Menu xem nhanh:
1. Khái quát chung về tình trạng bệnh sán lá gan
Sán lá gan là ký sinh trùng có hình dáng tương tự một chiếc lá với thân dẹt và là sinh vật lưỡng tính bởi chúng có cả bộ phận sinh dục đực và cái. Loài sán này có thể xâm nhập cơ thể nếu người bệnh ăn hoặc uống phải thực phẩm/nước chứa ấu trùng và lây nhiễm bệnh.
Mỗi người có thể bị nhiễm sán lá gan nếu ăn hoặc uống phải thực phẩm/nước chứa ấu trùng sán
Sán lá gan được phân loại thành sán lớn và sán nhỏ, trong đó:
– Sán lá gan nhỏ (phổ biến ở miền Trung và miền Nam): có vật chủ trung gian thường là ốc, cá nước ngọt… có thể lây cho chó, chuột, mèo… Khi ăn phải cá chưa chế biến kỹ hoặc rau thủy sinh có chứa ấu trùng, chúng có thể vào dạ dày rồi men theo gan mật và phát triển thành sán lá gan.
– Sán lá gan lớn (phổ biến ở miền Bắc): chủ yếu tồn tại trong những loại động vật ăn cỏ gồm: bò, dê, trâu, cừu… Người bệnh mắc sán lá gan lớn cũng có thể do ăn phải một số rau mọc dưới nước nhiễm ấu trùng sán: rau cần, rau muống, ngó sen…
2. Mức độ nguy hiểm của bệnh sán lá gan ở người
Những triệu chứng của bệnh sán lá gan phổ biến là: vàng da, buồn nôn, sút cân, tiêu chảy… Tuy nhiên, khi mới mắc sán lá gan người bệnh thường không có biểu hiện cụ thể. Những triệu chứng của bệnh thường xuất hiện vào thời kì sán đã phát triển.
– Ở giai đoạn ủ bệnh: Tùy thuộc vào số lượng ấu trùng mà người bệnh có thể cảm nhận được dấu hiệu hay không. Sán lá gan nhỏ nếu nhiễm trên 100 sán sẽ có biểu hiện rõ ràng hơn sán lá gan lớn.
– Trong thời kỳ lây truyền, sán đã ký sinh và đẻ trứng nên người bệnh có thể gặp phải một số biểu hiện sau:
+ Đau bụng: đau quặn bởi sán di chuyển từ ruột sang gan hay chui vào ống mật khiến tắc nghẽn ống mật.
+ Da nhợt nhạt hoặc xanh vàng: sán ký sinh trong gan/mật khiến chức năng gan kém hoặc nhiễm trùng gan dẫn tới da biến màu nhợt nhạt, vàng hoặc xanh. Hoặc đây cũng là di chứng khi người bệnh mệt mỏi, nôn nhiều…
+ Buồn nôn, khó chịu, tiêu chảy: ống dẫn mật tắc khiến cho tiêu hóa của người bệnh kém, biểu hiện này có thể diễn ra trong thời gian dài tùy theo tình trạng nhiễm trùng của người bệnh.
Buồn nôn, bụng khó chịu là biểu hiện của bệnh sán lá gan cần lưu ý
+ Sút cân: do tiêu hóa kém, chán ăn nên đa số người bệnh có thể bỏ ăn trong thời gian dài hoặc ăn uống thất thường khiến cân nặng sụt giảm.
+ Nổi ban: có thể xuất hiện những nốt ban ngứa khi hệ miễn dịch phản ứng với nhiễm trùng gan gây ra bởi sán.
+ Sốt: điều này xảy ra bởi tắc nghẽn ống mật, cơ thể nhiễm trùng gây sốt.
3. Gợi ý những thực phẩm nên kiêng với người bệnh sán lá gan
3.1 Những nhóm thực phẩm người bệnh sán lá gan nên kiêng
Thực phẩm giàu chất béo bão hòa
Một số thực phẩm nên kiêng: Thịt đỏ, mỡ động vật, các món chiên rán, thực phẩm chế biến sẵn, thịt hun khói, bánh ngọt…
Những thực phẩm này làm gan phải hoạt động nhiều để phân giải chất béo và chuyển hóa gây áp lực lên gan, đặc biệt khi gan đang bị tổn thương bởi sán lá gan.
Chất béo bão hòa còn làm tăng nguy cơ gan nhiễm mỡ ảnh hưởng tới chức năng gan.
Thực phẩm cay nóng
Một số thực phẩm bao gồm: Ớt, tiêu, gừng, hành tây, tỏi, các loại gia vị cay nồng khác.
Chúng có thể gây kích ứng niêm mạc dạ dày và ruột, tăng các triệu chứng khó chịu về tiêu hóa đồng thời khiến gan áp lực mạnh hơn. Đặc biệt khi gan đang tổn thương bởi sán.
Thực phẩm nhiều đường
Đường, nước ngọt, bánh kẹo, các loại đồ uống có ga, nước ép trái cây lon, đồ ngọt… là những thực phẩm người bệnh nên kiêng.
Đường có thể khiến áp lực đến gan lớn khi tiêu thụ quá mức, đồng thời khiến nguy cơ gan nhiễm mỡ không do rượu tăng.
Thực phẩm chứa nhiều muối
Bệnh nhân nên lưu ý một số loại đồ ăn đóng hộp, đồ muối, mắm, nước tương, các món ăn quá mặn hoặc đồ chế biến sẵn…
Muối có thể khiến tăng áp lực cho thận và gan và gây ra tình trạng tích nước trong cơ thể. Khi gan bị tổn thương, chức năng thải độc và điều hòa nước của gan suy giảm dẫn tới phù nề.
Các thực phẩm giàu protein khó tiêu
Các loại thịt đỏ, lòng đỏ trứng, những loại nội tạng động vật, các loại đậu đen/đỏ… thuộc nhóm protein khó tiêu.
Protein khó tiêu có thể làm gia tăng quá trình chuyển hóa ở gan, khiến gan cần hoạt động nhiều hơn để phân giải chúng.
Đồ uống chứa cồn và chất kích thích
Các loại đồ uống hay hại này có thể kể đến: Rượu, bia, cà phê, nước tăng lực. Ngoài ra, thuốc lá cũng là một thành phần cần hạn chế hoặc loại bỏ. Những đồ vừa nêu là nguyên nhân gây tổn thương gan nghiêm trọng, làm suy giảm chức năng gan, thậm chí dẫn đến xơ gan và suy gan.
3.2 Lưu ý quan trọng trong ăn uống đối với người bệnh sán lá gan
Hiện nay, nhiều vùng miền vẫn có thói quen ăn cá sống, rau sống, gỏi cá, hải sản sống… dẫn tới tiểm ẩn nguy cơ nhiễm sán lá gan. Vì vậy, mọi người cần thay đổi thói quen đó, chuyển sang ăn chín uống sôi. Đặc biệt cần hạn chế ăn gỏi cá hay cá chưa được nấu chín, bởi đây là nguyên nhân phổ biến dẫn tới mắc bệnh. Bên cạnh gỏi cá thì lẩu hải sản cũng có thể dẫn tới nguy cơ sán lá gan nếu không được chế biến kỹ hoặc có dính ấu trùng sán.
Sán lá gan cũng có thể ký sinh trong chó/mèo… nên người bệnh cần bảo vệ vật nuôi bằng cách hạn chế cho chúng ăn cá sống. Đồng thời, trong quá trình nuôi nên tẩy giun sán cho chó mèo định kỳ.
Rửa sạch, ngâm khử khuẩn đối với những loại rau dưới nước như: ngó sen, rau muống, rau cần, rau cải…
Luôn giữ vệ sinh cơ thể sạch sẽ, đặc biệt bàn tay
Tẩy giun định kỳ 6 tháng/lần
Nếu thấy những dấu hiệu bất thường nghi ngờ sán lá gan thì cần thăm khám và điều trị ngay để tránh sán phát triển mạnh.
Bệnh nhân sán lá gan nên uống nhiều nước và đảm bảo dùng nước sạch mỗi ngày
Trên đây là tổng hợp những thông tin cần biết về thực phẩm người bệnh sán lá gan nên kiêng và những lưu ý trong ăn uống đối với người bệnh. Đặc biệt, người nhiễm sán lá gan cũng như người chưa mắc bệnh đều nên thực hiện chế độ ăn uống sạch sẽ, khoa học theo khuyến cáo của chuyên gia để có sức khỏe tốt, góp phần loại bỏ và phòng tránh bệnh.
