Trẻ phát triển, dậy thì sớm có cao được nữa không?

Trẻ dậy thì sớm có cao được nữa không là một trong những vấn đề mà nhiều phụ huynh lo lắng khi thấy con phát triển sớm hơn bạn bè cùng trang lứa. Thực tế, dậy thì sớm không chỉ tác động đến tâm lý mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến tiềm năng tăng trưởng chiều cao nếu không được phát hiện và theo dõi đúng cách. Dưới đây là những phân tích dựa trên y văn và khuyến cáo chuyên môn để phụ huynh hiểu rõ bản chất vấn đề và các giải pháp phù hợp.

1. Vì sao dậy thì sớm khiến trẻ có nguy cơ thấp hơn khi trưởng thành?

Theo các tài liệu y khoa, dậy thì là giai đoạn có “cú nhảy vọt tăng trưởng” (growth spurt). Khi dậy thì diễn ra sớm, hormone sinh dục (estrogen ở bé gái, testosterone ở bé trai) được tiết ra sớm sẽ:

Kích thích tăng chiều cao nhanh trong thời gian ngắn
Đồng thời làm sụn tăng trưởng ở đầu xương đóng sớm hơn bình thường

Hệ quả là trẻ cao nhanh lúc đầu nhưng hết cơ hội cao sớm, khiến chiều cao cuối cùng khi trưởng thành thường thấp hơn trẻ dậy thì đúng tuổi

Rất nhiều chuyên gia trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe trẻ em đã cảnh báo rằng:

Bé gái dậy thì sớm có thể thấp hơn trung bình từ 10–12 cm
Bé trai dậy thì sớm có thể thấp hơn từ 15–20cm so với tiềm năng di truyền nếu không can thiệp

2. Vậy trẻ dậy thì sớm có cao được nữa không?

Câu trả lời là: CÓ, nhưng phụ thuộc rất lớn vào thời điểm phát hiện và can thiệp.

Nếu phát hiện sớm, đánh giá đúng nguyên nhân và theo dõi y khoa phù hợp, trẻ vẫn còn cơ hội đạt gần tối đa chiều cao tiềm năng.
Ngược lại, nếu để dậy thì sớm tiến triển nhanh và kéo dài, cửa sổ tăng trưởng sẽ bị rút ngắn, làm hạn chế chiều cao sau này – Theo nghiên cứu của Hệ thống Y tế Học thuật của Singapore (NUHS).

3. Các cách hỗ trợ tăng chiều cao khi trẻ dậy thì sớm

3.1. Phát hiện sớm và theo dõi chuyên khoa

Cũng theo NUHS khuyến cáo, khi trẻ có dấu hiệu dậy thì sớm (bé gái trước 8 tuổi, bé trai trước 9 tuổi), phụ huynh nên đưa trẻ đi khám để:

Đánh giá tuổi xương (X-quang bàn tay – cổ tay)
Xét nghiệm hormone
Xác định tốc độ tiến triển dậy thì

Việc theo dõi sớm giúp bác sĩ cân nhắc các biện pháp can thiệp phù hợp nhằm bảo tồn thời gian tăng trưởng chiều cao

3.2. Dinh dưỡng khoa học, đủ chất

Dinh dưỡng đóng vai trò then chốt trong giai đoạn tăng trưởng. Trẻ dậy thì sớm cần:

Đủ canxi, vitamin D, phốt pho cho phát triển xương
Đạm chất lượng cao (cá, trứng, sữa, đậu)
Hạn chế thực phẩm chế biến sẵn, nhiều đường – chất béo bão hòa

Tài liệu dinh dưỡng cho thấy chế độ ăn cân đối giúp hỗ trợ tối ưu hóa chiều cao còn lại trong giai đoạn “nước rút”

3.3. Vận động thể chất và ngủ đủ giấc

Hormone tăng trưởng được tiết nhiều nhất khi trẻ ngủ sâu ban đêm. Vì vậy:

Trẻ nên ngủ đủ 7–9 giờ/đêm, ngủ trước 22h
Tăng cường vận động: bơi lội, bóng rổ, bóng chuyền, đạp xe

Theo Johns Hopkins Medicine, vận động kết hợp ngủ đủ giúp tối ưu hóa “growth spurt” ngay cả khi trẻ dậy thì sớm

3.4. Hỗ trợ tâm lý cho trẻ

Trẻ dậy thì sớm dễ mặc cảm, căng thẳng, ảnh hưởng gián tiếp đến nội tiết và phát triển. Gia đình cần:

Giải thích nhẹ nhàng, tránh tạo áp lực
Đồng hành, lắng nghe cảm xúc của trẻ
Giúp trẻ duy trì sinh hoạt điều độ, lành mạnh

4. Những lưu ý quan trọng cần tránh khi trẻ dậy thì sớm

4.1. Không tự ý dùng thuốc hoặc thực phẩm chức năng

Việc tự ý dùng thuốc “kìm dậy thì”, thuốc tăng chiều cao hoặc sản phẩm không rõ nguồn gốc có thể gây rối loạn nội tiết, ảnh hưởng xấu đến xương và sức khỏe lâu dài.

4.2. Tránh chủ quan vì trẻ cao nhanh lúc đầu

Nhiều phụ huynh lầm tưởng trẻ cao sớm là “phát triển tốt”. Thực tế, cao sớm không đồng nghĩa với cao khi trưởng thành, đặc biệt trong dậy thì sớm

4.3. Hạn chế yếu tố nguy cơ từ môi trường

Các nghiên cứu ghi nhận mối liên quan giữa dậy thì sớm và:

Thừa cân – béo phì
Tiếp xúc sớm với hóa chất gây rối loạn nội tiết
Lối sống ít vận động, ngủ muộn

Do đó, cần kiểm soát cân nặng và môi trường sống lành mạnh cho trẻ

Với thắc mắc “dậy thì sớm có ảnh hưởng đến chiều cao không”, câu trả lời không hoàn toàn bi quan. Trẻ vẫn có thể cao thêm, nhưng cơ hội này phụ thuộc lớn vào việc phát hiện sớm, theo dõi y khoa đúng cách và chăm sóc toàn diện. Khi có dấu hiệu bất thường, phụ huynh nên đưa trẻ thăm khám tại các cơ sở y tế uy tín như Thu Cúc TCI để được tư vấn và đồng hành kịp thời, giúp trẻ phát triển chiều cao và sức khỏe một cách tối ưu.

Nguồn tham khảo: nutrihome.vn; bvquan5.medinet.gov.vn; hopkinsmedicine.org; suckhoedoisong.vn