Men gan cao có cần dùng thuốc không?

“Dạo gần đây em thấy mệt mỏi, chán ăn, đôi khi còn buồn nôn. Đi xét nghiệm máu thì bác sĩ nói men gan cao. Em lo lắm – không biết có phải gan đang bị tổn thương nghiêm trọng không, và liệu có cần uống thuốc ngay hay chỉ cần thay đổi lối sống là đủ?”

Chuyên viên tư vấn

Đã trả lời: Ngày

Chào bạn,

Men gan cao không phải là một bệnh, mà là dấu hiệu cho thấy tế bào gan đang bị tổn thương hoặc viêm. Việc có cần dùng thuốc hay không phụ thuộc hoàn toàn vào nguyên nhân gây tăng men gan, mức độ tăng và tình trạng sức khỏe tổng thể của bạn. Trong nhiều trường hợp, chỉ cần điều chỉnh lối sống là men gan có thể trở về bình thường — nhưng cũng có những tình huống bắt buộc phải can thiệp y khoa.

Dưới đây, tôi sẽ giải thích rõ hơn để bạn hiểu khi nào cần thuốc, khi nào không, và làm sao để bảo vệ lá gan của mình một cách hiệu quả.

Nguyên nhân phổ biến khiến men gan tăng cao

Men gan (bao gồm ALT, AST, GGT, ALP) tăng khi tế bào gan bị tổn thương và giải phóng enzyme vào máu. Một số nguyên nhân thường gặp:

– Rượu bia: Là thủ phạm hàng đầu ở người trưởng thành. Uống rượu thường xuyên dù ít hay nhiều đều có thể làm men gan tăng.

– Gan nhiễm mỡ không do rượu (NAFLD): Gặp ở người thừa cân, béo phì, đái tháo đường type 2 hoặc rối loạn lipid máu.

– Viêm gan virus (B, C): Có thể không có triệu chứng rõ ràng nhưng vẫn làm men gan tăng âm ỉ trong thời gian dài.

– Thuốc hoặc thực phẩm chức năng: Một số kháng sinh, thuốc giảm đau (như paracetamol liều cao), thảo dược không rõ nguồn gốc có thể gây độc cho gan.

– Tăng men gan sinh lý tạm thời: Do gắng sức quá mức, nhịn ăn kéo dài, hoặc sau một bữa tiệc “nặng đô”.

Tôi từng gặp nhiều bệnh nhân hoảng hốt khi thấy men gan tăng gấp 2–3 lần, nhưng hóa ra chỉ do uống thuốc cảm cúm liên tục trong 1 tuần hoặc tập gym quá sức!

Dấu hiệu cảnh báo bạn nên đi khám ngay

Men gan cao thường không có triệu chứng rõ rệt ở giai đoạn sớm. Tuy nhiên, nếu bạn có kèm theo các dấu hiệu sau, đừng chần chừ:

– Vàng da, vàng mắt hoặc nước tiểu sẫm màu

– Mệt mỏi kéo dài, chán ăn, buồn nôn dai dẳng

– Đau tức vùng hạ sườn phải (dưới xương sườn bên phải)

– Sụt cân không rõ nguyên nhân

– Men gan tăng trên 2 lần giới hạn trên của bình thường (thường > 80 U/L với ALT/AST) và duy trì qua 2 lần xét nghiệm cách nhau 2–4 tuần

Đặc biệt, nếu bạn có tiền sử viêm gan B/C, nghiện rượu, hoặc đang dùng thuốc dài ngày, việc đánh giá chuyên sâu (siêu âm gan, FibroScan, xét nghiệm virus…) là rất cần thiết.

Khi nào cần dùng thuốc – và khi nào không?

Không phải cứ men gan cao là phải uống thuốc. Trên thực tế, hơn 70% trường hợp chỉ cần can thiệp không dùng thuốc:

– Không cần thuốc nếu nguyên nhân là gan nhiễm mỡ nhẹ, uống rượu vừa phải, hoặc do thuốc cảm cúm ngắn ngày. Lúc này, bạn chỉ cần: ngừng rượu, ngưng thuốc không cần thiết, ăn uống lành mạnh và vận động đều.

– Cần thuốc nếu:

• Viêm gan virus B/C hoạt động → cần thuốc kháng virus

• Viêm gan do tự miễn → cần corticosteroid hoặc thuốc ức chế miễn dịch

• Men gan tăng rất cao (>500 U/L) nghi do ngộ độc thuốc → cần điều trị cấp cứu

Lưu ý: Không tự ý dùng “thuốc bổ gan” hay “giải độc gan” bán tràn lan trên thị trường. Nhiều sản phẩm này không có bằng chứng khoa học rõ ràng, thậm chí có thể gây hại thêm cho gan.

Cách giảm men gan và bảo vệ gan hiệu quả tại nhà

Nếu nguyên nhân không nghiêm trọng, bạn hoàn toàn có thể cải thiện men gan từ chính lối sống:

– Ngưng rượu bia hoàn toàn – đây là bước quan trọng nhất.

– Giảm cân nếu thừa cân: Giảm 5–10% trọng lượng cơ thể có thể làm men gan giảm đáng kể.

– Ăn uống lành mạnh: Ưu tiên rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên cám; hạn chế đồ chiên xào, đường, chất béo bão hòa.

– Vận động đều đặn: 30 phút đi bộ nhanh mỗi ngày giúp cải thiện chuyển hóa gan.

– Không tự ý dùng thuốc hoặc thực phẩm chức năng nếu chưa hỏi ý kiến bác sĩ.

– Tái khám định kỳ: Xét nghiệm men gan lại sau 4–6 tuần để theo dõi xu hướng.

Men gan cao là “tiếng chuông cảnh báo” từ lá gan – cơ quan thầm lặng nhưng vô cùng quan trọng. Trong đa số trường hợp, đây là tín hiệu sớm giúp bạn kịp thời điều chỉnh lối sống trước khi tổn thương gan trở nên không hồi phục. Đừng vội tìm “thuốc hạ men gan”, hãy tìm nguyên nhân gốc rễ. Nếu bạn lo lắng, tốt nhất nên đến gặp bác sĩ chuyên khoa gan để được tư vấn cá thể hóa – vì mỗi người có một hoàn cảnh và nguyên nhân khác nhau.

Bạn không đơn độc, và lá gan của bạn hoàn toàn có khả năng hồi phục – nếu bạn hành động đúng lúc.