Bệnh thủy đậu ở trẻ em: Dấu hiệu, cách chăm sóc và phòng ngừa

Chào bạn, tôi hiểu nỗi lo lắng của bạn khi thấy con bỗng dưng phát ban, sốt và khó chịu. Bệnh thủy đậu ở trẻ em là một bệnh nhiễm trùng do virus Varicella-Zoster (VZV) gây ra, rất phổ biến trong độ tuổi mẫu giáo và tiểu học. May mắn thay, đa số trường hợp đều lành tính và tự khỏi trong vòng 7–10 ngày nếu được chăm sóc đúng cách.

Cần biết gì về bệnh thủy đậu ở trẻ em?

Bệnh thủy đậu ở trẻ em là một bệnh truyền nhiễm cấp tính, lây lan nhanh qua đường hô hấp hoặc tiếp xúc trực tiếp với dịch từ các nốt mụn nước. Virus VZV xâm nhập vào cơ thể, nhân lên trong hệ bạch huyết, rồi lan rộng qua máu đến da và niêm mạc — gây ra đặc trưng là các nốt mụn nước rải rác toàn thân.

Trẻ chưa từng mắc thủy đậu hoặc chưa tiêm vắc-xin đều có nguy cơ cao. Bệnh thường xảy ra vào mùa đông – xuân, khi thời tiết ẩm và lạnh, thuận lợi cho virus phát tán.

Dấu hiệu nhận biết bệnh thủy đậu ở trẻ em

Triệu chứng bệnh thủy đậu ở trẻ em thường xuất hiện sau 10–21 ngày ủ bệnh và diễn tiến qua các giai đoạn:

– Giai đoạn khởi phát (1–2 ngày): Sốt nhẹ, mệt mỏi, chán ăn, đau đầu, đôi khi kèm ho nhẹ hoặc viêm họng.
– Giai đoạn toàn phát: Xuất hiện các nốt hồng ban nhỏ, nhanh chóng chuyển thành mụn nước trong, nông, có chân đỏ, gây ngứa dữ dội. Các nốt này mọc thành nhiều đợt, nên trên da trẻ có thể thấy đồng thời cả nốt mới và nốt đã đóng vảy.
– Giai đoạn hồi phục: Mụn nước khô, đóng vảy và bong dần trong vòng 5–7 ngày. Nếu không gãi, da thường không để lại sẹo.

Vị trí hay gặp: mặt, da đầu, ngực, lưng, bụng — sau đó lan ra tay, chân và thậm chí niêm mạc miệng, mắt, sinh dục.

Bệnh thủy đậu ở trẻ em có nguy hiểm không?

Đa số trường hợp bệnh thủy đậu ở trẻ em là lành tính. Tuy nhiên, nếu không chăm sóc cẩn thận, trẻ có thể gặp biến chứng như:

– Bội nhiễm da: Do gãi làm trầy xước, vi khuẩn xâm nhập gây mủ, viêm mô tế bào.
– Viêm phổi: Hiếm gặp nhưng nghiêm trọng, đặc biệt ở trẻ suy giảm miễn dịch.
– Viêm não, viêm màng não: Biến chứng hiếm nhưng có thể để lại di chứng thần kinh.
– Hội chứng Reye: Nguy cơ tăng nếu dùng aspirin trong lúc sốt — tuyệt đối không dùng aspirin cho trẻ bị thủy đậu.

Những trẻ có nguy cơ cao gồm: trẻ dưới 1 tuổi, trẻ sinh non, trẻ đang điều trị corticosteroid hoặc mắc bệnh lý mạn tính.

Chăm sóc trẻ bị thủy đậu tại nhà như thế nào?

Mục tiêu chính là giảm ngứa, hạ sốt an toàn và ngăn ngừa bội nhiễm:

– Giữ vệ sinh da: Tắm nước ấm pha lá chè xanh, lá kinh giới hoặc dung dịch sát khuẩn nhẹ (theo chỉ định bác sĩ). Lau nhẹ, không chà xát.
– Cắt ngắn móng tay, mang bao tay cho trẻ nhỏ để tránh gãi.
– Mặc quần áo rộng, mềm, thấm hút mồ hôi.
– Dùng thuốc hạ sốt paracetamol khi sốt >38,5°C. Tuyệt đối không dùng aspirin.
– Bổ sung nước, điện giải và dinh dưỡng dễ tiêu. Nếu trẻ đau miệng, cho ăn cháo loãng, sữa mát.
– Cách ly trẻ ít nhất 7 ngày kể từ khi nốt đầu tiên mọc, hoặc đến khi tất cả mụn nước đã đóng vảy.

Nếu trẻ sốt cao liên tục >3 ngày, co giật, li bì, khó thở, nốt mụn mưng mủ hoặc lan rộng — cần đưa đi khám ngay.

Phòng ngừa bệnh thủy đậu ở trẻ em

– Tiêm vắc-xin thủy đậu là biện pháp phòng bệnh hiệu quả nhất. Lịch tiêm ở Việt Nam:
• Mũi 1: Trẻ ≥12 tháng tuổi
• Mũi 2: Cách mũi 1 ít nhất 3 tháng (nên tiêm trước 4 tuổi)

Hiệu quả bảo vệ lên đến 90–95%, và nếu vẫn mắc thì triệu chứng sẽ nhẹ hơn nhiều.

– Không cho trẻ tiếp xúc với người đang mắc thủy đậu, đặc biệt trong 2 tuần đầu sau phơi nhiễm.
– Tăng cường sức đề kháng bằng dinh dưỡng cân bằng, ngủ đủ, vận động phù hợp.

Khi nào cần đưa trẻ đi khám?

Bạn nên đưa trẻ đến cơ sở y tế nếu xuất hiện bất kỳ dấu hiệu sau:

– Sốt cao >39°C kéo dài quá 3 ngày
– Trẻ li bì, nôn nhiều, co giật
– Khó thở, thở nhanh
– Nốt mụn nước sưng đỏ, chảy mủ, lan rộng
– Không uống được nước, tiểu ít (dấu hiệu mất nước)

Bệnh thủy đậu ở trẻ em tuy phổ biến và thường tự khỏi, nhưng không nên chủ quan. Việc chăm sóc đúng cách tại nhà giúp trẻ nhanh hồi phục và tránh biến chứng. Quan trọng nhất là phòng bệnh bằng vắc-xin — một mũi tiêm đơn giản có thể bảo vệ con bạn suốt đời. Nếu nghi ngờ con mắc thủy đậu, hãy theo dõi sát và đừng ngần ngại tìm đến bác sĩ để được hướng dẫn cụ thể.