Biểu hiện của trào ngược dạ dày ở người lớn và cách nhận biết

Trào ngược dạ dày thực quản là bệnh lý tiêu hóa phổ biến, đặc biệt ở người lớn tuổi và nhóm thường xuyên chịu áp lực công việc như dân văn phòng, người làm việc trí óc. Tuy nhiên, biểu hiện của trào ngược dạ dày ở người lớn lại rất dễ bị bỏ qua hoặc nhầm lẫn với các bệnh về tim mạch, hô hấp, tai mũi họng… khiến việc chẩn đoán và điều trị bị trì hoãn. Việc nhận diện đúng các triệu chứng giúp người bệnh chủ động điều trị sớm, ngăn ngừa biến chứng nguy hiểm.

1. Tổng quan về bệnh trào ngược dạ dày thực quản

1.1 Trào ngược dạ dày là gì?

Trào ngược dạ dày thực quản (GERD) là tình trạng dịch acid, pepsin hoặc thậm chí thức ăn từ dạ dày trào ngược lên thực quản do cơ vòng thực quản dưới hoạt động yếu. Hiện tượng này xảy ra lặp lại thường xuyên, gây tổn thương niêm mạc thực quản và nhiều triệu chứng khó chịu.

1.2 Nguyên nhân gây trào ngược ở người lớn

Chế độ ăn uống không khoa học: ăn nhiều dầu mỡ, thức ăn nhanh, uống bia rượu, cà phê.

Căng thẳng kéo dài: làm ảnh hưởng tới hoạt động tiêu hóa.

Lạm dụng thuốc giảm đau, kháng viêm (NSAIDs).

Thoát vị hoành hoặc rối loạn nhu động thực quản.

Thừa cân, béo phì, đặc biệt ở người ngồi nhiều, ít vận động.

2. Biểu hiện của trào ngược dạ dày ở người lớn

2.1 Ợ hơi, ợ chua, ợ nóng – dấu hiệu điển hình

Ợ hơi: xuất hiện sau khi ăn no, khi thay đổi tư thế (nằm, cúi người).

Ợ chua: cảm giác chua trong miệng do acid trào lên.

Ợ nóng: nóng rát vùng ngực, lan lên cổ, có thể kéo dài vài phút đến hàng giờ.

Các cơn ợ thường tăng lên vào buổi tối hoặc khi nằm nghỉ ngay sau ăn.

2.2 Buồn nôn và nôn

Cảm giác buồn nôn, nôn xảy ra khi acid trào ngược kích thích niêm mạc họng và thực quản.

Một số người bị nôn khan vào buổi sáng, hoặc sau khi ăn nhiều đồ dầu mỡ.

2.3 Đau tức ngực – dễ gây nhầm lẫn

Cảm giác đau ngực âm ỉ hoặc nóng rát phía sau xương ức, thường bị nhầm với cơn đau tim.

Đặc biệt, ở người lớn tuổi, đau ngực do trào ngược rất dễ gây nhầm lẫn với bệnh động mạch vành.

Nếu đau dữ dội, lan ra vai trái, kèm khó thở, cần đi khám ngay để loại trừ bệnh tim.

2.4 Ho kéo dài, khàn tiếng, viêm họng mạn tính

Trào ngược acid làm kích thích thanh quản và đường hô hấp gây:

Ho khan kéo dài

Khàn tiếng, nhất là vào buổi sáng

Cảm giác vướng họng, như có đờm nhưng không khạc ra được

Những biểu hiện này thường khiến người bệnh bị chẩn đoán nhầm sang viêm họng, viêm thanh quản hoặc viêm phế quản.

2.5 Khó nuốt hoặc nuốt vướng

Acid dạ dày gây viêm phù nề thực quản, làm người bệnh cảm thấy nuốt nghẹn, đặc biệt với thức ăn đặc.

Cảm giác như có gì đó “mắc lại” ở cổ họng khi nuốt.

2.6 Miệng đắng, hơi thở hôi

Acid và dịch mật trào lên gây đắng miệng, nhất là sau khi ngủ dậy.

Hơi thở có mùi hôi dù đã đánh răng sạch sẽ.

2.7 Rối loạn giấc ngủ

Người bệnh thường xuyên tỉnh giấc giữa đêm do: Ho kéo dài, đau rát ngực, cảm giác nghẹn hoặc khó thở khi nằm.

Tình trạng mất ngủ kéo dài ảnh hưởng nghiêm trọng đến tinh thần, năng suất làm việc và sức khỏe tổng thể.

3. Biểu hiện theo mức độ nặng nhẹ

3.1 Giai đoạn nhẹ

Ợ hơi, ợ chua vài lần mỗi tuần

Buồn nôn thoáng qua, cảm giác nóng rát nhẹ vùng ngực

Không ảnh hưởng nhiều đến ăn uống, sinh hoạt

3.2 Giai đoạn trung bình

Ợ hơi hàng ngày, có khi cả khi đói

Buồn nôn, khàn tiếng, ho kéo dài

Cảm giác khó chịu rõ rệt sau ăn, rối loạn giấc ngủ

3.3 Giai đoạn nặng

Đau tức ngực kéo dài, giảm cân không rõ nguyên nhân

Nuốt vướng, ăn uống khó khăn

Có thể xuất hiện Barrett thực quản (tiền ung thư)

Lưu ý: Những biểu hiện nặng cần được nội soi để đánh giá tổn thương thực quản và loại trừ ung thư.

4. Biểu hiện dễ nhầm lẫn giữa trào ngược dạ dày với các bệnh khác

– Viêm họng Ho khan, khàn tiếng, viêm họng thường kèm sốt, họng đỏ, hạch to
– Bệnh tim: Đau ngực, đau tim thường dữ dội, kèm vã mồ hôi, hồi hộp
– Viêm phế quản: Ho, khó thở, viêm phế quản thường ho có đờm, sốt
– Loét dạ dày: Đau thượng vị, loét gây đau quặn, có thể nôn ra máu, phân đen

5. Vì sao người lớn dễ bị trào ngược?

Cơ vòng thực quản yếu đi theo tuổi tác

Áp lực công việc, stress kéo dài làm giảm nhu động tiêu hóa

Chế độ ăn uống thất thường: ăn đêm, bỏ bữa, ăn quá nhanh

Thói quen xấu: hút thuốc, uống rượu, nằm ngay sau ăn

Tăng cân, béo phì, đặc biệt vùng bụng

Các triệu chứng nghiêm trọng chứng tỏ bệnh tăng nặng, cần thăm khám ngay là: Ợ hơi, ợ chua nhiều hơn 2 lần/tuần. Bên cạnh đó, người bệnh bị đau tức ngực kéo dài, không rõ nguyên nhân. Hoặc người bệnh thấy khó nuốt, nuốt nghẹn, ho mạn tính không rõ lý do, sụt cân không kiểm soát. Có thể thấy mệt mỏi kéo dài, thiếu máu, chán ăn.

Nội soi dạ dày – thực quản là phương pháp hiệu quả nhất để chẩn đoán tình trạng trào ngược, mức độ tổn thương và loại trừ nguy cơ u thực quản, viêm loét, Barrett thực quản.

6. Phòng ngừa và kiểm soát trào ngược ở người lớn

6.1 Điều chỉnh chế độ ăn uống

Ăn uống điều độ, đúng giờ

Tránh ăn quá no, nhất là vào buổi tối

Tránh thực phẩm kích thích: đồ chiên rán, cay, chua, rượu, cà phê

Hạn chế nước có gas, đồ ăn nhanh, bánh ngọt nhiều chất béo

6.2 Thay đổi lối sống

Không nằm ngay sau ăn, nên đi lại nhẹ nhàng 30 phút

Kê cao đầu giường 15 – 20 cm khi ngủ

Duy trì cân nặng hợp lý

Giảm căng thẳng bằng thiền, yoga, thể thao nhẹ nhàng

6.3 Điều trị theo chỉ định bác sĩ

Phác đồ thông thường gồm các thuốc như thuốc ức chế acid (PPI), thuốc tăng trương lực cơ vòng thực quản, thuốc bảo vệ niêm mạc thực quản. Nếu có vi khuẩn HP – cần diệt HP theo phác đồ chuẩn.

Như vậy, biểu hiện của trào ngược dạ dày ở người lớn rất đa dạng và dễ bị nhầm lẫn với các bệnh lý khác, khiến nhiều người chủ quan hoặc điều trị sai cách. Nhận biết sớm các dấu hiệu điển hình như ợ chua, đau tức ngực, buồn nôn, ho kéo dài… sẽ giúp người bệnh chủ động thăm khám, điều trị kịp thời và phòng tránh các biến chứng nguy hiểm như viêm thực quản, Barrett thực quản, thậm chí ung thư thực quản.

Đừng chờ đến khi triệu chứng nặng mới đi khám – hãy quan tâm đến từng biểu hiện bất thường của cơ thể để bảo vệ sức khỏe tiêu hóa ngay từ hôm nay.