Răng là gì? Cấu tạo, phân loại và chức năng của răng người
Chào bạn! Câu hỏi của bạn rất đúng – răng không chỉ là “công cụ” nhai đơn thuần mà còn là một phần thiết yếu trong hệ tiêu hóa, thẩm mỹ khuôn mặt và thậm chí là sức khỏe tổng thể. Tôi xin chia sẻ với bạn những kiến thức y khoa cơ bản nhưng đầy đủ về răng người: từ cấu tạo, phân loại đến chức năng và cách bảo vệ.
Răng là gì và có cấu tạo như thế nào?
Răng là những cấu trúc cứng, được bao bọc bởi men – chất cứng nhất trong cơ thể người – và nằm trong xương hàm. Mỗi chiếc răng đều gồm ba lớp chính:
– Men răng: Lớp ngoài cùng, trong suốt, cực kỳ cứng nhưng giòn. Men răng không có tế bào sống nên không thể tự tái tạo khi bị mòn hoặc vỡ.
– Ngà răng: Nằm ngay dưới men răng, mềm hơn và chứa các ống nhỏ dẫn đến tủy. Khi men răng mòn, ngà răng lộ ra gây ê buốt và tăng nguy cơ sâu răng.
– Tủy răng: Lõi trung tâm chứa mạch máu, dây thần kinh và mô liên kết – “trái tim sống” của răng. Nếu tủy bị viêm hoặc chết, răng sẽ mất cảm giác, đổi màu và dễ gãy.
Mỗi răng còn được chia thành ba phần giải phẫu:
– Thân răng: Phần nhìn thấy phía trên nướu.
– Cổ răng: Vùng tiếp giáp giữa thân và chân răng, thường bị lộ khi nướu tụt.
– Chân răng: Cắm sâu vào xương hàm, được giữ bởi dây chằng nha chu và lớp cement bảo vệ.
Phân loại răng người: 4 nhóm với vai trò riêng biệt
Người trưởng thành có 32 răng vĩnh viễn, chia thành 4 nhóm chức năng:
– Răng cửa (8 chiếc): Cắn đứt thức ăn (bánh mì, rau, trái cây).
– Răng nanh (4 chiếc): Xé thực phẩm dai như thịt, gân.
– Răng hàm nhỏ (8 chiếc): Nhai và nghiền sơ – còn gọi là răng tiền hàm.
– Răng hàm lớn (12 chiếc): Gồm răng số 6, 7 và răng khôn (số 8). Đây là “trụ cột” nghiền nát thức ăn, đảm nhiệm đến 90% lực nhai.
Ở trẻ em, có 20 răng sữa – đủ 4 nhóm nhưng không có răng hàm lớn. Răng sữa rụng dần từ 6–12 tuổi để nhường chỗ cho răng vĩnh viễn.
Chức năng quan trọng của răng: Không chỉ để nhai!
Nhiều người nghĩ răng chỉ liên quan đến ăn uống, nhưng thực tế, răng đóng vai trò đa chiều:
– Tiêu hóa: Nhai kỹ giúp thức ăn được nghiền nhỏ, giảm gánh nặng cho dạ dày và ruột.
– Thẩm mỹ: Răng đều, trắng ngà làm khuôn mặt cân đối, nụ cười rạng rỡ – yếu tố quan trọng trong giao tiếp và tự tin.
– Phát âm: Răng cửa phối hợp với lưỡi tạo ra các âm như “s”, “th”, “ch”. Mất răng cửa hoặc răng lệch có thể gây nói ngọng.
– Bảo vệ sức khỏe toàn thân: Viêm nướu mãn tính liên quan đến bệnh tim, tiểu đường, đột quỵ do vi khuẩn từ miệng xâm nhập vào máu.
Dấu hiệu cảnh báo răng đang gặp vấn đề
Bạn nên đi khám nha sĩ ngay nếu gặp các biểu hiện sau:
– Ê buốt khi ăn đồ nóng/lạnh/chua.
– Chảy máu nướu khi chải răng.
– Hơi thở có mùi hôi kéo dài.
– Răng lung lay, đổi màu (xám, nâu).
– Đau nhức vùng hàm, đặc biệt khi nhai.
– Răng khôn mọc lệch gây sưng, đau hoặc chèn ép răng số 7.
Đừng đợi đến khi “đau mới đi khám” – nhiều tổn thương như sâu răng sớm hay viêm nha chu giai đoạn đầu không gây đau, nhưng lại có thể phát hiện qua khám định kỳ.
Làm sao để giữ răng chắc khỏe suốt đời?
Trong hơn 15 năm hành nghề, tôi thấy rằng 80% bệnh lý răng miệng có thể phòng ngừa nếu áp dụng đúng 5 nguyên tắc sau:
– Chải răng đúng cách: 2 lần/ngày, mỗi lần 2 phút, dùng bàn chải lông mềm và kem có fluor. Đừng quên làm sạch lưỡi!
– Dùng chỉ nha khoa: Bàn chải không làm sạch được kẽ răng – nơi mảng bám tích tụ gây sâu kẽ và viêm nướu.
– Hạn chế đường và đồ chua: Đường lên men thành acid, ăn mòn men răng. Đồ uống có gas, nước trái cây đóng chai là “kẻ thù thầm lặng”.
– Ăn thực phẩm giàu canxi & vitamin D: Sữa, cá, rau xanh giúp tái khoáng men răng tự nhiên.
– Khám răng định kỳ 6 tháng/lần: Bác sĩ sẽ cạo vôi, phát hiện sớm sâu răng, kiểm tra răng khôn và tư vấn chăm sóc phù hợp.
Với trẻ em, hãy bắt đầu chăm sóc răng ngay từ khi mọc chiếc răng đầu tiên – răng sữa khỏe là nền tảng cho răng vĩnh viễn đều đẹp.
Răng không chỉ là “công cụ nhai” mà là một phần sống động của cơ thể, ảnh hưởng đến sức khỏe, ngoại hình và chất lượng cuộc sống. Hiểu rõ cấu tạo và chức năng của răng giúp bạn chủ động bảo vệ – không phải để có nụ cười “trắng như tuyết”, mà là một hàm răng chắc khỏe, bền lâu và hài hòa với khuôn mặt. Hãy bắt đầu từ những thói quen nhỏ hôm nay – vì mỗi chiếc răng đều xứng đáng được trân trọng.
