Loãng xương do đâu: Những nguyên nhân chính bạn cần biết

Chào bạn,

Loãng xương không chỉ đơn thuần là “bệnh của người già” – đây là tình trạng xương mất dần mật độ và chất lượng, khiến xương trở nên giòn, dễ gãy ngay cả với chấn thương nhẹ. Nguyên nhân gây loãng xương thường là sự kết hợp giữa yếu tố không thể thay đổi (như tuổi tác, giới tính) và những yếu tố liên quan đến lối sống, bệnh lý hoặc thuốc men.

Dưới đây, tôi sẽ giải thích rõ hơn để bạn hiểu tại sao xương lại “mỏng dần” theo thời gian – và quan trọng hơn, làm sao để phát hiện sớm và phòng ngừa hiệu quả.

Những nguyên nhân phổ biến gây loãng xương

– Tuổi tác và giới tính: Phụ nữ sau mãn kinh (đặc biệt từ 50 tuổi trở đi) có nguy cơ cao do sụt giảm estrogen – hormone quan trọng giúp duy trì khối lượng xương. Nam giới cũng bị loãng xương, nhưng thường muộn hơn và tiến triển chậm hơn.

– Thiếu canxi và vitamin D kéo dài: Canxi là “vật liệu xây dựng” chính của xương, trong khi vitamin D giúp cơ thể hấp thu canxi hiệu quả. Chế độ ăn thiếu hụt hai dưỡng chất này trong nhiều năm sẽ làm xương yếu dần.

– Lối sống ít vận động: Xương cũng như cơ – nếu không được “rèn luyện” qua vận động, chúng sẽ teo dần. Người ngồi nhiều, ít tiếp xúc ánh nắng, hoặc nằm lâu do bệnh lý dễ bị loãng xương hơn.

– Sử dụng thuốc corticosteroid kéo dài: Đây là nhóm thuốc thường dùng trong điều trị hen suyễn, lupus, viêm khớp dạng thấp… nhưng nếu dùng liều cao trong thời gian dài, chúng ức chế quá trình tạo xương và tăng hủy xương.

– Bệnh lý nội tiết hoặc tiêu hóa: Cường giáp, suy thận mạn, bệnh Celiac, hội chứng ruột kích thích… có thể ảnh hưởng đến hấp thu canxi hoặc chuyển hóa xương.

– Yếu tố di truyền: Nếu trong gia đình có người thân (đặc biệt là cha mẹ) từng gãy xương do loãng xương, nguy cơ của bạn cũng cao hơn.

Dấu hiệu cảnh báo bạn nên đi khám

Loãng xương thường “im lặng” cho đến khi xảy ra gãy xương – nhưng bạn có thể chú ý một số dấu hiệu sớm:

– Đau lưng âm ỉ, đặc biệt khi đứng hoặc mang vác nhẹ.

– Giảm chiều cao rõ rệt (>3 cm trong vài năm).

– Gù lưng hoặc thay đổi dáng đi.

– Gãy xương sau chấn thương rất nhẹ (ví dụ: trượt chân, ho mạnh, nhấc túi xách).

Nếu bạn trên 50 tuổi, có yếu tố nguy cơ (như đã nêu ở trên), hoặc từng gãy xương không rõ nguyên nhân – tôi khuyên bạn nên làm xét nghiệm đo mật độ xương (DEXA) để đánh giá chính xác.

Cách phòng ngừa và làm chậm tiến triển loãng xương

– Bổ sung đủ canxi và vitamin D: Người trưởng thành cần khoảng 1000–1200 mg canxi/ngày (qua thực phẩm như sữa, tôm, rau xanh đậm) và 600–800 IU vitamin D (từ ánh nắng mặt trời buổi sáng hoặc thực phẩm bổ sung).

– Tập luyện đều đặn: Các bài tập chịu lực như đi bộ, leo cầu thang, yoga nhẹ giúp kích thích tạo xương. Tránh nằm bất động kéo dài.

– Hạn chế rượu, bỏ thuốc lá: Cả hai đều làm tăng tốc độ mất xương.

– Kiểm tra sức khỏe định kỳ: Đặc biệt nếu bạn đang dùng thuốc corticosteroid hoặc có bệnh mạn tính ảnh hưởng đến xương.

– Không tự ý dùng thuốc bổ xương: Một số sản phẩm chứa quá nhiều canxi có thể gây sỏi thận hoặc vôi hóa mạch máu nếu không có chỉ định y khoa.

Loãng xương là bệnh có thể phòng ngừa và kiểm soát tốt nếu phát hiện sớm. Trong phòng khám, tôi từng gặp nhiều bệnh nhân chỉ đi khám sau khi gãy xương cổ tay hay đốt sống – trong khi đáng lẽ họ có thể được can thiệp từ trước đó nhiều năm. Nếu bạn có bất kỳ yếu tố nguy cơ nào, đừng chờ đến khi “xương kêu cứu” – hãy chủ động tầm soát và xây dựng lối sống bảo vệ xương ngay hôm nay.