Đau ruột thừa đau bên nào và dấu hiệu nhận biết
Chào bạn,
Cơn đau do viêm ruột thừa thường bắt đầu quanh rốn, sau đó di chuyển và khu trú ở hố chậu phải – tức vùng bụng dưới bên phải, gần xương chậu. Tuy nhiên, vị trí đau có thể không điển hình, đặc biệt ở trẻ nhỏ, người già, phụ nữ mang thai hoặc khi ruột thừa nằm ở vị trí bất thường. Tôi sẽ giải thích rõ hơn để bạn nhận biết và xử trí kịp thời.
Nguyên nhân và cơ chế gây đau trong viêm ruột thừa
Viêm ruột thừa xảy ra khi lòng ruột thừa bị tắc nghẽn (do sỏi phân, hạch bạch huyết phì đại, hoặc dị vật), dẫn đến ứ đọng dịch, tăng áp lực trong lòng ruột, thiếu máu nuôi và cuối cùng là hoại tử, vỡ mủ nếu không được can thiệp kịp thời.
Cơn đau ban đầu xuất hiện quanh rốn vì đây là vùng chi phối bởi thần kinh nội tạng – nơi cảm giác đau chưa định vị rõ. Khi viêm lan ra thanh mạc (màng bụng), cơn đau trở nên khu trú, dữ dội hơn ở hố chậu phải, do thần kinh thành bụng chi phối vùng này rất nhạy cảm.
Các dấu hiệu điển hình của viêm ruột thừa cấp
– Đau bụng: Bắt đầu âm ỉ quanh rốn, sau 6–12 giờ di chuyển xuống hố chậu phải và trở nên liên tục, tăng khi ho, hắt hơi, đi lại hoặc thay đổi tư thế.
– Buồn nôn, nôn: Thường xuất hiện sau cơn đau, không phải triệu chứng khởi phát.
– Chán ăn rõ rệt: Đây là một dấu hiệu quan trọng – người bệnh gần như không muốn ăn gì, khác với các rối loạn tiêu hóa thông thường.
– Sốt nhẹ (37.5–38.5°C): Nếu sốt cao (>39°C), có thể đã có biến chứng vỡ ruột thừa.
– Rối loạn tiêu hóa: Có thể táo bón hoặc tiêu chảy, nhưng không phải triệu chứng chính.
– Bụng cứng, đau khi ấn: Đặc biệt ở hố chậu phải – dấu hiệu “phản ứng thành bụng” cho thấy viêm đã lan rộng.
Đặc điểm đau ruột thừa ở phụ nữ – dễ nhầm lẫn, khó chẩn đoán
Ở phụ nữ, viêm ruột thừa dễ bị nhầm với các bệnh phụ khoa như:
– Viêm vùng chậu
– U nang buồng trứng xoắn hoặc vỡ
Một số dấu hiệu “gây nhiễu” như đau khi đi tiểu, kinh nguyệt bất thường có thể làm chẩn đoán phức tạp hơn. Trong phòng khám, tôi thường phải kết hợp siêu âm vùng chậu và xét nghiệm beta-hCG để loại trừ nguyên nhân sản – phụ khoa trước khi kết luận viêm ruột thừa.
Với phụ nữ mang thai, tử cung lớn đẩy ruột thừa lên cao, nên cơn đau có thể xuất hiện ở vùng bụng giữa hoặc hạ sườn phải, khiến chẩn đoán càng khó khăn. Tỷ lệ biến chứng cũng cao hơn do chậm trễ can thiệp.
Khi nào cần đi viện ngay? – Dấu hiệu cảnh báo nguy hiểm
Bạn nên đến cơ sở y tế ngay lập tức nếu có:
– Đau bụng di chuyển từ rốn xuống hố chậu phải kèm chán ăn rõ rệt
– Đau tăng khi ho, đi lại, hoặc ấn vào bụng dưới bên phải
– Sốt nhẹ kèm nôn, không giảm sau 6–12 giờ
– Bụng chướng, cứng, hoặc đau lan toàn bụng (dấu hiệu vỡ ruột thừa)
Lưu ý quan trọng: Tuyệt đối không tự dùng thuốc giảm đau, chườm nóng hay thuốc nhuận tràng. Những biện pháp này có thể làm mờ triệu chứng, che lấp diễn tiến bệnh và làm chậm trễ phẫu thuật, tăng nguy cơ vỡ ruột thừa.
Tư thế nằm và cơn đau – có đáng tin cậy không?
Nhiều người cho rằng nằm nghiêng bên phải hoặc co gối sẽ bớt đau – điều này có thể đúng do giảm căng màng bụng. Ngược lại, nằm ngửa duỗi thẳng chân có thể làm đau tăng. Tuy nhiên, tư thế không phải tiêu chí chẩn đoán, mà chỉ là biểu hiện phụ. Tôi từng gặp bệnh nhân cố chịu đau vì “nằm co lại thấy đỡ”, đến khi vỡ ruột thừa mới nhập viện – rất nguy hiểm.
Viêm ruột thừa là cấp cứu ngoại khoa thường gặp, tiến triển nhanh và có thể đe dọa tính mạng nếu chậm trễ điều trị. Cơn đau điển hình bắt đầu quanh rốn rồi khu trú ở hố chậu phải, kèm chán ăn, nôn và sốt nhẹ – là “bộ ba” bạn cần nhớ.
Nếu nghi ngờ, hãy đến bệnh viện ngay, đừng chờ đợi hay tự điều trị. Việc chẩn đoán sớm bằng siêu âm, xét nghiệm máu và can thiệp phẫu thuật kịp thời sẽ giúp bạn tránh được biến chứng nặng như viêm phúc mạc hay nhiễm trùng huyết.
