Người có mấy lá gan lá gan và gan gồm mấy thùy?

Chào bạn! Tôi hiểu sự băn khoăn của bạn — nhiều người lầm tưởng “lá gan” là nhiều bộ phận riêng lẻ, nhưng thực ra mỗi người bình thường chỉ có một lá gan duy nhất, dù nó được chia thành nhiều thùy để thuận tiện cho việc mô tả giải phẫu và can thiệp lâm sàng. Dưới đây, tôi sẽ giải thích rõ từng khía cạnh liên quan đến cấu trúc và chức năng của gan — cơ quan nội tạng lớn nhất và kỳ diệu nhất trong cơ thể bạn.

Gan gồm mấy thùy và các thùy có chức năng khác nhau không?

Về mặt giải phẫu học, gan được chia thành hai cách phân chia chính:

– Phân chia theo bề mặt (giải phẫu cổ điển): gồm 2 thùy chính — thùy phải (lớn hơn, chiếm khoảng 60% khối lượng gan) và thùy trái. Ngoài ra còn có thùy vuông và thùy đuôi — hai thùy phụ nhỏ hơn nằm ở mặt dưới gan.

– Phân chia theo chức năng và mạch máu (hệ thống Couinaud): gan được chia thành 8 phân thùy (I–VIII), mỗi phân thùy có nguồn cung cấp máu riêng từ nhánh động mạch gan và tĩnh mạch cửa, đồng thời dẫn lưu mật độc lập. Đây là cách phân chia quan trọng trong phẫu thuật và can thiệp hình ảnh.

Tuy nhiên, tất cả các thùy đều thực hiện cùng một tập hợp chức năng sinh học — không có sự khác biệt về vai trò giữa thùy này và thùy kia. Gan hoạt động như một “nhà máy sinh hóa” thống nhất: giải độc, tổng hợp protein, chuyển hóa chất béo, dự trữ glycogen, sản xuất mật… đều diễn ra ở mọi vùng gan khỏe mạnh.

Gan có khả năng tái tạo không và điều đó có ý nghĩa gì?

Đây là một trong những đặc tính kỳ diệu nhất của gan: nó có khả năng tái tạo mạnh mẽ. Nếu bạn bị cắt bỏ đến 70% gan (trong trường hợp hiến gan hoặc phẫu thuật ung thư), phần gan còn lại có thể phục hồi gần như nguyên vẹn về kích thước và chức năng trong vòng vài tuần đến vài tháng, miễn là mô gan còn lại khỏe mạnh.

Khả năng này có ý nghĩa to lớn trong y học: – Cho phép hiến gan sống — người hiến chỉ cần hiến một phần gan, cả người nhận và người hiến đều có thể phục hồi. – Giúp bệnh nhân sống sót sau tổn thương gan cấp (như ngộ độc paracetamol nặng), miễn là tổn thương chưa lan rộng toàn bộ cơ quan.

Tuy nhiên, cần lưu ý: khả năng tái tạo suy giảm nghiêm trọng khi gan đã bị xơ hóa hoặc xơ gan, do mô sẹo không thể phục hồi.

Gan nằm ở vị trí nào trong ổ bụng?

Gan nằm phía trên bên phải ổ bụng, ngay dưới cơ hoành, kéo dài từ bờ sườn phải sang gần giữa bụng. Phần lớn gan được bảo vệ bởi khung xương sườn, nên bạn không sờ thấy gan ở người khỏe mạnh. Chỉ khi gan to ra (do viêm, ứ huyết, u…), bác sĩ mới có thể cảm nhận được bờ dưới gan khi khám bụng.

Vị trí này rất thuận lợi để gan: – Tiếp nhận máu giàu dinh dưỡng từ ruột non qua tĩnh mạch cửa. – Gần túi mật — nơi dự trữ mật do gan sản xuất. – Dễ dàng thực hiện các thủ thuật chẩn đoán (siêu âm, sinh thiết) qua khoảng liên sườn.

Phân thùy gan là gì và tại sao chúng quan trọng?

“Phân thùy gan” (hay segment gan) là cách chia gan thành 8 đơn vị chức năng độc lập theo hệ thống Couinaud — dựa trên sự phân nhánh của tĩnh mạch gan, động mạch gan và ống mật. Mỗi phân thùy có: – Nguồn máu vào riêng (từ nhánh động mạch gan và tĩnh mạch cửa). – Hệ thống dẫn lưu mật riêng. – Đường thoát máu ra qua nhánh tĩnh mạch gan.

Điều này cực kỳ quan trọng vì: – Phẫu thuật gan có thể cắt bỏ chính xác một phân thùy mà không làm tổn thương các phần còn lại. – Chẩn đoán hình ảnh (CT, MRI) dựa vào phân thùy để xác định vị trí khối u, áp xe hay tổn thương. – Điều trị can thiệp (như nút mạch, đốt u) được thực hiện theo từng phân thùy để tối ưu hiệu quả và giảm biến chứng.

Gan có vai trò gì trong việc tiêu hóa?

Mặc dù gan không trực tiếp tiếp xúc với thức ăn, nhưng nó đóng vai trò trung tâm trong tiêu hóa, chủ yếu thông qua sản xuất mật:

– Mật do tế bào gan tiết ra, chứa muối mật — chất giúp nhũ hóa chất béo trong ruột non, biến chúng thành những giọt nhỏ để enzyme lipase dễ dàng phân giải. – Không có mật, cơ thể khó hấp thu chất béo và các vitamin tan trong dầu (A, D, E, K), dẫn đến rối loạn dinh dưỡng. – Ngoài ra, gan còn chuyển hóa các chất dinh dưỡng (glucid, lipid, protein) sau khi chúng được hấp thu từ ruột, biến chúng thành dạng cơ thể có thể sử dụng hoặc dự trữ.

Nói cách khác: gan là “trạm xử lý hậu cần” của hệ tiêu hóa — không tiêu hóa trực tiếp, nhưng quyết định hiệu quả của toàn bộ quá trình.

Kết luận của bác sĩ

Một người chỉ có một lá gan duy nhất, nhưng được chia thành nhiều thùy/phân thùy để thuận tiện cho chẩn đoán và điều trị. Tất cả các phần đều thực hiện cùng chức năng sinh học thiết yếu, và gan có khả năng tái tạo vượt trội — một đặc ân sinh học hiếm có. Tuy nhiên, khả năng này không vô hạn, đặc biệt khi gan đã bị tổn thương mạn tính. Vì vậy, bảo vệ gan từ sớm — qua chế độ ăn, hạn chế rượu bia, tiêm phòng viêm gan — là cách tốt nhất để giữ “nhà máy sinh hóa” này hoạt động trọn đời.