Nước muối sinh lý nhỏ mũi có tác dụng gì?

Chào bạn!
Nước muối sinh lý nhỏ mũi (dung dịch natri clorid 0,9%) là một sản phẩm y tế đơn giản nhưng rất hiệu quả trong việc làm sạch, dưỡng ẩm và hỗ trợ điều trị các vấn đề về mũi – họng, đặc biệt ở trẻ nhỏ và người bị viêm mũi dị ứng, cảm lạnh. Tuy nhiên, để đạt hiệu quả và tránh tác dụng phụ, bạn cần hiểu rõ cách dùng đúng.

Dưới đây, tôi sẽ chia sẻ chi tiết từ nguyên nhân nên dùng, dấu hiệu cần lưu ý, đến hướng dẫn sử dụng an toàn dựa trên kinh nghiệm lâm sàng nhiều năm của mình.

Vì sao nên dùng nước muối sinh lý nhỏ mũi?

Nước muối sinh lý (NaCl 0,9%) có áp suất thẩm thấu tương đương với dịch cơ thể, nên rất an toàn khi tiếp xúc với niêm mạc mũi. Một số tác dụng chính bao gồm:

– Làm loãng dịch nhầy, giúp đào thải bụi bẩn, vi khuẩn, virus và dị nguyên (như phấn hoa, lông thú) ra khỏi mũi.
– Dưỡng ẩm niêm mạc mũi, đặc biệt hữu ích trong môi trường khô hanh hoặc khi dùng điều hòa thường xuyên.
– Hỗ trợ điều trị viêm mũi, viêm xoang nhẹ, cảm cúm, hoặc nghẹt mũi do thời tiết.
– Phòng ngừa nhiễm trùng đường hô hấp trên, nhất là ở trẻ em – nhóm đối tượng dễ bị tái phát viêm mũi – họng.

Trong phòng khám, tôi thường khuyên phụ huynh dùng nước muối sinh lý như bước chăm sóc mũi hàng ngày cho trẻ dưới 5 tuổi, thay vì vội vàng dùng thuốc co mạch.

Khi nào nên đi khám thay vì chỉ nhỏ nước muối?

Mặc dù nước muối sinh lý rất an toàn, nhưng nó không phải là thuốc điều trị. Bạn cần đưa con (hoặc bản thân) đi khám nếu xuất hiện các dấu hiệu sau:

– Nghẹt mũi, chảy mũi kéo dài trên 10–14 ngày không cải thiện.
– Dịch mũi đặc, vàng xanh, có mùi hôi – gợi ý nhiễm khuẩn xoang.
– Sốt cao (>38,5°C), đau mặt, sưng quanh mắt hoặc giảm khứu giác.
– Trẻ bỏ bú, quấy khóc, thở khò khè hoặc có dấu hiệu khó thở.
– Dùng nước muối đều đặn mà triệu chứng vẫn nặng hơn sau 3–5 ngày.

Đây có thể là dấu hiệu của viêm xoang cấp, dị vật mũi (ở trẻ nhỏ), hoặc bệnh lý mũi mạn tính cần can thiệp chuyên sâu.

Cách dùng nước muối sinh lý nhỏ mũi đúng chuẩn

Dù đơn giản, nhưng nhiều người vẫn dùng sai cách, khiến hiệu quả giảm hoặc gây khó chịu. Dưới đây là hướng dẫn chi tiết:

– Chọn đúng loại: Dùng dung dịch NaCl 0,9% dạng nhỏ giọt hoặc xịt phun sương. Tránh các sản phẩm có thêm tinh dầu, kháng sinh hay chất bảo quản nếu không có chỉ định.
– Tư thế nhỏ mũi: Với trẻ nhỏ, đặt nằm nghiêng; với người lớn, ngửa đầu nhẹ sang bên. Nhỏ 2–3 giọt vào mỗi bên mũi.
– Thời điểm: Sáng sau khi ngủ dậy và/hoặc trước khi đi ngủ. Có thể dùng thêm khi mũi đặc, nghẹt (tối đa 4–6 lần/ngày).
– Làm sạch sau khi nhỏ: Sau 30–60 giây, nhẹ nhàng xì mũi (trẻ nhỏ thì dùng bóng hút mũi) để loại bỏ dịch nhầy.
– Vệ sinh dụng cụ: Nếu dùng chai nhỏ giọt tái sử dụng, rửa sạch bằng nước sôi để nguội và để khô sau mỗi lần dùng.

Lưu ý: Không dùng nước muối tự pha tại nhà (muối ăn + nước) vì dễ sai nồng độ, gây kích ứng niêm mạc.

Những sai lầm phổ biến khi dùng nước muối sinh lý

Qua nhiều năm khám cho cả trẻ em và người lớn, tôi thấy một số lỗi rất thường gặp:

– Lạm dụng quá mức: Dùng liên tục cả chục lần/ngày khiến niêm mạc mũi mất lớp bảo vệ tự nhiên, dễ khô rát.
– Dùng chai đã mở quá 15–30 ngày: Dung dịch có thể bị nhiễm khuẩn, đặc biệt nếu đầu nhỏ tiếp xúc trực tiếp với mũi.
– Nhầm với thuốc co mạch: Nước muối không làm hết nghẹt mũi tức thì như Otrivin hay Xylomethazolin – nó hỗ trợ làm sạch, không co mạch.
– Dùng cho trẻ sơ sinh không đúng kỹ thuật: Nhỏ quá mạnh hoặc sai tư thế có thể gây sặc, trào ngược vào tai giữa.

Nước muối sinh lý nhỏ mũi là “người bạn đồng hành” tuyệt vời cho sức khỏe hô hấp, đặc biệt trong mùa lạnh hoặc môi trường ô nhiễm. Tuy nhiên, nó chỉ phát huy tác dụng khi được dùng đúng chỉ định, đúng cách và đúng thời điểm.

Nếu bạn thấy triệu chứng mũi – họng kéo dài, tái phát nhiều lần, đừng chỉ dựa vào nước muối – hãy đi khám để tìm nguyên nhân gốc rễ, như dị ứng, vẹo vách ngăn hay viêm xoang mạn tính. Việc chẩn đoán sớm sẽ giúp tránh biến chứng và điều trị hiệu quả hơn.

Chúc bạn và gia đình luôn khỏe mạnh!