Ibuprofen có hạ sốt được không?
Chào bạn,
Ibuprofen hoàn toàn có thể dùng để hạ sốt, không chỉ giảm đau như nhiều người lầm tưởng. Đây là một thuốc kháng viêm không steroid (NSAID) có tác dụng hạ sốt rõ rệt nhờ cơ chế ức chế tổng hợp prostaglandin – chất trung gian gây sốt trong não. Tuy nhiên, việc dùng ibuprofen cần đúng liều, đúng đối tượng và hiểu rõ các cảnh báo đi kèm.
Dưới đây, tôi sẽ giải thích chi tiết để bạn yên tâm hơn khi sử dụng ibuprofen trong tình huống sốt – dù ở người lớn hay trẻ em.
Vì sao ibuprofen có thể hạ sốt?
Sốt là phản ứng sinh lý của cơ thể khi có nhiễm trùng hoặc viêm. Trung tâm điều nhiệt ở vùng dưới đồi (hypothalamus) bị “đánh lừa” bởi các chất trung gian như prostaglandin E2 (PGE2), khiến thân nhiệt tăng lên.
Ibuprofen hoạt động bằng cách:
– Ức chế enzyme cyclooxygenase (COX), làm giảm sản xuất prostaglandin – đặc biệt là PGE2.
– Từ đó “tái lập” ngưỡng thân nhiệt bình thường, giúp cơ thể toát mồ hôi, giãn mạch và hạ nhiệt.
Khác với paracetamol (chủ yếu tác động tại hệ thần kinh trung ương), ibuprofen còn có hiệu quả chống viêm mạnh – nên đặc biệt phù hợp khi sốt đi kèm viêm, ví dụ: viêm họng, viêm amidan, hoặc sau tiêm vắc-xin.
Khi nào nên chọn ibuprofen thay vì paracetamol để hạ sốt?
Trong thực hành lâm sàng, tôi thường cân nhắc ibuprofen khi:
– Sốt kéo dài trên 48 giờ mà paracetamol không đáp ứng đủ.
– Sốt đi kèm dấu hiệu viêm rõ: sưng, đỏ, đau tại chỗ (ví dụ: viêm tai giữa, viêm khớp do virus).
– Bệnh nhân cần tác dụng hạ sốt kéo dài hơn (ibuprofen duy trì hiệu quả ~6–8 giờ, trong khi paracetamol chỉ ~4–6 giờ).
Tuy nhiên, không nên tự ý thay thế nếu chưa rõ nguyên nhân sốt – đặc biệt ở trẻ nhỏ, người già hoặc người có bệnh nền.
Liều dùng an toàn ibuprofen hạ sốt cho từng nhóm tuổi
Việc dùng sai liều là nguyên nhân phổ biến gây tác dụng phụ. Dưới đây là hướng dẫn chung (luôn tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi dùng):
– Trẻ từ 6 tháng trở lên: 5–10 mg/kg/lần, cách nhau 6–8 giờ, tối đa 4 lần/ngày.
– Người lớn: 200–400 mg/lần khi sốt ≥38.5°C, không quá 1200 mg/ngày nếu tự dùng tại nhà.
Lưu ý:
– Không dùng ibuprofen cho trẻ <6 tháng tuổi.
– Tránh dùng đồng thời với các NSAID khác (aspirin, diclofenac…).
– Nên uống sau ăn để giảm kích ứng dạ dày.
Dấu hiệu cảnh báo: Khi nào không nên dùng ibuprofen để hạ sốt?
Mặc dù hiệu quả, ibuprofen chống chỉ định hoặc cần thận trọng trong các trường hợp sau:
– Có tiền sử loét dạ dày, xuất huyết tiêu hóa.
– Suy thận, suy tim, hoặc đang dùng thuốc lợi tiểu.
– Dị ứng với aspirin hoặc NSAID (có thể gây co thắt phế quản).
– Trẻ bị sốt do thủy đậu hoặc nghi ngờ sốt xuất huyết – vì ibuprofen làm tăng nguy cơ xuất huyết.
Nếu sau 2–3 liều ibuprofen mà sốt không giảm, hoặc xuất hiện phát ban, nôn liên tục, lơ mơ – bạn cần đưa người bệnh đi khám ngay.
Lời khuyên của bác sĩ khi dùng ibuprofen hạ sốt
Trong phòng khám, tôi thường nhấn mạnh với phụ huynh: “Hạ sốt không phải là mục tiêu duy nhất – quan trọng là tìm nguyên nhân.” Ibuprofen là công cụ hỗ trợ tốt, nhưng không thay thế chẩn đoán.
Bạn nên:
– Theo dõi sát thân nhiệt và các triệu chứng kèm theo (ho, đau bụng, phát ban…).
– Kết hợp bù nước đầy đủ – sốt làm mất nước nhanh, đặc biệt ở trẻ.
– Không lạm dụng thuốc hạ sốt chỉ vì “sợ sốt”, nhất là khi trẻ vẫn chơi, ăn uống bình thường dù sốt nhẹ (37.5–38.5°C).
Nếu bạn còn phân vân giữa ibuprofen và paracetamol, hãy nhớ: paracetamol an toàn hơn cho dạ dày và trẻ nhỏ, còn ibuprofen mạnh hơn về chống viêm và kéo dài tác dụng – lựa chọn nên dựa trên tình trạng cụ thể, không phải “thuốc nào mạnh hơn”.
Hy vọng những chia sẻ trên giúp bạn hiểu rõ hơn về vai trò của ibuprofen trong hạ sốt – và quan trọng nhất, dùng thuốc một cách an toàn, có chủ đích, không chỉ vì “nghe nói”. Nếu sốt kéo dài hoặc tái diễn, đừng chần chừ đi khám để loại trừ nguyên nhân nghiêm trọng.
