Hen suyễn là một trong những căn bệnh hô hấp mạn tính phổ biến. Khi bệnh diễn tiến nghiêm trọng, nguy cơ tử vong có thể xảy ra nếu không được cấp cứu kịp thời. Vậy, nguyên nhân và triệu chứng bệnh hen suyễn ở trẻ em là gì?
Menu xem nhanh:
1.Định nghĩa bệnh và triệu chứng
1.1. Bệnh hen suyễn ở trẻ em là bệnh gì?
Hen suyễn, còn được gọi là hen phế quản (tiếng Anh: Asthma), là một bệnh viêm niêm mạc phế quản mạn tính, đặc trưng bởi sự tắc nghẽn của đường thở do sự phù nề, viêm niêm mạc phế quản, tăng tiết đờm và co thắt của cơ trơn phế quản. Bệnh thường xảy ra khi bị tiếp xúc trực tiếp hoặc gián tiếp với các tác nhân kích thích, gây ra các triệu chứng như ho, cảm giác nặng ngực, khó thở và khò khè.
1.2. Những triệu chứng bệnh hen suyễn ở trẻ em là gì?
Các triệu chứng của hen suyễn có thể khác nhau đối với từng người. Các biểu hiện của hen suyễn thường không đồng nhất và có thể gây nhầm lẫn với các bệnh phổi khác như giãn phế quản, lao, COPD và những bệnh tương tự. Trẻ có thể trải qua các cơn hen không đều, chỉ xuất hiện triệu chứng vào những thời điểm cụ thể hoặc khi tiếp xúc với các tác nhân gây dị ứng.
Sau khi cơn hen kết thúc, trẻ có thể trở lại trạng thái bình thường.
Triệu chứng điển hình của hen ở trẻ nhỏ là khó thở
Triệu chứng và dấu hiệu của hen suyễn gồm:
Cơn hen là một trong những dấu hiệu điển hình của hen suyễn. Cơn hen thường có những đặc điểm sau:
– Khó thở, thường xảy ra chậm và đi kèm tiếng cò cử.
– Cơn hen thường xuất hiện ban đêm hoặc khi thời tiết thay đổi.
– Ngoài ra, bệnh hen suyễn còn có thể cho thấy một số triệu chứng bổ sung như:
+ Hắt hơi và sổ mũi.
+ Tức ngực và cảm giác khó chịu ở vùng ngực.
+ Ho khan và khó thở khi thở ra.
+ Trong những cơn hen nặng hơn, trẻ có thể cần ngồi chống tay, mở miệng để thở.
+ Các cơn hen có thể tái phát hoặc kéo dài.
– Gần cuối cơn hen, triệu chứng khó thở dần giảm và có thể có ho đờm, đôi khi đặc và dính quánh.
Các triệu chứng không điển hình của hen suyễn bao gồm:
– Ho dai dẳng, thường tăng vào ban đêm.
– Khó thở.
– Thở ra khò khè, một dấu hiệu phổ biến ở trẻ em mắc hen suyễn.
– Khó thở gây rối loạn giấc ngủ, hoặc có cơn ho hoặc thở khò khè.
– Các cơn ho hoặc thở khò khè trở nên nặng hơn do nhiễm vi khuẩn hoặc vi rút đường hô hấp, chẳng hạn như cảm lạnh hoặc cảm cúm.
Các dấu hiệu cho thấy bệnh hen suyễn của trẻ có thể đang trở nên tồi tệ hơn bao gồm:
– Các triệu chứng bệnh hen suyễn xuất hiện thường xuyên hơn và gây khó chịu hơn.
– Khó thở tăng lên, có thể được đo bằng máy đo lưu lượng đỉnh để kiểm tra hoạt động của phổi.
– Nhu cầu sử dụng thuốc cắt cơn hen thường xuyên hơn.
Đối với một số trẻ, các dấu hiệu và triệu chứng hen suyễn có thể bùng phát trong những tình huống cụ thể như:
– Hen suyễn gắng sức thường xảy ra khi tập thể dục hoặc tham gia vào hoạt động thể thao, đặc biệt là khi không khí lạnh và khô.
– Hen suyễn do dị ứng gây ra khi tiếp xúc với các chất trong không khí như phấn hoa, chất thải từ côn trùng, phấn nấm, hoặc các chất từ da và nước bọt khô của vật nuôi (như lông thú cưng).
1.3. Những đối tượng trẻ em dễ mắc bệnh hen suyễn
Những trường hợp trẻ dễ bị bệnh hen suyễn đó là:
– Người có cơ địa dị ứng.
– Trẻ em thường bị nhiễm khuẩn đường hô hấp tái đi tái lại nhiều lần.
– Trẻ em có bố mẹ mắc hen suyễn.
– Những trẻ bị ảnh hưởng bởi môi trường ô nhiễm như hóa chất, khói bụi, khói thuốc lá.
– Những trẻ bị mắc bệnh thừa cân, béo phì.
– Những người có tiền sử mắc bệnh dị ứng về da hoặc hệ hô hấp.
Trẻ có cơ địa dị ứng thường có nguy cơ cao mắc bệnh hen
2. Nguyên nhân khiến cho trẻ bị hen suyễn
Có rất nhiều tác nhân khởi phát cơn hen suyễn:
– Khói thuốc lá: Hít phải khói thuốc lá hoặc tiếp xúc với khói thuốc lá do người khác hút có thể gây cơn hen suyễn.
– Mạt bụi: Mạt bụi, đặc biệt là mạt bụi từ con bọ liti, có thể gây cơn suyễn. Vệ sinh sạch vỏ gối, vỏ nệm và tránh sử dụng gối nhồi lông ngỗng, chăn lông. Giặt đồ ở nhiệt độ cao để loại bỏ mạt bụi.
– Ô nhiễm không khí: Ô nhiễm từ khói thải nhà máy, xe cộ và các nguồn khác có thể gây cơn suyễn. Theo dõi chỉ số chất lượng không khí để điều chỉnh hoạt động của mình.
– Dị ứng với gián: Gián và phân gián có thể gây bệnh. Loại bỏ gián trong nhà bằng cách làm sạch và giữ vệ sinh những nơi có thể sinh sôi gián. Sử dụng bẫy hoặc keo dính trên đường đi của gián để giảm số lượng gián trong nhà.
– Thú nuôi: Lông động vật cũng có thể gây bệnh hen suyễn. Hút bụi thường xuyên và lau sàn bằng khăn ẩm để giữ sạch.
– Nấm mốc: Hít thở nấm mốc cũng có thể gây cơn suyễn. Giữ độ ẩm trong nhà ở mức thấp bằng cách sử dụng máy điều hòa hoặc máy giảm độ ẩm. Sử dụng ẩm kế để kiểm tra độ ẩm và sửa các vị trí bị rò rỉ nước.
– Khói từ việc đốt gỗ hoặc cỏ: Khói từ việc đốt gỗ hoặc cỏ tạo ra khí độc và các hạt nhỏ có thể gây suyễn.
– Các nguyên nhân khác: Nhiễm trùng như cảm lạnh, cảm cúm, siêu vi hô hấp, viêm xoang, dị ứng, tiếp xúc với hóa chất, trào ngược axit và cảm xúc mạnh như lo lắng, buồn bực, stress cũng có thể gây suyễn. Chất bảo quản thực phẩm (sulfite) có trong tôm, dưa chua, bia và rượu, trái cây khô và nước chanh đóng chai cũng có thể gây bệnh hen suyễn.
3. Phương pháp bác sĩ dùng để chẩn đoán bệnh hen suyễn
Khi phát hiện các triệu chứng của hen suyễn ở trẻ, quan trọng là đưa trẻ đến gặp bác sĩ để được khám và chẩn đoán bệnh chính xác. Quá trình chẩn đoán hen suyễn bao gồm các bước sau:
3.1. Khai thác bệnh sử của trẻ trước đây
Bác sĩ sẽ tiến hành phỏng vấn để tìm hiểu về các dấu hiệu và triệu chứng hen suyễn, nhằm xác định liệu có phải là hen suyễn hay có nguyên nhân khác gây ra vấn đề cho trẻ. Các câu hỏi điển hình bao gồm:
– Các triệu chứng của trẻ là gì? Trẻ gặp những triệu chứng đó khi nào?
– Các yếu tố kích hoạt triệu chứng bệnh ở trẻ là gì, ví dụ như không khí lạnh, hoạt động thể chất, dị ứng…?
– Trẻ có tiền sử dị ứng hoặc bị các bệnh dị ứng khác (như chàm, viêm mũi dị ứng) không? Có thành viên nào trong gia đình mắc bệnh hen suyễn không?
– Trẻ có tiếp xúc thường xuyên với khói thuốc lá, vật nuôi, khói bụi, hóa chất trong không khí không?
– Các triệu chứng có giảm sau khi sử dụng các thuốc giãn phế quản hoặc corticoid không?
Đưa trẻ đi khám để được bác sĩ kiểm tra chính xác bệnh hen cho trẻ
Dựa trên thông tin từ cuộc phỏng vấn, bác sĩ sẽ tiếp tục các bước chẩn đoán khác như kiểm tra thể lực, xem xét kết quả xét nghiệm, và có thể thực hiện các thử nghiệm chức năng phổi để đưa ra chẩn đoán chính xác hơn.
3.2. Khám lâm sàng
Dựa trên các dấu hiệu và triệu chứng được thu thập trong quá trình phỏng vấn, bác sĩ sẽ sử dụng thông tin đó để định hướng chẩn đoán và tiến hành khám lâm sàng. Quá trình này cung cấp thêm thông tin để đưa ra chẩn đoán chính xác và phân biệt hen suyễn với các bệnh phổi khác như bệnh tắc nghẽn phổi (COPD) và giãn phế quản.
3.3. Đo chức năng hô hấp
Thử nghiệm chức năng hô hấp là một phương pháp để kiểm tra hoạt động của phổi. Bác sĩ sử dụng máy hô hấp ký để đưa ra chẩn đoán và theo dõi sự tiến triển của bệnh hen suyễn.
Thông thường, trẻ sẽ được thực hiện một thử nghiệm hồi phục phế quản. Nếu chức năng phổi cải thiện đáng kể sau khi sử dụng thuốc giãn phế quản, có khả năng cao rằng trẻ bị hen suyễn.
Đo lưu lượng đỉnh là một phương pháp đo lường khả năng đẩy không khí ra khỏi phổi. Mặc dù không có độ chính xác như máy hô hấp ký, các xét nghiệm chức năng phổi này có thể được sử dụng để thường xuyên kiểm tra chức năng phổi tại nhà. Thiết bị đo lưu lượng đỉnh có thể giúp phát hiện nguyên nhân khiến bệnh hen suyễn trở nên tồi tệ hơn, đánh giá hiệu quả của liệu pháp và xác định khi nào cần đến cấp cứu.
3.4. Chẩn đoán hình ảnh
Chụp X-quang hoặc cắt lớp vi tính của ngực có thể được sử dụng để xác định có tồn tại vấn đề khác với phổi của trẻ và xem liệu bệnh hen suyễn có gây ra các triệu chứng hay không.
Các phương pháp chụp X-quang hoặc cắt lớp vi tính đóng vai trò quan trọng trong việc chẩn đoán phân biệt hen suyễn với các bệnh hô hấp khác như lao nội phế quản, giãn phế quản…
Chụp CT (cắt lớp vi tính): Polyp mũi hoặc viêm xoang có thể làm cho bệnh hen suyễn trở nên khó điều trị và kiểm soát hơn. Viêm xoang, hay còn được gọi là nhiễm trùng xoang, là tình trạng viêm và sưng tấy của các xoang do nhiễm trùng. Khi các xoang bị tắc nghẽn và mắc nước, vi khuẩn phát triển, gây ra nhiễm trùng và viêm. Bác sĩ có thể yêu cầu chụp CT xoang đặc biệt để kiểm tra xoang nếu họ nghi ngờ bạn bị nhiễm trùng. Trong trường hợp bạn được chẩn đoán viêm xoang, bạn sẽ được điều trị bằng kháng sinh trong khoảng 10-12 ngày. Điều trị viêm xoang có thể giúp ngăn ngừa các triệu chứng hen suyễn.
Thử nghiệm oxit nitric thở ra: Bạn sẽ được hít vào ống kết nối với một máy đo lượng oxit nitric trong hơi thở của bạn. Oxit nitric được cơ thể sản xuất một cách tự nhiên, nhưng nếu đường thở bị viêm, mức độ oxit nitric trong hơi thở sẽ tăng cao. Thử nghiệm này có thể được sử dụng để đánh giá mức độ viêm của đường thở và hỗ trợ trong chẩn đoán hen suyễn.
Kết luận, việc chẩn đoán và điều trị hen suyễn đòi hỏi sự đánh giá kỹ lưỡng và theo dõi chặt chẽ từ phía bác sĩ để đảm bảo sự quản lý hiệu quả của bệnh.
