vì sau tuần 36, lượng kháng thể truyền sang con sẽ giảm đáng kể.
Những dấu hiệu cảnh báo cần tham vấn bác sĩ trước khi tiêm
Không phải bà bầu nào cũng tiêm được ngay, dù vắc xin đó được coi là an toàn. Bạn nên trao đổi kỹ với bác sĩ nếu:
– Đang có sốt, nhiễm trùng cấp tính hoặc đợt bùng phát bệnh mạn tính (như lupus, hen suyễn nặng). – Từng có phản ứng dị ứng nghiêm trọng (sốc phản vệ) với thành phần vắc xin trước đây. – Có tiền sử sảy thai liên tiếp hoặc biến chứng thai kỳ phức tạp.
Tôi thường dặn bệnh nhân: “Đừng tự ý đi tiêm chỉ vì nghe người khác mách. Hãy để bác sĩ sản khoa kết hợp với chuyên gia tiêm chủng đánh giá tổng thể trước.”
Hướng dẫn chuẩn bị và chăm sóc sau tiêm cho bà bầu
Để quá trình tiêm chủng an toàn và hiệu quả, bạn nên:
– Uống đủ nước và ăn nhẹ trước khi tiêm để tránh hạ đường huyết hoặc ngất. – Nghỉ ngơi 15–30 phút tại cơ sở y tế sau tiêm để theo dõi phản ứng. – Theo dõi tại nhà: Sưng đau nhẹ tại chỗ tiêm, mệt mỏi, sốt nhẹ (<38°C) là bình thường và tự hết sau 1–2 ngày. – Không dùng thuốc hạ sốt chứa aspirin hoặc ibuprofen nếu không có chỉ định – paracetamol là lựa chọn an toàn hơn trong thai kỳ.
Tôi thấy nhiều trường hợp trẻ sơ sinh nhập viện vì ho gà – căn bệnh hoàn toàn có thể phòng được nếu mẹ tiêm Tdap đúng lịch. Tiêm phòng không phải là “thêm gánh nặng” mà là hành động yêu thương sớm nhất bạn dành cho con.
Nếu bạn chưa tiêm gì trong 3 tháng đầu, đừng lo – hãy lên kế hoạch ngay từ bây giờ. Ưu tiên hàng đầu là vắc xin cúm (nếu đang trong mùa) và Tdap vào tuần 27–36. Đồng thời, ghi chú lại các mũi tiêm để cập nhật sổ theo dõi thai và chia sẻ với bác sĩ sản khoa tại mỗi lần khám.
Chúc bạn có một thai kỳ khỏe mạnh và an tâm!
