Cách phát hiện sớm khối u tuyến giáp ác tính

Tuyến giáp, một cơ quan nhỏ nằm phía trước cổ thường không được quan tâm đúng mức, cho đến khi người bệnh phát hiện ra các bất thường như nổi cục, nuốt vướng, khàn tiếng kéo dài. Đáng lo ngại hơn, một số trường hợp có thể đang phải đối mặt với khối u tuyến giáp ác tính – dạng ung thư có xu hướng tiến triển âm thầm, khó nhận biết nếu không được thăm khám và tầm soát kịp thời. Vậy làm sao để phát hiện sớm loại khối u này, từ đó can thiệp điều trị hiệu quả? Bài viết sau sẽ giúp bạn hiểu rõ cơ chế, dấu hiệu nhận biết và các phương pháp chẩn đoán sớm u tuyến giáp ác tính/ ung thư tuyến giáp một cách khoa học và chính xác.

1. Hiểu đúng về khối u tuyến giáp ác tính

1.1 Phân biệt khối u lành tính và u ác tính ở tuyến giáp

Tuyến giáp có thể xuất hiện các khối u dưới dạng nhân giáp, và đa số trong đó là lành tính, không gây nguy hiểm nếu được theo dõi định kỳ. Tuy nhiên, một tỷ lệ nhỏ khoảng 5-10% các trường hợp là khối u tuyến giáp ác tính, tức là các tế bào ung thư hình thành và có thể xâm lấn ra ngoài tuyến giáp, di căn đến hạch bạch huyết, phổi hoặc xương nếu không được phát hiện sớm.

Khối u lành tính thường phát triển chậm, kích thước ổn định và hiếm gây triệu chứng. Trong khi đó, u ác tính có thể phát triển nhanh hơn, gây ra các biểu hiện như nổi cục cứng, không đau, di động kém, kèm theo các triệu chứng toàn thân như mệt mỏi, sụt cân hoặc thay đổi giọng nói. Việc phân biệt u lành – ác dựa vào biểu hiện lâm sàng là chưa đủ, do đó cần đến các phương pháp chẩn đoán hình ảnh và xét nghiệm chuyên sâu để có kết luận chính xác.

1.2 Vì sao cần phát hiện sớm khối u tuyến giáp ác tính?

Giống như hầu hết các loại ung thư, khối u tuyến giáp ác tính nếu được phát hiện sớm, trước khi di căn hoặc xâm lấn mô lân cận, sẽ có tiên lượng điều trị tốt hơn rất nhiều. Theo thống kê, tỷ lệ sống sau 5 năm ở bệnh nhân ung thư tuyến giáp phát hiện ở giai đoạn I có thể lên tới hơn 90%. Trong khi đó, nếu phát hiện muộn ở giai đoạn di căn, tỷ lệ này giảm xuống đáng kể, kèm theo nguy cơ tái phát cao và phải điều trị kéo dài, ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng sống của người bệnh.

2. Các dấu hiệu gợi ý giúp phát hiện sớm u ác tính tuyến giáp

2.1 Nổi cục vùng cổ – biểu hiện dễ bỏ qua nhưng quan trọng

Một trong những biểu hiện đầu tiên thường thấy ở người có khối u tuyến giáp ác tính là sự xuất hiện của một khối rắn, không đau, nằm ở vùng trước cổ, ngay trên xương ức. Nhiều người dễ chủ quan, cho rằng đó chỉ là “u bướu thông thường” hoặc hạch nhỏ không đáng ngại. Tuy nhiên, các khối u ác tính thường có đặc điểm cứng chắc, không di động theo nhịp nuốt và có xu hướng phát triển nhanh trong thời gian ngắn.

Đặc biệt, nếu đi kèm với cảm giác nuốt vướng, khó thở nhẹ khi nằm ngửa hoặc cảm thấy áp lực vùng cổ, người bệnh nên đi kiểm tra ngay vì đây có thể là dấu hiệu khối u đã bắt đầu chèn ép vào các cấu trúc lân cận.

2.2 Khàn tiếng kéo dài – cảnh báo khối u xâm lấn

Khàn tiếng là một dấu hiệu quan trọng nhưng thường bị đánh giá thấp. Tuyến giáp nằm ngay cạnh dây thần kinh quặt ngược thanh quản, do đó khi có u tuyến giáp ác tính phát triển và chèn ép vào dây thần kinh này, người bệnh sẽ bị thay đổi giọng nói, khàn tiếng kéo dài, không cải thiện dù đã nghỉ ngơi hay điều trị viêm họng. Đây là dấu hiệu cảnh báo sớm cho thấy khối u có nguy cơ xâm lấn và cần được thăm khám bởi bác sĩ chuyên khoa.

3. Phương pháp chẩn đoán sớm u tuyến giáp ác tính

3.1 Siêu âm tuyến giáp

Siêu âm tuyến giáp là kỹ thuật đơn giản, không xâm lấn, dễ thực hiện và được xem là bước đầu tiên trong việc tầm soát khối u tuyến giáp ác tính. Qua hình ảnh siêu âm, bác sĩ có thể đánh giá kích thước, vị trí, số lượng nhân giáp, mức độ vôi hóa, ranh giới khối u và sự xâm lấn vào cấu trúc xung quanh.

Tuy nhiên, siêu âm chỉ giúp phân loại nguy cơ ác tính chứ không thể khẳng định chắc chắn. Một số khối u ác tính vẫn có thể xuất hiện với hình ảnh lành tính hoặc không rõ ràng trên siêu âm. Do đó, nếu khối u có đặc điểm nghi ngờ, bác sĩ sẽ chỉ định thêm các phương pháp chuyên sâu hơn để khẳng định chẩn đoán.

3.2 Sinh thiết bằng kim nhỏ (FNA) – tiêu chuẩn vàng để xác định u ác tính

Sinh thiết hút bằng kim nhỏ (FNA – Fine Needle Aspiration) là phương pháp chẩn đoán chính xác nhất hiện nay đối với các khối u tuyến giáp nghi ngờ ác tính. Thủ thuật này sử dụng kim mảnh chọc vào khối u dưới hướng dẫn của siêu âm để lấy mẫu tế bào, sau đó đem phân tích dưới kính hiển vi. FNA giúp xác định tính chất tế bào, điều không thể thực hiện qua siêu âm đơn thuần.

Nếu kết quả FNA cho thấy tế bào ác tính, người bệnh sẽ được chỉ định thêm các xét nghiệm như chụp cắt lớp (CT), cộng hưởng từ (MRI) hoặc xét nghiệm hormone tuyến giáp để lập kế hoạch điều trị phù hợp. Trong một số trường hợp, FNA có thể không đưa ra kết quả rõ ràng, khi đó bác sĩ sẽ chỉ định sinh thiết lại hoặc phẫu thuật cắt bỏ để chẩn đoán xác định.

3.3 Xét nghiệm marker ung thư và đánh giá chức năng tuyến giáp

Ngoài siêu âm và sinh thiết, các xét nghiệm máu để kiểm tra chỉ điểm ung thư như thyroglobulin (Tg), calcitonin cũng có giá trị hỗ trợ trong chẩn đoán và theo dõi khối u tuyến giáp ác tính, đặc biệt là với thể ung thư tủy tuyến giáp. Bên cạnh đó, xét nghiệm hormone TSH, FT4, T3 cũng giúp đánh giá hoạt động của tuyến giáp để loại trừ các rối loạn chức năng tuyến giáp đi kèm.

Tuy nhiên, các marker ung thư không thể dùng đơn lẻ để khẳng định bệnh, mà phải kết hợp với hình ảnh học và mô bệnh học để đưa ra chẩn đoán chính xác nhất.

Việc khám sức khỏe định kỳ, đặc biệt với những người có yếu tố nguy cơ (tiền sử gia đình, phơi nhiễm phóng xạ, có u giáp trước đó…) là chìa khóa để chủ động kiểm soát bệnh lý này. Ngoài ra không nên chủ quan với các dấu hiệu bất thường như nổi cục vùng cổ, khàn tiếng kéo dài hay nuốt vướng. Các phương pháp như siêu âm tuyến giáp, sinh thiết FNA và xét nghiệm máu là những công cụ quan trọng giúp phát hiện bệnh ở giai đoạn sớm.