Người bị gout không nên ăn gì, tại sao cần hạn chế purine?

Chào bạn, purine là một hợp chất tự nhiên có trong nhiều loại thực phẩm, khi được chuyển hóa sẽ tạo thành acid uric – nguyên nhân chính gây cơn gout cấp. Tuy nhiên, bạn không cần kiêng hoàn toàn thịt, hải sản hay đậu, mà nên điều chỉnh lượng và loại thực phẩm phù hợp. Tôi sẽ giải thích rõ hơn ngay sau đây.

Purine là gì và vai trò của nó trong bệnh gout?

Purine là các hợp chất hữu cơ tồn tại tự nhiên trong cơ thể và trong nhiều loại thực phẩm. Khi purine bị phân hủy, chúng tạo thành acid uric – một chất thải bình thường. Ở người khỏe mạnh, acid uric được đào thải qua thận. Nhưng ở người bị gout, nồng độ acid uric trong máu tăng cao (tăng acid uric máu), dẫn đến hình thành tinh thể urat lắng đọng ở khớp, gây viêm, sưng và đau dữ dội.

Tôi có cần kiêng hoàn toàn thịt và hải sản không?

Không, bạn không cần kiêng tuyệt đối, nhưng cần hạn chế nhóm thực phẩm giàu purine:

– Thịt đỏ (bò, heo, dê) và nội tạng động vật (gan, thận, lòng) chứa lượng purine rất cao → nên hạn chế tối đa.

– Hải sản như tôm, cua, mực, sò điệp, cá mòi, cá trích… cũng giàu purine → chỉ nên ăn 1–2 lần/tuần, mỗi lần dưới 100g.

– Thịt gia cầm (gà, vịt) và trứng có lượng purine trung bình → có thể ăn điều độ (3–4 bữa/tuần).

Trong thực tế lâm sàng, tôi thấy nhiều bệnh nhân lo lắng quá mức và kiêng khem triệt để, dẫn đến suy nhược. Quan trọng hơn là cân bằng dinh dưỡng, không loại bỏ hoàn toàn protein động vật.

Đậu phụ và các loại đỗ có an toàn cho người bị gout?

Có. Dù đậu nành và các chế phẩm (đậu phụ, sữa đậu nành) từng bị nghi ngờ do chứa purine thực vật, nhưng nghiên cứu hiện đại cho thấy purine từ thực vật ít làm tăng acid uric hơn purine từ động vật.

– Đậu phụ, đậu Hà Lan, đậu xanh… không làm tăng nguy cơ cơn gout cấp.

– Ngược lại, chế độ ăn giàu thực vật còn giúp giảm viêm và hỗ trợ kiểm soát cân nặng – yếu tố quan trọng trong quản lý gout.

Bạn hoàn toàn có thể ăn đậu phụ 3–4 lần/tuần mà không lo lắng.

Bia và rượu, loại nào tệ hơn đối với bệnh gout?

Bia là kẻ thù số một của người bị gout, còn rượu mạnh (như whisky, vodka) cũng không tốt, nhưng rượu vang đỏ ở mức vừa phải có thể ít ảnh hưởng hơn.

– Bia không chỉ giàu purine (do men bia) mà còn ức chế đào thải acid uric qua thận.

– Rượu mạnh làm tăng sản xuất acid uric và gây mất nước – làm acid uric đậm đặc hơn trong máu.

– Rượu vang đỏ có lượng purine thấp, nhưng vẫn nên hạn chế (≤1 ly/ngày nếu uống).

Lời khuyên của tôi: tốt nhất là tránh hoàn toàn bia, và hạn chế mọi loại rượu, đặc biệt trong giai đoạn đang có cơn gout.

Tôi nên uống bao nhiêu nước mỗi ngày để hỗ trợ kiểm soát gout?

Uống đủ nước giúp loãng máu, tăng đào thải acid uric qua nước tiểu và ngăn ngừa sỏi thận – biến chứng thường gặp ở người gout.

– Mục tiêu: 2–2,5 lít nước/ngày (tương đương 8–10 ly).

– Ưu tiên nước lọc, nước khoáng không gas.

– Tránh nước ngọt có gas, nước trái cây đóng chai – vì chứa nhiều fructose.

Nếu bạn ra mồ hôi nhiều (do làm việc nặng, tập thể dục), cần bù thêm nước để tránh cô đặc acid uric.

Tôi có thể ăn trái cây nào? Trái cây có chứa fructose không?

Bạn vẫn có thể ăn trái cây, nhưng nên chọn loại ít fructose và ăn điều độ.

– Fructose (đường trái cây) làm tăng sản xuất acid uric và giảm đào thải qua thận.

– Trái cây nên ăn: dâu tây, việt quất, cam, bưởi, táo (với lượng vừa phải).

– Trái cây hạn chế: xoài chín, nho, nhãn, vải, mít – vì giàu fructose.

– Tuyệt đối tránh nước ép trái cây công nghiệp và siro ngô giàu fructose (HFCS).

Một lưu ý nhỏ: vitamin C tự nhiên từ trái cây (như cam, ổi) có thể giúp giảm nhẹ nồng độ acid uric – nên đừng bỏ trái cây hoàn toàn.

Chế độ ăn kiêng có thể thay thế thuốc điều trị gout không?

Không. Dù chế độ ăn hợp lý giúp giảm tần suất cơn gout và hỗ trợ điều trị, nhưng không thể thay thế thuốc khi bạn đã có chẩn đoán gout mạn tính.

– Nếu acid uric máu > 6 mg/dL và có cơn gout tái phát, thuốc hạ acid uric (như allopurinol, febuxostat) là cần thiết để ngăn tổn thương khớp vĩnh viễn.

– Ăn kiêng đơn thuần thường chỉ giảm acid uric khoảng 10–15%, trong khi thuốc có thể giảm 30–50%.

– Kết hợp thuốc + dinh dưỡng + lối sống mới là chiến lược toàn diện.

Tôi từng gặp nhiều bệnh nhân chỉ tin vào “ăn kiêng tự nhiên” và trì hoãn dùng thuốc, dẫn đến biến dạng khớp, sỏi thận – những tổn thương không thể phục hồi.

Purine từ thực phẩm động vật là yếu tố thúc đẩy cơn gout, nhưng bạn không cần kiêng khem cực đoan. Thay vào đó, hãy ưu tiên thực phẩm thực vật, uống đủ nước, tránh bia rượu, và tuân thủ điều trị y khoa khi cần. Gout là bệnh mạn tính – kiểm soát tốt không chỉ giúp bạn hết đau, mà còn bảo vệ khớp và thận lâu dài.