Triệu chứng và dấu hiệu suy chức năng tuyến thượng thận

Tuyến thượng thận là một bộ phận quan trọng trong hệ nội tiết có ảnh hưởng sâu sắc đến quá trình điều hòa hormone và cân bằng sinh lý trong cơ thể. Khi chức năng tuyến thượng thận suy giảm, cơ thể sẽ gặp nhiều rối loạn nghiêm trọng, ảnh hưởng đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống. Bài viết dưới đây sẽ trình bày chi tiết về triệu chứng và dấu hiệu suy chức năng tuyến thượng thận, giúp người đọc nhận biết sớm để kịp thời thăm khám và điều trị.

1. Giới thiệu chung về tuyến thượng thận

1.1 Vị trí và cấu tạo cơ bản

Tuyến thượng thận là một cặp tuyến nhỏ nằm trên đỉnh mỗi quả thận, có kích thước khoảng vài cm, gồm hai phần chính là vỏ thượng thận và tủy thượng thận. Cấu tạo đặc biệt này giúp tuyến thượng thận có thể sản xuất đồng thời nhiều loại hormone quan trọng phục vụ cho các chức năng sinh lý khác nhau trong cơ thể.

1.2 Chức năng tuyến thượng thận trong hệ nội tiết

Nhiệm vụ chính của tuyến thượng thận là điều hòa quá trình sản xuất hormone như cortisol, aldosterone, adrenaline và noradrenaline. Các hormone này chịu trách nhiệm điều chỉnh huyết áp, phản ứng căng thẳng, cân bằng nước và điện giải, cũng như chuyển hóa năng lượng. Do vậy, khi hoạt động của tuyến thượng thận bị suy giảm, nhiều hệ cơ quan trong cơ thể có thể bị ảnh hưởng nghiêm trọng.

2. Cấu trúc và các phần của tuyến thượng thận

2.1 Vỏ thượng thận

Vỏ thượng thận gồm ba lớp: lớp cầu, lớp bó và lớp lưới, mỗi lớp chịu trách nhiệm sản xuất một loại hormone steroid khác nhau như aldosterone điều hòa điện giải, cortisol giúp đáp ứng stress và chuyển hóa và hormone sinh dục nhẹ.

2.2 Tủy thượng thận

Tủy thượng thận sản xuất catecholamine như adrenaline và noradrenaline, đóng vai trò trong sự điều chỉnh nhịp tim, huyết áp và phản ứng nhanh khi cơ thể có stress hoặc nguy hiểm, còn gọi là phản ứng “chiến đấu hay chạy trốn”.

3. Chức năng chính của tuyến thượng thận

Chức năng tuyến thượng thận bao gồm điều hòa huyết áp, cân bằng muối nước, đáp ứng với stress và điều chỉnh các quá trình chuyển hóa trong cơ thể. Khi tuyến thượng thận hoạt động bình thường, cơ thể duy trì được trạng thái ổn định, kiểm soát tốt các yếu tố nội môi.

4. Các triệu chứng và dấu hiệu cảnh báo suy tuyến thượng thận

Suy tuyến thượng thận là tình trạng tụt giảm hoặc mất hoàn toàn khả năng sản xuất hormone của tuyến, dẫn đến các dấu hiệu rõ rệt cảnh báo sức khỏe bị ảnh hưởng nặng nề. Triệu chứng có thể biểu hiện từ nhẹ đến rất nặng, thậm chí đe dọa tính mạng nếu không được nhận biết và xử lý kịp thời.

4.1 Mệt mỏi và yếu sức kéo dài là triệu chứng điển hình của suy chức năng tuyến thượng thận

Một trong những dấu hiệu điển hình là cảm giác mệt mỏi không rõ nguyên nhân, thiếu năng lượng giữa các hoạt động hằng ngày dù đã nghỉ ngơi đầy đủ. Người bệnh thường cảm thấy yếu cơ, khó duy trì các hoạt động thể chất, ảnh hưởng chất lượng cuộc sống.

4.2 Rối loạn tiêu hóa và chán ăn

Tuyến thượng thận suy giảm chức năng thường gây ra các vấn đề về tiêu hóa như đau bụng, buồn nôn, nôn mửa và tiêu chảy kéo dài. Tình trạng chán ăn cũng phổ biến, làm cơ thể sụt cân hoặc không tăng cân như bình thường.

4.3 Thay đổi sắc tố da và các biểu hiện da khác

Ở trường hợp suy tuyến thượng thận nguyên phát, người bệnh có thể gặp hiện tượng tăng sắc tố da, da sẫm màu hơn đặc biệt ở các vùng như khuỷu tay, đầu gối hoặc vùng niêm mạc như môi, lợi. Ngoài ra, da có thể bị khô, lạnh và tiết mồ hôi nhiều.

4.4 Hạ huyết áp và chóng mặt

Chức năng tuyến thượng thận suy yếu thường làm giảm sự điều chỉnh huyết áp, dẫn tới huyết áp thấp, cảm giác choáng váng, chóng mặt đặc biệt khi đứng lên đột ngột. Đây là dấu hiệu quan trọng cảnh báo suy giảm chức năng điều hòa điện giải của tuyến thượng thận.

4.5 Rối loạn tâm thần và các triệu chứng thần kinh

Người bệnh có thể biểu hiện rối loạn tâm thần nhẹ như trầm cảm, lo âu hoặc giảm tập trung. Trong các trường hợp nặng hơn, có thể xảy ra lú lẫn, mất ý thức hoặc cơn bão thượng thận cấp rất nguy hiểm.

4.6 Các triệu chứng khác của suy chức năng tuyến thượng thận

Ngoài ra, người bị suy tuyến thượng thận còn gặp các biểu hiện như tăng nhịp tim, đau cơ, sốt, và dễ bị nhiễm trùng do hệ miễn dịch suy giảm. Những biểu hiện này thường tăng theo mức độ suy giảm hormone cortisol và aldosterone.

Khi thấy các triệu chứng suy tuyến thượng thận, bạn cần đi khám sớm tại chuyên khoa Nội tiết uy tín để được chẩn đoán chính xác và điều trị bệnh hiệu quả, tránh những ảnh hưởng tới sức khoẻ chung.

5. Các bệnh lý liên quan đến rối loạn tuyến thượng thận thường gặp

Suy chức năng tuyến thượng thận bao gồm nhiều dạng bệnh lý như suy tuyến thượng thận nguyên phát (Addison), suy thượng thận thứ phát do tuyến yên hoặc vùng dưới đồi, cũng như các rối loạn khác ảnh hưởng sự sản xuất hormone. Nguyên nhân có thể bao gồm tự miễn dịch, tổn thương tuyến, nhiễm trùng hoặc di truyền.

6. Cách duy trì và bảo vệ tuyến thượng thận khỏe mạnh

Việc duy trì chức năng tuyến thượng thận cần dựa trên lối sống khoa học, dinh dưỡng hợp lý và kiểm soát tốt các bệnh lý hằng ngày. Người bệnh nên hạn chế stress kéo dài, tập luyện đều đặn và thường xuyên khám sức khỏe định kỳ để phát hiện sớm những bất thường về hormone. Khi có dấu hiệu nghi ngờ, cần đến các cơ sở y tế chuyên khoa để được tư vấn và điều trị kịp thời.

Chức năng tuyến thượng thận có vai trò quan trọng trong việc duy trì sự ổn định sinh lý và phản ứng của cơ thể với môi trường bên ngoài. Triệu chứng và dấu hiệu suy tuyến thượng thận nếu được nhận biết sớm sẽ giúp ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm, nâng cao hiệu quả điều trị và cải thiện chất lượng cuộc sống. Người bệnh và người thân cần nâng cao hiểu biết về các dấu hiệu này để có thể kịp thời thăm khám chuyên khoa khi cần thiết.