Bị ốm khi nào cần đi khám bác sĩ?
Chào bạn, cảm ơn bạn đã chia sẻ. “Bị ốm” là cách chúng ta thường dùng để nói về tình trạng cơ thể không khỏe, có thể do nhiễm trùng, rối loạn nội tiết, suy giảm miễn dịch hoặc thậm chí là dấu hiệu của một bệnh lý tiềm ẩn. Dù nhiều trường hợp chỉ là cảm cúm thông thường và tự khỏi sau vài ngày, nhưng cũng có những biểu hiện “ốm” lại là lời cảnh báo sớm của các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng. Tôi sẽ giúp bạn phân biệt rõ hơn để bạn biết khi nào nên nghỉ ngơi tại nhà, và khi nào cần đến gặp bác sĩ ngay.
Những dấu hiệu thường gặp khi bị ốm
Khi cơ thể “kêu cứu”, nó thường gửi đi những tín hiệu rất cụ thể. Một số triệu chứng phổ biến bao gồm:
– Triệu chứng hô hấp: ho, đau họng, nghẹt mũi, chảy nước mũi, hắt hơi – thường gặp trong cảm lạnh hoặc cúm.
– Sốt và ớn lạnh: thân nhiệt tăng trên 37,5°C, kèm cảm giác rét run hoặc đổ mồ hôi liên tục.
– Mệt mỏi và đau nhức: bạn cảm thấy kiệt sức dù không làm việc nặng, kèm đau đầu, đau cơ hoặc nhức mỏi toàn thân.
– Rối loạn tiêu hóa: buồn nôn, nôn, tiêu chảy hoặc đau bụng – có thể do virus dạ dày, ngộ độc thực phẩm hoặc nhiễm khuẩn đường ruột.
– Thay đổi khẩu vị: chán ăn, mất cảm giác ngon miệng, thậm chí mất vị giác hoặc khứu giác – đặc biệt phổ biến trong giai đoạn sau đại dịch.
– Các biểu hiện khác: khó thở nhẹ, mất tập trung, tinh thần uể oải, dễ cáu gắt hoặc buồn bã.
Nguyên nhân khiến bạn “bị ốm”
Không phải lúc nào “ốm” cũng do cảm cúm. Trong thực tế lâm sàng, tôi gặp rất nhiều bệnh nhân tưởng chỉ “mệt trong người” nhưng hóa ra lại liên quan đến các yếu tố sâu xa hơn:
– Nhiễm trùng: virus (như cúm, RSV, SARS-CoV-2), vi khuẩn (viêm họng do liên cầu), nấm hoặc ký sinh trùng đều có thể xâm nhập và gây bệnh.
– Vệ sinh kém: ăn thực phẩm bẩn, uống nước không đảm bảo, hoặc tiếp xúc với bề mặt nhiễm khuẩn mà không rửa tay.
– Suy giảm miễn dịch: do thiếu ngủ kéo dài, căng thẳng mãn tính, chế độ ăn thiếu vi chất (đặc biệt là kẽm, vitamin D, sắt), hoặc các bệnh như lupus, HIV.
– Tác động môi trường: thời tiết chuyển mùa đột ngột, ô nhiễm không khí, độ ẩm thấp làm niêm mạc mũi họng khô và dễ bị tấn công.
– Lối sống không lành mạnh: ít vận động, hút thuốc, uống rượu bia thường xuyên – tất cả đều làm suy yếu hàng rào bảo vệ tự nhiên của cơ thể.
Khi nào cần lo lắng và đi khám ngay?
Không phải mọi cơn sốt hay cơn mệt đều nguy hiểm, nhưng có những dấu hiệu bạn không nên bỏ qua:
– Sốt cao trên 39°C kéo dài hơn 48 giờ, không đáp ứng với thuốc hạ sốt.
– Khó thở, thở nhanh, tức ngực – có thể là dấu hiệu viêm phổi, suy tim hoặc cục máu đông.
– Nôn liên tục, không uống được nước, có dấu hiệu mất nước (môi khô, tiểu ít, mắt trũng).
– Đau đầu dữ dội kèm cứng gáy – cảnh báo viêm màng não.
– Lú lẫn, nói ngọng, yếu một bên cơ thể – cần loại trừ đột quỵ.
– Mệt lả đến mức không đứng vững, da xanh tái, mạch nhanh – có thể là sốc nhiễm trùng hoặc suy đa cơ quan.
– Phát ban lan nhanh, sưng phù mặt/miệng – phản ứng dị ứng nặng (sốc phản vệ).
Nếu bạn hoặc người thân xuất hiện bất kỳ dấu hiệu nào trên, hãy đến cơ sở y tế ngay lập tức.
Cách chăm sóc bản thân khi bị ốm nhẹ
Nếu triệu chứng nhẹ và không có dấu hiệu nguy hiểm, bạn có thể tự chăm sóc tại nhà theo hướng dẫn sau:
– Nghỉ ngơi đầy đủ: ngủ đủ giấc giúp tế bào miễn dịch hoạt động hiệu quả hơn.
– Bù nước và điện giải: uống nước ấm, oresol, nước dừa, canh rau – đặc biệt khi có sốt, nôn hoặc tiêu chảy.
– Ăn nhẹ, dễ tiêu: cháo, súp gà, khoai lang, chuối… tránh đồ dầu mỡ, cay nóng.
– Bổ sung vitamin C và kẽm: từ cam, quýt, ổi, hạt bí – nhưng không nên lạm dụng viên uống liều cao.
– Giữ vệ sinh cá nhân: rửa tay thường xuyên, che miệng khi ho, đeo khẩu trang nếu tiếp xúc với người khác.
– Không tự ý dùng kháng sinh: vì đa số “ốm” do virus, kháng sinh không có tác dụng và có thể gây kháng thuốc.
“Ốm gầy” – không chỉ là thiếu cân
Nhiều người nhầm lẫn “gầy” với “khỏe”, nhưng tình trạng ốm nhách – gầy trơ xương, da xanh, tóc rụng, mệt mỏi triền miên – thường phản ánh một vấn đề sâu xa hơn:
– Chế độ ăn thiếu năng lượng hoặc protein kéo dài.
– Rối loạn hấp thu (như bệnh Celiac, viêm ruột).
– Cường giáp, lao phổi, ung thư hoặc các bệnh mạn tính khác.
– Rối loạn tâm lý: chán ăn tâm thần (anorexia nervosa) cũng là nguyên nhân thường bị bỏ sót.
Nếu bạn sụt cân không rõ nguyên nhân (>5% trọng lượng cơ thể trong 6–12 tháng), hãy đi khám toàn diện, bao gồm xét nghiệm máu, chức năng tuyến giáp và đánh giá dinh dưỡng.
“Bị ốm” là phản ứng tự nhiên của cơ thể khi có sự xáo trộn nội môi, nhưng không nên xem nhẹ. Trong phòng khám, tôi thường nói với bệnh nhân: “Đừng đợi đến khi không đứng nổi mới đi khám”. Hãy lắng nghe cơ thể – nếu triệu chứng kéo dài hơn 5–7 ngày, tái phát liên tục, hoặc ảnh hưởng đến sinh hoạt hàng ngày, đó là lúc bạn cần được đánh giá chuyên sâu. Sức khỏe không chỉ là “không đau”, mà là trạng thái cân bằng giữa thể chất, tinh thần và miễn dịch.
